KSENOPHON

AtinalI, yunanlı filozof ve tarihçi
(Erkhia, Attike, İ.Ö. 430'a doğr. -355'e doğr).

Zengin bir mülk sahibi olan Gryllos'un oğluydu. Prodikos'un derslerini izledikten sonra, on beş yaşlarında Sokrates'in öğrencisi oldu. Genç Keyhüsrev’in kardeşi Artakserkses'e karşı giriştiği sefere katılmayı öneren arkadaşı thebaili Proksenos'la birlikte 401'de Asya’ya geçti. Anabasis adlı yapıtında çok canlı bir biçimde anlatacağı On Binlerin dönüşünde kesin bir rol oynadıktan sonra, Spartalılar'ın hizmetine girdi ve bu yüzden atina yurttaşlığından atıldı. 394'te, Koroneia savaşı'nda, yurttaşlarına karşı, sparta ordusunda savaştı.

Spartalılar kendisine Olympia yakınlarındaki Skillus'ta küçük bir mülk verdiler. Ksenophon burada, karısı ve iki oğluyla yirmi yıl yaşadı ve zamanını topraklarını değerlendirmekle (Ksenophontos Oikonomikos ve Peri Hippikes gibi pratik bilgiler içeren yapıt ları bu uğraşın verimleridir) ve çoğu edebiyat yapıtlarını yazmakla geçirdi. 371'de, Skillus, Elealılar'ın eline geçince bir süre Korinthos'a sığındı. Sparta ile Atina’nın birbirine yakınlaşması, Ksenophon'un işine yaradı; hakkındaki sürgün kararı kaldırıldı ve yurduna dönme olanağına kavuştu. iki oğlu, Atina süvari birliklerinde savaştı ve adı Gryllos olanı Mantineia savaşı'nda (362) öldü. Ksenophon'un son yıllarını Atina’da geçirdiği sanılır.

Felsefe, tarih ve tekniğe ilişkin birçok yapıt bıraktı. Bu yapıtlar, çağının olaylarına ve düşünce akımlarına ilişkin yaşanmış birer tanıklık niteliğindedir. Sokrates'le geçirdiği yılları anlatan yapıtlarında olsun (Apomnemoneumata Sokratus, To Symposion, Apologia Sokratus), kendisinin de rol aldığı tarihsel olayları anlatan kitaplarda olsun (Anabasis, Ellenika, Agesilas), Ksenophon ilginç ve çekici şeylere eğilimini belli eder. Aynı eğilim, Büyük Keyhüsrev'in çocukluk yaşamını bir roman üslubu içinde anlatan Kyru paideia'da da görülür. Geniş yapıtlar dizisi, Lakedaimonlular’ın devlet yapısını inceleyen Lakedaimonion Pohteia ve Atinalılar’ın mali yönetiminin düzeltilmesi sorununu inceleyen Poroi e peri prosodon adlı incelemelerde tamamlanır.