BabIâli baskını

ittihat ve Terakki nin Balkan savaşı sırasında gerçekleştirdiği hükümet darbesi (23 ocak 1913). Balkan savaşı'nın ilk evresinde yenik düşen OsmanlI devleti, Rumeli'de büyük toprak kaybına uğramış.bulgar ordusu Çatalca’ya kadar gelmişti. Büyük devletler, BabIâli’ye verdikleri bir nota ile Edirne'nin Bulgaristan'a bırakılmasını istediler (17 ocak 1913). Hürriyet ve itilaf yanlısı sadrazam Kâmil Paşa’nın Edirne’den vazgeçmek eğiliminde olduğunu düşünen ittihatçılar (1912'de muhalefete düşürülmüşlerdi), uzun süreden beri düşündükleri ve hazırlandıkları hükümet darbesini uygulamaya koydular.

23 ocak günü, Enver Bey (Paşa), Talay Bey (Paşa), partinin silah şörü Yakup Cemil, hatip Ömer Naci, Sapancalı Hakkı, Mustafa Necip, Hilmi ve Mümtaz beylerle daha otuz-kırk kadar ittihatçı, Cağaloğlu yönünde ilerleyerek BabIâli'yi bastılar. Dış sofada silah çekerek direnen sadaret yaveri Nafiz Bey, harbiye nazırının yaveri Kıbrıslı Tevfık Bey ve başka bazı görevliler ilk çatışmada öldüler. Bu arada baskıncılardan Mustafa Necip de yaşamını yitirdi. Hükümetin güçlü adamı harbiye nazırı Nazım Paşa, Yakup Cemil tarafından tabancayla öldürüldü. Sad razam Kâmil Paşa istifaya zorlandı. Olayın ardından sadaret makamına ittihat ve Terakki yanlısı Mahmut Şevket Paşa getirildi. (İTTİHAT VE TERAKKİ) Babıhümayun, Topkapı sarayı'nın Ayasofya müzesi'ne bakan büyük dış kapısı (Saltanat kapısı da denir).

Fatih Sultan Mehmet’in yaptırdığı Babıhümayun (1478) geniş bir geçit bölümüyle iç içe iki kapıdan ve bunların arasında sağlı sollu kapıcı koğuşları, mahzenler, merdivenlerle çıkılan asma katta nöbetçi odaları, bir de üst kattan oluşuyordu. Son onarımı Abdülaziz döneminde gerçekleşen Babıhümayun'un üst katı İstanbul işgal altındayken (1922) senegalli askerlerin neden olduğu bir yangında yandı. Kesme taşlarla yapılmış olan kapının dış yüzünde celi hatla müsennâ olarak yazılmış besmele ve ayetler görülür. Öteki kapılar gibi gece gündüz kapıcılar tarafından korunan Babıhümayun, her gün sabah ezanıyla açılır ve yatsıdan sonra kapanırdı. Boynu vurulmuş devlet adamlarının, ayaklanmacıların ve eşkıyanın kesik başları, bu kapının önünde sergilenirdi. Ayrıca, ayaklanan yeniçerilerin de ilk hedefi bu kapı olurdu.