Victoria Gölü

, Victorianyanza olarak da bilinir, Afrika’nın en büyük gölü. Nil Irmağının başlıca su kaynağını oluşturur. Büyük bölümü Tanzanya ve Uganda’da kalır; küçük bir bölümü Kenya’ya taşar. Toplam 69.484 km2’lik bir alanı kaplar. Dünyadaki tatlı su gölleri arasında Kuzey Amerika’daki Superior Gölü'nden sonra ikinci sırada yer alır. Kenarları düzgün olmayan bir dörtgen biçimindedir; batı kesimi dışında kıyıları derin girintilerle örülüdür.

Kuzey- güney doğrultusunda uzunluğu 337 km’yi bulur; en geniş yeri ise 240 km’dir. Suları, Batı ve Doğu Rift vadileri arasında uzanan büyük platonun ortasındaki sığ bir çukuru doldurur. Yüzeyi deniz düzeyinden 1.134 m yüksekliktedir; en derin yeri 82 m’ye ulaşır. Birçok takımadayı ve berrak suların hemen altında görülen sayısız resifi barındırır. Göldeki 200’den fazla balık türünden ekonomik açıdan en önemlisi Tilapia’ğu (tatlı su levreğine benzer bir balık). Gölün su toplama alanı 238.900 km2’yi bulur.

Göl kıyıları birbirinden farklı özellikler gösterir. Güneybatı kıyısının hemen gerisinde 90 m’ye varan uçurumlar yükselir. Bu uçurumlar batı kıyısında yerini Kagera Irmağının deltasını oluşturan, papirüs ve yöreye özgü dikenli ağaçlarla kaplı bataklıklara bırakır. Derin girintilerle oyulmuş kuzey kıyısı ise düz ve çıplaktır. Kuzeydoğu kıyısında ortalama 25 km genişliğinde bir koy 64 km kadar Kenya içlerine sokulur. Uganda’nın Kampala ve Entebbe kentleri gölün kuzey kıyısında kuruludur. Gölün güneydoğu köşesinde Speke, güneybatı köşesinde ise Emin Paşa körfezleri yer alır. Göldeki sayısız adanın en büyüğü Speke Körfezinin kuzeyindeki Ukerevve’dir. Yoğun nüfuslu bu adanın ağaçlık tepeleri göl yüzeyine göre 200 m yüksekliğe ulaşır. Kuzeybatı köşesinde ise bazıları çarpıcı güzellikte 62 adasıyla Sese Adaları yer alır.

Gölü besleyen ırmakların en büyüğü ve en önemlisi olan Kagera, 1° güney enleminin hemen kuzeyinde, batıdan göle dökülür. Gölün batıdan aldığı öteki ırmaklardan yalnızca Kagera’nın kuzeyindeki Katonga önemli miktarda su taşır. Gölün tek gideğeni ise kuzey kıyısındaki Victoria Nili’dir. Nil’in kaynağını arayan Avrupalılardan İngiliz kâşif John Hanning Speke, 1858’de gölü gördü ve daha önce Araplarca Ukereve olarak bilinen göle İngiltere kraliçesinin onuruna Victoria adını verdi. Gölün ayrıntılı araştırmasını 1901’de Sir William Garstin gerçekleştirdi. Göl sularının düzeyini yavaş yavaş yükseltme planları 1954’te Victoria Nili üzerinde, Uganda’nın Jinja yöresinde Owen Çağlayanı Barajı’nın yapılmasıyla tamamlandı. Hidroelektrik enerji sağlayan baraj, gölü dev bir su deposu durumuna getirdi. Victoria Gölü bölgesi Afrika’nın en yoğun nüfuslu bölgelerindendir. Kıyı çevresindeki 80 km’lik kuşakta hepsi Bantu dilleri konuşan milyonlarca insan yaşar. Gölde sefer yapan buharlı gemiler vardır.