Luka İncili

Yeni Ahit’teki dört Incil’den üçüncüsü.

Markos ve Matta İncilleriyle birlikte üç Sinoptik İncil’den (Yunanca synoptikos: “bir arada görülmüş) biridir. Geleneksel olarak, Havari Paulus’un yakın arkadaşlarından “sevgili hekim Luka’ya” (Kolossaililere Mektup 4:14) dayandırılır. Luka İncili’nin Yahudi kökenli olmayan Hıristiyanlar için yazıldığı açıkça bellidir. Örneğin Hz. İsa’nın soyağacı, Yahudilerin atası Hz. jtbrahim yerine, insan soyunun atası Hz. Âdem’e kadar götürülür. Metnin yazıldığı yer ve tarih kesin olarak bilinmemektedir. Pek çok araştırmacı İS 63-70 tarihinde, bazılarıysa daha geç yazıldığını öne sürerler.

Matta gibi Luka da İncirinin büyük bölümünü Markos İncili’ne dayandırır. Genel olarak olayların sıralanışında Markos’u izler, Markos Incili’ndeki malzemenin yaklaşık yansı Luka’nın metninde de yer alır. Ama Luka ve Matta İncillerinin Markos İncili’nde bulunmayan pek çok bilgiyi de içermesi, Luka ile Matta'nın bir başka ortak kaynaktan da yararlanmış olabileceklerini düşündürür.

Luka İncili Hz. İsa’nın çocukluğu konusunda öteki İncillerde bulunmayan ayrıntılar verir. Caesar Augustus’un hükümdarlığı sırasında yapılan nüfus sayımı, Beytlehem’e yolculuk, Hz. İsa’nın doğumu, çobanların tapınması, Hz. İsa’nın sünnet oluşu ve 12 yaşındayken tapmakta din öğretmenleriyle (Luka 2:46) konuşması vb anlatılır. Ayrıca İsa’nın Göğe Çıkışı’nı anlatan tek İncil, Luka’nın metnidir.

Luka İncili, bakış açısıyla da öteki İncillerden ayrılır. İsa’nın peygamberlik görevini anlatması, Tanrı’nın genel tarihsel amacını ve kilisenin bu amaç içindeki yerini göz önüne alacak biçimde bakış açısını genişletmesi bakımından Sinoptik İncilleri aşar. Luka İncili ile onu tamamlayan Resullerin İşleri, kiliseyi, İsa’nın ölümü ile İkinci Gelişi arasındaki dönemde, Tanrı’nın yeryüzünde kurtuluşu sağlama aracı olarak betimler. Tanrı’nın amacını üç tarihsel dönemde kavrayan bu iki kitap böylece Hıristiyanlığın ilk tarih metnini oluşturur. Buna göre tarihin üç dönemi şunlardır: Eski İsrail’den Vaftizci Yahya zamanına değin süren şeriat ve peygamberler dönemi, Hz. İsa’nın yeryüzünde bulunduğu dönem ve İsa’nın Göğe Çıkışı’ndan İkinci Gelişi’ne değin yeryüzünde kilisenin görevli olduğu dönem.