Türkiye'nin Barajları - Hirfanlı Barajı

Hirfanlı Barajı

Kırşehir (Kaman) ile Şereflikoçhisar arasında, Kızılırmak üzerinde 1953-1959 yılları arasında inşa edilmiştir. Enerji üretimi ve taşkın kontrolü amaçlı bir barajdır. Kaya gövde dolgu tipinde 2 Milyon m3 gövde hacmindedir ve akarsu yatağından 78 metre yüksekliktedir. Bu özellikleriyle, Türkiye’nin sayılı büyük boyutlu barajlarından birisidir. Sadece elektrik üretimi ve sulama amaçlı değil, aynı zamanda berrak suyu, temiz sahilleri, piknik alanları ve balık lokantaları ile gezilip görülecek bir yerdir. Hirfanlı Baraj Gölü’nün kıyı sahilleri plaj olmaya, gölü ise su sporları ve balıkçılık için çok uygundur. Suyu tatlı olan göl, deniz görüntüsündedir. En geniş yeri 15 km, uzunluğu ise 70 km’dir. İç Anadolu’nun deniz ve plaj hasretini karşılayacak durumda olan Hirfanlı Barajı’nın ulaşımı da çok kolaydır.

Elektrik üretmek, taşkınları önlemek ve sulamada kullanılmak amacıyla 1959 yılında tamamlanan ve 8 Ocak 1960 tarihinde işletmeye açılan Hirfanlı Barajı, Tuz Gölü'nün kuzeydoğusunda Kızılırmak Nehri üzerinde kurulu büyük barajlarımızdan biridir. Hirfanlı Baraj Gölü'nde, son yıllarda bulunan en yüksek su kuşu sayısı 133809'dur. Çok büyük olması sebebiyle, alanın tamamı aynı gün içerisinde sayılamamakta, bu nedenle de alanda kışlayan gerçek su kuşu sayısının daha fazla olduğu tahmin edilmektedir. Orta Anadolu'nun Denizi olarak bilinen Hirfanlı Baraj Gölü, eşsiz manzarası, plaj ve sosyal ile dikkatleri çekmektedir. Ayrıca, Hirfanlı Baraj Gölü etrafındaki yerleşim alanları ve köylerde balıkçılık amacıyla kullanılarak bölgeye ekonomik katkı sağlar.

Hirfanlı Baraj Gölü doğal plajlarından olan; Kırşehir'e 50 km mesafede Toklumen Köyü, Kırşehir'e 25 km mesafede Sıdıklı Büyükoba Köyü, Davulağıl Bölgesi plaj ve tesisleri ve Kaman'a 16 km mesafede Savcılı Büyükoba kumsalları, ziyaretçilerin uğrak yerlerindendir. Yaz aylarında kamp alanı olarak yerler arasında ise; Kırşehir'e 27-30 km mesafede ve baraj kıyısı olan Yeşilli, Uzunali ve Karaduraklı Köyleri'dir. 2004 yılında Bakanlar Kurulu kararıyla Hirfanlı Barajı'nın büyük bir bölümünü kapsayan alan, turizm merkezi olarak ilan edilmiştir. Ayrıca kamulaştırma suretiyle Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü adına tescili yapılan 137400 km²'lik bir alanda; rafting federasyonları, gençlik kampları, üniversiteler ve eğitim merkezleri tarafından su altı sporları, yelken, kürek, kano gibi faaliyetler de düzenlenmektedir.

Ad: Hirfanlı Barajı.jpg
Gösterim: 1168
Boyut: 29.9 KB

Ankara’ya 160 km uzaklıktadır. 263 km2 alanı ile kerevit, sazan, levrek, kadife, yayın gibi balıkların yanı sıra çeşitli canlı türlerine de rastlanılan Hirfanlı Baraj Gölü, bölge insanın geçim kaynağıdır. Ancak Hirfanlı balıkçılığı son yıllarda can çekişiyor. Baraj gölündeki kirlilik, yasak ve yanlış avlanma ile göle atılan bazı balık türleri baraj balıkçılığını bitme aşamasına getirdi. Halk arasında ‘Kum balığı’ olarak bilinen gümüş balığı, Hirfanlı baraj gölündeki diğer balık türlerinin de azalmasına sebep oldu. Levrek ile aynı yerde üreyen gümüş balığı, özellikle levreğin havyar atma dönemi olan Şubat ve Mart aylarında levreğin yumurtalarını ve yavrularını yiyerek besleniyor.Türkiye’de sadece Sapanca ve İznik göllerinde bulunan gümüş balığının, Hirfanlı’ya nasıl geldiği ya da kimler tarafından bırakıldığı bilinmiyor. Gümüş balığından hiç yararlanılmıyor değil. İç piyasada değerlendirilemeyen gümüş, yurt dışına ihraç ediliyor. Boyları 4.5 ila 11 santimetre olan gümüş balıkları kahvaltılık cipslere dönüştürülmek üzere Avrupa ülkelerine gönderiliyor.

