Young'ın Çift Yarık Deneyi!

Thomas Young'ın meşhur çift yarık deneyi ışığın dalga doğasını ispatlaması ve 19. yy. fiziğinin büyük kısmını etkilemesi açısından çok önemlidir. Deney aslında ışık için popüler olsa da, bu tarz bir deney herhangi bir dalga, mesela su dalgaları üzerinde de gerçekleştirilebilir.

Çift Yarık Deneyi Nedir?

1800'lü yılların başlarında Thomas Young, ışığı bir yarıktan geçirdiğinde, yarığın ışık kaynağı gibi davrandığını ve ışığın buradan dalga cepheleri şeklinde genişlediğini gördü (Huygens ilkesinde olduğu gibi). Bu ışığı, diğer bir bariyerdeki (orijinal yarıktan ölçülü bir uzaklığa yerleştirilmiş olan) bir yarık çiftinden geçirdi.

Her yarık sırayla kendi başına bir ışık kaynağı gibi ışığı yaydı. Işık gözlem ekranına yansıtıldı.Tek yarıktan geçen ışık, merkezde yoğun biçimde sıklaşmış, merkezden uzak kısımlarda gittikçe solgunlaşmış bir görünüme sahipti. Buna göre çift yarık açılınca deneyin iki mümkün sonucu olabilirdi:

• Parçacık Görüşü:

  Eğer ışık parçacık olarak var ise iki yarıktan çıkan ışığın yoğunluğu tek tek yarıkların yaydığı ışığın yoğunlukları toplamına eşit olmalı.

• Dalga Görüşü:

  Eğer ışık dalga olarak var ise ışık dalgaları süperpozisyon ilkesine göre birbirine karışarak karanlık ve aydınlık şeritler oluşturmalı.

Deney gerçekleştirildiğinde ışığın gerçekten dalga görüşü modelinde davrandığı görüldü.

Young Deneyi'nin Etkileri!

Işığın dalga şeklinde yayıldığı ispatlanınca Huygens'in ışık hakkındaki dalga teorisi tekrar canlandı. Bu teori ışığın görünmez bir ortamda (buna esir (Orijinali: ether) deniyordu) yayıldığını da iddia ediyordu. Gerçekleştirilen çeşitli deneyler içinde en önemlisi esiri veya esirin etkilerini direkt olarak tespit etme girişimi olan ünlü Michelson-Morley deneyidir. Sonuçta bu deneylerin hepsi başarısız olmuş, bir yüzyıl sonra Einstein'ın fotoelektrik etki ve görelilik üzerine yaptığı çalışmaların sonucu olarak ışığın davranışının açıklanması için esire gerek olmadığı anlaşılmıştır.

Kaynak: Fizikmakaleleri