PUSULA NEDİR?

• Pusula dolabı, içinde pusula, mıknatıslı çubuklar ve pusulayı aydınlatan lambalar bulunan, camlı silindirsel kutu.
• Açıklık ya da kerteriz pusulası, manyetik güney açısını (açıklık) belirlemek için herhangi bir gökcisminden kerteriz almaya yarayan ve kaptan köprüsünün açık bir noktasına yerleştirilen, bir pinülle donatılmış büyük pusula.
• Asma pusula, gemilerin seyir kamaraları ile süvari ve ikinci kaptan kamaralarının kemerlerine başaşağı olarak asılan özel pusula. (Süvari ve ikinci kaptanın dinlenirken gemi rotasını kontrol etmesini sağlar.)
• Cayroskop pusulası, cayroskopun mekanik kararlılığına göre düzenlenmiş ve bu nedenle manyetik etkilere karşı duyarsız olan pusula. (Bk. ansikl. böl.)
• Dümen ya da dümenci pusulası, serdümenin, verilen rota açısından ayrılmaması için dümen dolabının üzerine yerleştirilmiş pusula
• Falso pusula, gerekli düzeltmeleri yapılmamış, hatalı yön gösteren pusula.
• Filika pusulası, küçük teknelerde ve filikalarda kullanılan, kararlılığı yüksek, küçük pusula.
• Sağır pusula, geminin yön değiştirmelerinden etkilenmeyip, sürekli olarak geminin rota tuttuğu yönü gösteren pusula.
• Sıvılı pusula, pusula kartının salınımlarını azaltmak için, kabında alkol ve su karışımı bulunan pusula. (Bk. ansikl. böl.)
• Yavru pusula, cayropusulanın hareketlerini bir senkron motor sistemiyle izleyen ve bir pusula gibi yön gösteren aygıt. (Kerteriz almak için geminin sancak/iskele alabandalarına yakın köprüüstlerine olduğu gibi, geminin yeke dairesine, harita kamarasına ve kimi kez de kaptan kamarasına yerleştirilir.)

En basit pusula olan kuru pusula, üzeri bir camla kapatılmış ve bir kardana asılmış bir kaptan oluşur. Bu kabın merkezinde, üzerine bir mihver (pusula mihveri) oturtulmuş sivri uçlu düşey bir mil bulunur. Pusula mihveri, üzerine rüzgâr gülü yapıştırılmış hareketli bir çember taşır; rüzgâr gülüne de, birbirine koşut, mıknatıslı birçok iğneden meydana gelmiş manyetik bir donanım asılıdır. Geminin yalpalaması ve rotadan kaçması, rüzgâr gülünde, sönümlenmesi uzun süren salınımlara yol açar.

Sıvılı pusula, bir sakıncayı ortadan kaldırır. Manyetik donanımı, su-alkol karışımı bir sıvı içinde yüzen şamandıralara bağlı iki büyük mıknatıstan meydana gelir; bu şamandıralar, pusulanın ağırlığını hafifletir ve mil üzerindeki pusula mihverinin sürtünmesini azaltır. Çelik gemiler, Yer'in manyetik alanının yeğinliğini ve yönünü büyük ölçüde değiştirir, böylece belirli yönlerde pusulayı kimi kez kullanılamaz hale getiren önemli sapmalar ortaya çıkar; geminin demir kısımlarının etkisi, pusulanın yakınına uygun biçimde yerleştirilen denkleştiricilerle giderilir. Sürekli manyetiklik mıknatıslarla, geçici manyetiklik ise yumuşak düşey demirlerle (bilyeler ve flinder çubukları) geçersiz hale getirilir.

Cayroskop pusulası, ağırlık merkezinden asılan ve elektrik yardımıyla büyük hızla döndürülen bir cayroskoptan meydana gelir. Başka bir düzenek olmaksızın, ekseni, dönmeye başladığı anda yöneltildiği bir yıldızın hareketini izler. Bir karşı-ağırlık sistemi, bu yatay ekseni yerinde tutar ve bir sönümleme sistemi, bu eksenin coğrafi kuzey doğrultusundan ayrılmasını önler. Düzelticiler, geminin enlemini, hızını ve çeşitli hareketlerden kaynaklanan ivmeleri göz önünde bulundurmayı sağlar. Yineleyıciler, dümen kamarasına, kaptan köprüsünün iki yanına yerleştirilir ve radyogonyometre, radar vb. ile donatılır. (CAYROPUSULA.)

DEVAMI Pusula Nedir?