Yaklaşık üç yıldır Hirfanlı baraj gölünden levrek çıkmadığını belirten bölge balıkçıları, önlem alınmadığı takdirde etçil Gümüş balığının diğer balık yumurtalarını ve yavrularını da yiyerek yok edeceğini ileri sürüyor. Balıkçılar geçim kaynakları olan Hirfanlı balıkçılığının zamanla bitmesinden endişe ederken, uzmanlar çok çabuk üreme özelliğine sahip gümüş balığının en geç iki yıl içinde tüm barajı kaplayacağını savunuyor. Birde yasak ve yanlış avlanmalar konusunda ciddi denetimler ve yaptırımlar olması gerekiyor. Barajda balıkçılığın bitmesinin en önemli sebeplerinden bir tanesi de kirlilik; Kayseri ve Kırşehir’den gelen atık sular barajı kirletiyor. Etçil beslenen Gümüş balığının popülasyonu tehlikeli oranlara ulaşmaması için, bu balığı yiyerek beslenecek etçil ve avcı başka bir balık türünün Baraj Gölü’ne bırakılması gerekiyor. Ayrıca, baraja en az 200 gram ağırlığında levrek yavruları bırakılması da başka bir çözüm yolu olarak önerilebilir. Hirfanlı barajının kendisi de artık ömrünü doldurmaya başladı. Göl tabanının dolması nedeniyle Hirfanlı’da elektrik çok az üretilebiliyor. Bundan sonra barajın suyundan, balığından ve turizminden faydalanma yollarına bakmak gerekiyor. Baraj suyunun kimi yıllarda çok çekilmesi, kimi yıllarda ise çok ilerlemesi köylüleri kararsızlığa itiyor. Şöyle ki, çok geriye çekildiğinde sulama yapmak imkânsızlaşıyor, çok ilerlediğinde ise taşkınlara yol açıyor. Oysa baraj gölü suyu motopomplarla basınçlı olarak tarlaya basıldığında, başta şekerpancarı, ayçiçeği, patates, fasulye, buğday olmak üzere birçok tarla ürününden bol verim alınabiliyor. Bununla birlikte, çok az sayıda üretici baraj gölü suyundan sulama amaçlı olarak yararlanıyor. Anlaşılacağı üzere Kızılırmak nehrinin suyu eskiden olduğu gibi, şimdi de boş yere akıp gidiyor. Mutlaka büyük sulama projeleri geliştirilerek, son derece verimli olan köy topraklarının sulamaya açılması gerekiyor. Ancak bu şekilde, köyden kente olan göç durdurulabilir.

Hirfanlı Baraj Gölü’nde özellikle 1980’li yıllarda yapılan kerevit (bir tür tatlı su ıstakozu) avcılığı da büyük bir gelir kapısı idi. Özellikle Eğirdir’li balıkçıların desteği ile, Baraj Gölü’nü çevreleyen köylerde kerevit avcılığı büyük gelişme göstermişti. Balık ağları yerine kerevit sepetleri atılmaya başlanmıştı Hirfanlı’da. Ancak, 1980’li yılların sonunda, bir tür hastalıktan dolayı kerevitler kabuk oluşturamamış ve zamanla populasyonları azalarak, gelir kapısı olmaktan çıkmıştır. Halen az da olsa kerevit avcılığı yapılmakta ve göl kenarındaki lokantalarda müşterilerine ikram edilmektedir. İlk başlarda köy halkı tarafından görüntü itibariyle korkutucu ve iğrenç bulunan kerevitlerden uzak durulmuş, yeri gelmiş imamlardan ‘yenilebilir’ icazeti alınmış, bir süre alışma devresinden sonra da sevilerek tüketilmeye başlamıştır. Hatta bazı köylüler, muziplik olsun diye kerevitleri bazen tespih niyetine sallamaya, bazen de kulak memelerine tutturarak küpe yapmışlardır.

