Osman 1.
, Osman bey ya da Osman gazî olarak da bilinir (d. y. 1258 - ö. 1326, Yenişehir, Bursa), Türk beyi. Osmanlı Devleti ve Osmanlı hanedanının kurucusudur. Oğuzların Kayı boyundan, Anadolu Selçuklularının uç beyi Ertuğrul Gazi’nin oğluydu. Annesi Halime Hatun adında bir Türkmendi. Yaşamının ilk yıllarına ilişkin bilgiler kesin değildir. Söğüt’te doğduğu sanılır; kaynaklarda verilen doğum tarihi 1252-60 arasında değişir. Ahi şeyhi Edebalı’nın kızıyla evlendikten sonra, yaşlılığında babasına vekâlet etti. Onun ölümünden (y. 1281) sonra boy başkanı seçildi. Söğüt’ü üs edinerek Akçakoca Bey, Gazi Abdurrahman, Konur Alp gibi öbür boy başkanlarıyla birlikte Bizans’a karşı fetihlere girişti. İlk olarak 1284’te Angelokome (İnegöl) tekfuru ile Ermeni Beli’nde çarpıştı, ama bir, Anadolu sonuç alamadı. Bir süre sonra ikinci bir çarpışma sonunda Angelokome yakınındaki Kulaca Hisar’ı aldı (1285). Bir ittifak kuran bölgedeki tekfurlara karşı İkizce (Eğrice) Savaşı’nı kazandı (1286). Bu savaşta kardeşi Savcı Bey öldü.
Osmanlı kaynaklarına göre, 1288’de ele geçirdiği Sultanönü’de (Karacahisar) ilk kez bir kiliseyi camiye çevirtti, ilk hutbesini okuttu, ilk kadı ve subaşıyı atadı. 1292’de Göynük ve Mudurnu yörelerine düzenlediği akında yüklü ganimetle döndü. Sürekli akınlardan tedirgin olan Bizans tekfurları, kendisini bir tekfurun düğününe davet ederek öldürmeye karar verdiler. Sonradan Müslümanlığı kabul ederek Osmanlı hizmetine giren Harmankaya (bugün Mihalgazi, Bilecik) tekfuru Köse Mihal’ın bu suikast hazırlığını bildirmesi üzerine, hemen harekete geçerek Bilecik ve Yarhisar’ı ele geçirdi (1298). Bu savaşta Yarhisar tekfurunun tutsak edilen kızı Holophira’yı (sonradan Nilüfer Hatun) oğlu Orhan’la evlendirdi.
