Barut ateşli silahlarda kullanılan çeşitli patlayıcı karışımların ortak adı. Geliştirilen ilk patlayıcı türü, güherçile (potasyum nitrat), kükürt ve odunkömürü karışımından oluşan kara baruttu. Belirli oranlarda karıştırılarak hazırlanan kara barut, ateşlendiğinde hızla yanar ve çevresindeki geniş bir alana beyazımsı bir gaz yayar. Dar bir hacime sıkıştınldığında bu gaz, patlatma amacıyla ya da mermi gibi cisimlerin itilip fırlatılmasında kullanılabilir. Kolaylıkla ateşlenebilen kara baruttan askerlik alanında ateşleme fişeklerinde, tapalarda, fünyelerde ve manevra fişeklerinde büyük ölçüde yararlanılır. Ayrıca karışımına giren maddelerin oranlan ayarlanarak, ihtiraklı (gecikmeli) tapalarda, işaret ve aydınlatma fişeklerinde, ateşleyicilerde ve eğitim bombalarında kullanılır. Kara barutun yanma hızı, değişik boyutlarda taneler kullanılarak ayarlanabilir.

Kara barutun ilk olarak Çinliler tarafından geliştirildiği ve 10. yüzyıla değin aydınlatmada ve işaret fişeklerinde kullanıldığı sanılmaktadır. Ama bu ilk barut türünü önce Araplann bulduklanna ilişkin bazı kanıtlara da rastlanmaktadır. 1304’te Araplar tarafından geliştirilen ilk ateşli silah, kimi akşamlan demirden yapılmış bir bambu kamışından oluşuyordu ve kara barut kullanarak ok atıyordu. Kara barutun Avrupa’da ateşli silahlarda kullanımı 14. yüzyılda başladı; madencilik ve yol yapımı gibi barışçı amaçlarla kullanımına ise 17. yüzyılın ikinci yansında geçildi.

1860’lardan başlayarak ateşli silahlarda kara barutun yerini ilk dumansız barut türü olan pamuk barutu ile öteki nitroselüloz türleri aldı. Kara barutun, bileşimindeki maddelerin kimyasal tepkimelere girmesi sonucu patlamasına karşılık nitroselüloz, hızla ayrışarak ve bu arada sıcak gazlar ve buharlar oluşturarak patlayan bir kararsız bileşiktir. Nitroselüloz, pamuk ya da kâğıt hamuru gibi çeşitli selüloz türlerinin nitrik asit ve sülfürik asitle nitrolanması yöntemiyle hazırlanır. İlk yapım teknikleri, asit artıklannı tümüyle temizlemekte çoğu kez başarılı olamıyor, bu da patlayıcının beklenmedik biçimde aniden ayrışmasına yol açabiliyordu. Bugün ise nitroselüloz yapımında, asit artıklannı ve aynşmaya yol açabilecek öteki maddeleri nötrleştiren özel bileşikler kullanılır. Nitroselülozun patlama özellikleri, nitrolama düzeyine ve tanelerinin büyüklüğüne ve biçimine bağlı olarak değişir. Bugün üretilen barut türleri, çoğunlukla nitroselülozdan ya da nitroselüloz ile nitrogliserin) kanşımından oluşur.