Hirfanlı Baraj Gölü’nde özellikle 1980’li yıllarda yapılan kerevit (bir tür tatlı su ıstakozu) avcılığı da büyük bir gelir kapısı idi. Özellikle Eğirdir’li balıkçıların desteği ile, Baraj Gölü’nü çevreleyen köylerde kerevit avcılığı büyük gelişme göstermişti. Balık ağları yerine kerevit sepetleri atılmaya başlanmıştı Hirfanlı’da. Ancak, 1980’li yılların sonunda, bir tür hastalıktan dolayı kerevitler kabuk oluşturamamış ve zamanla populasyonları azalarak, gelir kapısı olmaktan çıkmıştır. Halen az da olsa kerevit avcılığı yapılmakta ve göl kenarındaki lokantalarda müşterilerine ikram edilmektedir. İlk başlarda köy halkı tarafından görüntü itibariyle korkutucu ve iğrenç bulunan kerevitlerden uzak durulmuş, yeri gelmiş imamlardan ‘yenilebilir’ icazeti alınmış, bir süre alışma devresinden sonra da sevilerek tüketilmeye başlamıştır. Hatta bazı köylüler, muziplik olsun diye kerevitleri bazen tespih niyetine sallamaya, bazen de kulak memelerine tutturarak küpe yapmışlardır.

Hirfanlı barajının özellikleri nelerdir?

Hirfanlı barajı İç Anadolu bölgesi Kırşehir ilinde bulunmaktadır. Kırşehir ilimiz ile Ankara’nın bir ilçesi olan Şereflikoçhisar ilçesi arasında bulunmaktadır.
Hirfanlı barajı ülkemizin en uzun akarsuyu olma özelliğine sahip olan Kızılırmak nehri üzerinde kurulmuştur.
Baraj alanının kapsamış olduğu yerler Kaman, Kırşehir merkezi, Evren, Şereflikoçhisar ve Sarayiçi ilçeleridir.
Hirfanlı barajının inşa amacı ve yapım nedeni elektrik üretmek ile birlikte özellikle bölgede oluşması muhtemel taşkınların önüne geçmektedir.
Hirfanlı barajının yüksekliği bulunduğu bölge ile doğru orantılı olarak çok yüksek sayılmaz. En azından ülkemizde oldukça yüksek olan bazı barajlarımıza göre yüksek değildir. Akarsu yatağından yüksekliği yaklaşık olarak 78 metredir.
Hirfanlı barajının büyük bir baraj olduğundan bahsetmiştik. Evet, ülkemizin önemli büyüklükteki barajlarından bir tanesi olup normal su kotundaki göl hacmi 5.980 hektometreküp olup, normal su kotundaki göl alanı ise yaklaşık olarak 263 kilometrekaredir.
Barajın gövde tipi kaya gövde dolgu tipidir.
Barajın en derin yerinin yüksekliği yaklaşık olarak 70 metre civarındadır.
Hirfanlı barajı bünyesinde birçok su kuşu türünü barındırmaktadır.
Hirfanlı baraj gölü küçük çapta balık avlanan göllerimizden bir tanesidir. Tabi bu balık avlamaları olta ve küçük ağ atma şeklindedir.
Hirfanlı barajının bazı yerlerinde plaj dahi bulunmaktadır, bununla birlikte bazı tesisler, mesire alanları, halkın piknik yapabileceği yerler de mevcuttur.
Hirfanlı barajının büyük bir kısmı turizm merkezi olarak ilan edilmiştir.
Hirfanlı barajının üzerinde bir tanede köprü bulunmaktadır. Yakın tarihte yapılan bu köprünün ismi Sarıyahşi köprüsüdür. Sarıyahşi köprüsü 2006 yılında temeli atılmasına karşın 2014 yılında hizmete açılmıştır. Bu köprü Sarıyahşi ilçesi ile Kırşehir ilini birbirine bağlamaktadır.

Hirfanlı barajı Hidroelektrik santrali özellikleri nelerdir?

Ülkemizin en önemli elektrik üretim santrallerinden bir tanesi olan Hirfanlı Barajı Hidroelektrik santralindeki kurulu güç 128 megavattır.
Hirfanlı barajı elektrik santralinin yıllık elektrik üretimi yıl yıl değişebilmektedir. Örneğin 2010 yılından sonra üretilen elektrik miktarı yılda 200.000.000 kilovatsaatin üzerinde olmuştur. Hatta bazı yıllarda 300.000.000 kilovatsaatin üzerine de çıktığı olmuştur. Bu barajın üretmiş olduğu elektrik miktarı yaklaşık olarak 70.000 ila 100.000 arasındaki konutun elektrik ihtiyacını karşılayabilecek düzeydedir.
Hirfanlı barajında bulunan Hidroelektrik santrali Kırşehir ili sınırları içindedir.

Kronoloji

1953: Hirfanlı Barajı inşaası başlamış ve 1959 yılına kadar sürmüştür.
1959: Hirfanlı Barajı ve Hidroelektrik Santrali 1959 yılında işletmeye alınmıştır.

Karakteristik Özellikleri

-derlemedir.

MsXLabs Üye Girişi

Hirfanlı Barajı

Hirfanlı barajının özellikleri nelerdir?

Hirfanlı barajı Hidroelektrik santrali özellikleri nelerdir?

Kronoloji

Karakteristik Özellikleri