Zeus

Eski Yunan'da tanrı ve tanrıçaların koruyucusu ve yöneticisi olarak tapılan bir tanrıydı. Romalılar'ın da Jüpiter adlı benzer bir tanrıları vardı ve Zeus'la ilgili olarak anlatılan öykülerin pek çoğunu alarak Jüpiter'e mal ettiler. Bu nedenle daha sonraki dönemlerde zaman zaman, Zeus ve Jüpiter'in aynı tanrı oldukları düşünülmüştür.

Sanat yapıtlarında Zeus sakallı, yakışıklı, tanrılara ve insanlara adalet dağıtan bir tanrıya yakışır biçimde güçlü bir erkek olarak betimlendi. Sağ elinde tuttuğu "yıldırım"la insanları cezalandırırdı. Güçlü kanatları olan kartal onun habercisi, dağlar ve ormanlar Zeus'un kutsadığı yerlerdi. Zeus'a tapınmak için insanlar tırmanabilecekleri kadar yüksek tepelere çıkarlardı.

Efsaneye göre Zeus aslında evrenin ilk kralı olan babası Kronos'u tahtından indirerek yüce tanrı olur. Kronos günün birinde kendi çocuklarından birinin kendisini tahttan indireceğini bildiğinden, bunu önlemek için çocuklarını doğar doğmaz yutmaktadır. Oysa Zeus annesi tarafından kurtarılır ve Girit'teki İda Dağı'nda bir mağarada büyütülür. Sonunda öylesine güçlenir ki, Kronos'u yuttuğu çocukları öksürerek çıkarmak zorunda bırakır. Çocuklar birleşerek babalan Kronos'u yendikten sonra dünyayı kendileri yönetmeye başlarlar. Zeus gökleri, Poseidon denizi, Ha-des de yeraltındaki ölüler dünyasını yönetir.

Tanrılar önceleri insanlara dostça davranırlar. Oysa insanlar kötüleşmeye ve tanrılara boyun eğmemeye başlayınca, bir efsaneye göre, Zeus bir tufan yaratarak tüm dünyayı yok etmeye ve böylece insanların kötülüklerine son vermeye karar verir. Ne var ki, Deukalion ve Pyrrha adında bir kadın ile erkek, Parnassos Dağı'nın tepesine sığınarak kurtulur. Zeus da onlardan yeni bir insan ırkı yaratır.

Zeus'un yaptıklarına ilişkin çeşitli öyküler yaratılmıştır. Zeus önce Metis adında bir tanrıçayla, sonra da Hera adında başka bir tanrıçayla evlenir. Üç tane çocukları olur, bunlardan biri savaş tanrısı Ares'tir. Zeus Hera'nın dışında, insan ve tanrıçalar arasında pek çok kadınla ilişki kurar. Oysa Hera çok kıskançtır. Zeus sevgililerini gizlice ziyaret edebilmek için hayvan biçimlerine girer. Sözgelimi, bir kuleye hapsedilen Danae adında ölümlü bir kadına bir altın yağmuru, Leda adlı başka bir kadına ise kuğu biçiminde görünür. Zeus'un çok sayıda çocuğu arasında, Güneş tanrısı Apollon, doğa tanrıçası Arte-mis, babasının kafasından bir şimşek gibi fırlayarak doğan akıl tanrıçası Athena vardır. Zeus'un tanrı olmayan oğullarının en ünlüsü ise Herakles'tir.

Zeus’un Çapkınlıkları

Baş tanrı Zeus çapkınlıklarıyla ünlü bir tanrıdır. Ölümlü-ölümsüz, eşcinsellik gibi tüm ilişkilere açık bir kimlik sergiler. Ölümlü ve ölümsüz kadınlarla girmiş olduğu ilişkileri, erkek egemen toplumdaki çapkın erkek kimliğini meşrulaştırmaktadır. Bu öykülerinden birinde kral eşi Leda ile birleşerek (kuğu şekline girer) Leda’nın hamile kalmasına sebep olmuştur. Aynı gece kocasıyla da birlikte olan Leda, ondan da hamile kalır. Leda burada, toplumda kocasını aldatan aristokrat kadınların durumunun bir sembolüdür. Bu ve diğer mitoslarla ilgili ayrıntılı bilgi için Azra Erhat'ın mitoloji sözlüğüne bakabilirsiniz. Bu mitostan yola çıkılırsa tek bir sonuca ulaşılır: O dönemde, tıbbi açıdan henüz ayrı ve aynı yumurta ikizlerinin oluşumlarının bilinmediği için ayrı yumurta ikizlerinin babalarının da ayrı olduğu sanılmaktaydı.

Zeus’un seçmiş olduğu ölümlülerin elit sınıf dediğimiz aristokrat sınıftan oluşu bu tür ilişkilerin genellikle üst düzey sınıflarda törele edildiğini göstermektedir. Zeus’un diğer bir ilişkisi Europa mitosunda karşımıza çıkar. Bu mitosta önemli olan kızın adının bir kıtaya verilmiş olmasıdır. Ayrıca Zeus’un Europa’yı hamile bıraktıktan sonra Olympos’a dönüşü çapkın kocaların çapkınlıklarının ardından en kısa sürede eve döndüklerinin göstergesidir. Zeus’un en önemli mitoslarından biri Ganymedes mitosudur. Zeus, Ganymedes adındaki genç bir oğlana aşık olur ve onu Olympos'a kaçırır. Ganymedes'in bundan sonraki işlevi, Olympos'ta sakilik yapmaktır. Bu mitos toplumdaki eğitim sisteminin bir yansımasıdır.

Birinci bin yıl başlarında tüm Yunanistan’daki eğitim sistemi Sparta eğitim sistemiydi. Bu sisteme göre sakat ve hastalıklı doğan tüm çocuklar öldürülüyordu. Sağlıklı olanlardan ise 0-7 yaş grubu arası ailelerinin yanında kalıyordu. Yedi yaşına gelen her erkek çocuk aileden ayrılıp askeri eğitim için 20 yaşına kadar kışlada eğitiliyordu. 20-40 yaş arası erkekler evlenebiliyorlar; ancak kışladan izinli olarak evlerine gidip dölün devamı için eşleriyle birlikte olup kışlaya dönüyorlardı. Kırk yaşını aşabilen erkek emekli sayılıyordu. Kışlaya alınan çocukların başına bir tür eğitmen ve gözetmen rolünde bir “ağabey” veriliyordu. Sonuç olarak ağabey ve çocuk arasındaki duygusal yakınlaşmalar devletin politikası olarak eşcinselliğe dönüşüyordu. Bu Eğitim sisteminin adına pederastik eğitim sistemi denir.

Atina’da bu eğitim sistemi, İ.Ö. 8. yüzyıl sonu – İ.Ö. 7. yüzyıl başında uygulanmıştır. Ancak toplumun dejenere olduğu gerekçesiyle bu eğitim sistemi bırakılmışsa da toplumda özellikle de zengin erkekler arasında ve filozoflarda sürekli olarak devam etmiştir. Bir öğreti olarak Platon öğretisinde yer almış, daha sonra bu neoplatonistlerin bir öğretisi olarak devam etmiştir. Toplumdaki bu eşcinsellik giderek küçük oğlan çocuklarının kullanımına dönüşmüştür. Oğlancılık olarak adlandırılan bu sapkınlığa özellikle Batı Anadolu’dan kaçırılan küçük çocuklar alet edilmiştir.

-derlemedir.

MsXLabs Üye Girişi

Zeus

Zeus’un Çapkınlıkları