Yahya Kemal Beyatlı

(1884 Üsküp-1958 İstanbul),

Türk şair ve düşünürü. Asıl adı Mehmet Agâh'tır. Nişli İbrahim Bey'in oğludur. İlköğrenimini Üsküp'te, ortaöğrenimini Selânik ve İstanbul Vefa idadilerinde (lise) tamamladı (1902). Bir öğrenim dönemi Robert Kolej'e devam ettikten sonra Paris'e gitti (1903). Siyasal Bilgiler Fakültesi'ne yazıldı. 1912'de yurda dönünce Türk Ocağı çevresine katıldı, ulusçuluk akımını yaymak isteyen bu kuruluşun düzenlediği cuma toplantılarında edebiyat konferansları verdi. Ziya Gökalp gibi, dönemin iktidar partisi olan İttihat ve Terakki'nin merkez organlarında görevli düşün adamlarıyla yakınlık kurdu. O da, "Millî Edebiyat" akımına bağlı çağdaşı yazarlar gibi (Fuat Köprülü, Hamdullah Suphi, Yakup Kadri vb.) dil ve tarih konularında görüşlerini belirten makaleler yayımlamaya başladı. Bu ilişkiler sonucu, güçlendirilmek istenen Darülfünun'un öğretim kadrosuna atandı (1915).

Kurtuluş Savaşı'nın bitimine doğru (1923) Ankara'ya geçerek Hakimiyet-i Milliye gazetesine başyazar oldu. Urfa'dan milletvekili seçildi (1923). Daha sonra Varşova (1926), Madrid (1929) elçiliklerine atandı. Tekirdağ ve İstanbul milletvekili seçilerek yeniden parlamentoya girdi (1935-1946). 1949'da Pakistan büyükelçiliğinden emekliye ayrıldı; ölümüne kadar özel bankaların ve kimi şirketlerin "idare meclisi" üyeliklerinde bulundu. Makale ve şiirleri II. Meşrutiyet döneminde Yeni Mecmua, Şair, Edebî Mecmua, Şair Nedim, Büyük Mecmua, Dergâh, İnci, Yarın, İleri dergi ve gazetelerinde, Cumhuriyet döneminde Akademi, İstanbul, Aile, Cumhuriyet, Akşam, Hürriyet dergi ve gazetelerinde yayımlandı.

Paris'te kaldığı dokuz yıl boyunca tarih ve edebiyat dallarında öğrenim fırsatları bulan Yahya Kemal yenilik edebiyatımızın en güçlü şairlerinden biridir. 20. yüzyılın başında açıklığa kavuşan bir çeşit yeniden doğuş hareketinde, Tanzimat sonrası düşünsel gelişmelerin oluşturduğu dönüşümlerin uzağına düşmemiştir.

Yapıtları:

"Kendi Gök Kubbemiz" (1961),
"Eski Şiirin Rüzgârıyla" (1962),
"Rübailer ve Hayyam Rübailerini Türkçe Söyleyiş" (1963),
"Aziz İstanbul" (1964),
"Eğil Dağlar" (1966),
"Siyasî Hikâyeler" (1968),
"Siyasî ve Edebî Portreler" (1968),
"Edebiyata Dair" (1971).

Edebi Kişiliği (Özet)

