MOLİERE

Jean-Baptiste POQUELİN,
Fransız oyun yazarı
(Paris 1622 - ay. y. 1673).

Dedesi de babası da döşemeciydi. Clermont koleji'ndecizvitferin yanında klasik öğrenim gördü. Moliöre, hem klasik estetiği hem de soylu sınıfın ahlak anlayışını altüst ederek, komediyi saygın bir tür durumuna getirerek, oyunculuğu ve eleştirmenliğiyle kendini kabul ettirerek tiyatroya büyük bir atılım kazandırdı.
Hukuk öğrenimini bırakıp (1642), 1643'te Böjart ailesiyle birlikte l'lllustre-Thöâtre'ı kurdu, ancak başarı sağlayamadı. Bundan sonra on iki yıl taşrada dolaştı vş İtalyan farsından esinlenerek Şaşkın'ı (l’Etourdi, 1655) ve Küskün âşıklar'ı (D6- pit amoureux, 1656) yazdı ve oynadı.

O dönemin oyun yazarlarından bazılarının piyeslerini kralın önünde oynadıktan (1658) sonra (Nicomâde bunlardan biriydi), Petit-Bourbon tiyatrosu'na, 1660'ta da, ölümüne kadar kendisinde kalacak olan Palais-Royal tiyatrosu’na yerleşti. İtalyan etkisinden kurtulunca, kendisini üne kavuşturan ve özgünlüğünü kanıtlayan Gülünç Kibarlar’ı (Pröcieuses ridicules, 1659) yazdı. Farsı bir yana bırakıp (Hekim uçtu [le Mödecın volant); Sganarelle ou le Cocu imaginaire, 1660) ciddi türe yöneldiyse de (Dom Garcie de Navarre, 1661), istediğini elde edemeyince yeniden komediye döndü ve büyük bir başarı sağladı (Kocalar" mektebi [l’Ecole des maris, 1661]; Münasebetsizler [les Fâcheux, 1661]), ardından Kadınlar" mektebin (l'Ecole des femmes, 1662) ve bu oyunun yol açtığı tartışmalar üzerine de Kadınlar' mektebinin tenkidin (la Critique de Fleole des femmes, 1663), Zorla evlenme'yi (l'impromptu de Versailles, 1663) kaleme aldı.

1664-1666 arasında, ahlaki ve dini konulara el atan ve fransız edebiyatının başyapıtlarından sayılan üç piyes yazdı: Tartuffe" (1664), Don' Juan (Dom Juan, 1665) veAdımcıl’ (le Misanthrope, 1666); ancak, le Mariage force ve la Princesse d'Elide (1664) ile Sevda hekimi (l'Amour mödecin, 1665) ve Zoraki' hekim (le Medecin malgrölui, 1666), sarayda olsun kentte olsun daha çok tutuldu. Bunun üzerine Moliöre, saraylıları eğlendirmek üzere, ruhsal ve toplumsal çözümlemelerinin derinliğiyle dikkati çeken baleli komediler kaleme aldı (Mâlıcerte, 1666; Sicilya yahut Resimli muhabbet [Le Sicilien ou l'Amour peintre, 1667]; Amphitryon, 1668; Mösyö de Pourceaugnac [Monsieur de Pourceaugnac, 1669]; Kibarlık' budalası [le Bourgeois gentilhomme, 1670]; Les Amants magnifiçues, 1670; Scapin"in dolapları [les Fourberies de Scapin, 1671]; Psychâ, 1671; la Comtesse d'Escarbagnas, 1671; Bilgiç' kadınlar [les Femmes savantes, 1672]); Cimri" (l'Avare, 1668) ve George' Dandin'deyse (1668) bu çözümlemelerine daha belirsiz ve yer yer acımasızlığa varan bir hava kattı. Tartuffe'ün yol açtığı tartışmalar (oyunun halk önünde oynanmasına ancak 1669'da izin verildi ve bu XVII. yy.'da “bağımlı" tiyatro açısından bir zafer oldu) ve Adamcılın tam ilgi görmeyişi MoüĞre'ı hicivli komediden vazgeçmek zorunda bıraktı. Kralın Lully’yi kendisine tercih etmesine çok üzülen ve hastalığı yüzünden iyice güçten düşen Moliöre, Hastalık" basfasr’nın (Malade imaginaire) dördüncü temsilinden birkaç saat sonra öldü (1673).