Adana Görüşmesi

II. Dünya Savaşı sırasında Türkiye cumhurbaşkanı İsmet İnönü ile İngiliz başbakanı Churchill arasında 30 Ocak 1943’te Adana yakınlarındaki Yenice istasyonunda yapılan görüşme. Görüşme sonucunda Türkiye Müttefiklere yakınlaşmakla birlikte savaşa girmeyi kabul etmedi.

Adana Görüşmesi, savaşın Almanya aleyhine döndüğü bir sırada yapıldı. O zamana değin Müttefikler, Almanya’nın Ortadoğu’ya inmesini engelleyen bir güç olarak kabul ettikleri Türkiye’nin savaş dışı kalmasını yeterli görüyorlardı. Ancak, 1942 sonlarında Avrupa’da ikinci bir cephe açılması gündeme geldi. Churchill bu cepheyi Türkiye’nin katılmasıyla Balkanlar’da açmayı düşünüyordu. Ayrıca Balkanlar’daki İngiliz-Türk orduları sayesinde savaş sonrasında Sovyet yayılmasını dizginlemek amacındaydı. Türkiye ise Sovyet yayılmasından çekiniyor, bu nedenle en azından ordusunun yıpranmaması için savaşa girmek istemiyordu.
Ocak 1943’te yapılan Kazablanka Konferansında ABD başkanı Roosevelt, Churchill’in Balkan planını onaylamamakla birlikte, Ingiltere’nin Türkiye’yle ilgilenmesini, Türkiye’ye askeri yardım yapılmasını benimsedi. Churchill’in girişimi üzerine 30 Ocak 1943’te İnönü ve Churchill Adana’da gizlice buluştular. Türk heyetinde Şükrü Saraçoğlu, Fevzi Çakmak ve Numan Menemencioğlu da vardı.

Görüşmede Churchill, Türkiye’nin Sovyetler konusunda duyduğu kaygıyı gidermeye çalıştı. İngiltere ve Sovyetlerin ortak garaı tilerini gösterdi. Savaştan sonra kumlaca bir uluslararası örgütün böyle bir tehlikeyi ortadan kaldıracağını belirterek Sovyet yayılmasına karşı çıkılacağı konusunda güvence verdi. Türk tarafı ise sözde kalabilecek güvenceler yerine sağlam bir güvence istedi.

Türk-İngiliz ilişkilerinde olumlu bir gelişme olmakla birlikte, Churchill’in görüşme sonrasındaki umutlarına karşın Türkiye’nin savaşa katılması sağlanamadı. Gizli görüşmeden Almanya’nın haberdar olması, bu ülkeyle olan ilişkileri bozdu. Gene Churchill’in girişimleriyle Türk-Sovyet ilişkilerinde yüzeysel bir düzelme sağlandı. Ancak bu toplantı, uzun vadede, Türkiye’nin savaş sonrası ittifaklarının biçimlenmesinde bir ön adım niteliği kazandı.