Başta şiir olmak üzere 20. yüzyıl fikir, kültür ve sanat hayatının önemli simalarındandır.
Türk toplumunun Tanzimat’tan bu yana yaşadığı kimlik problemine şiirleriyle cevap üretmeye çalışmıştır.
İlk şiirlerini Selanik’te “Esrar” mahlası ile yayımlamıştır.
Tahsilini tamamlamak üzere geldiği İstanbul'da Tevfik Fikret, Cenap Şahabettin ve diğer Servet-i Fünûn sanatçılarını tanır ve dönemin çeşitli edebiyat dergilerinde ilk şiirlerini bu çizgide yayımlar.
Yahya Kemal’in Paris yılları sanat ve düşünce hayatının şekillenmesinde önemli bir yer tutmuştur.
Tarih konusundaki birikimini Albert Sorel’e borçlu olduğunu çeşitli vesilelerle dile getirmiştir.
Paris yıllarında Servet-i Fünûn edebiyatının Fransız taklidi bir edebiyat olduğunu fark etmiş ve sanat hayatının büyük bir bölümünde Servet-i Fünûn karşıtı bir anlayışa sahip olduğunu dile getirmiştir.
Fransız şiirini büyük bir dikkatle mercek altına almıştır.
Fransız şiirine o yıllarda hakim olan parnasizm mükemmeliyetçiliği, sembolizm musikisi, neo-klasisizmin tarihiliği Yahya Kemal’i öz şiire götürecektir.
Yahya Kemal, saf şiir anlayışının Türk edebiyatındaki iki önemli kurucu isminden biridir.
Yahya Kemal, genel anlamda Türk şiirinin en önemli iki parnasyen şairinden biri olarak kabul edilir.
Yahya Kemal’in şiirlerini etkileyen en önemli eser, Les Trophes’tir. (Jose de Heredia)
Paris’ten döndüğü yıllarda neo-klasisizmin tesiri altındadır. Nitekim bir süre Yakup Kadri ile birlikte Nev-Yunanilik veya Havza edebiyatı anlayışına bağlı kalır ve bu doğrultuda şiirler kaleme alır.
Nev-Yunanilik etkisiyle kaleme aldığı şiirler şunlardır: Adonis, Bergama Heykeltıraşları, Biblos Kadınları, Sicilya Kızları
Nev-Yunanilik etkisiyle kaleme aldığı meşhur yazısı ise “Çamlar Altında Musahabe’dir.”
Nev-Yunanilik ile birlikte Türk şiirini ve Türk zevkini Arap Acem etkisinden koparıp doğrudan doğruya Yunan ve Latin kültür- edebiyatına bağlar.
Balkan ve Birinci Dünya Savaşı sonrasında Nev-Yunanilikten tamamen uzaklaşmıştır.
Yahya Kemal, Türk aydını hakkında da fikir sahibidir.
O, Türk kültür tarihinde geniş bir yankı uyandıran “mektepten memlekete dönmek” çağrısının sahibidir.
Ona göre Tanzimat sonrası Türk şiirinin ve edebiyatının uğradığı sekteler, aydınların mektepten memlekete dönmemeleridir.
Yahya Kemal, “Ok” şiiri dışındaki eserlerini aruzla kaleme almıştır. Aruz konusunda oldukça başarılıdır.
Gazel, rubai, şarkı Yahya Kemal’in en çok tercih ettiği divan edebiyatı nazım biçimleridir.
Divan edebiyatını sadece biçimsel bağlamda kullanmıştır.
Yahya Kemal; nazmı nesre yaklaştırma ilkesine şiddetle karşı çıkmış, şiirin ayrı bir dili olduğu görüşünü savunmuştur.
Yahya Kemal hayattayken herhangi bir eseri yayımlanmamıştır.
Eserleri Nihat Sami Banarlı öncülüğünde kurulan Yahya Kemal Enstitüsü tarafından Yahya Kemal Külliyatı adı altında13 cilt olarak yayımlanmıştır.
"Mısra benim namusumdur." sözü şiirdeki mükemmeliyetçi yaklaşımının yansımasıdır.
"Beyaz lisan" sözü ile Tabii Türkçe kastedilmiştir. Türkçeleşmiş Türkçe.
"Musiki" sözü Mallarme etkisinin ürünüdür. Şiirde ritm duygusunun önemini ifade etmektedir.
"Çok İnsan anlayamaz eski mu*****iz
Ve ondan anlayamayan bir şey anlamaz bizden" Bu dizeler eski musikiye verdiği önemi ifade etmektedir.
"Söylediğimiz lisan" terimini İstanbul Türkçesi için kutlanmıştır.
" Bu dil ağzımda annemin sütüdür." Türkçeye olan sevgisini dile getirdiği meşhur mısradır.

MsXLabs.org
-derlemedir.

MsXLabs Üye Girişi