ÖZDEYİŞ

1. Bir sorun konusunda bi linmesi gerekli olanı, birkaç sözcükle özetleyen cümle, yargı. (Örnek: Ana gibi yâr olmaz.) [Eşanl. AFORİZMA. VECİZE ]
2. Günlük yaşamla ilgili sıradan bir gerçeğin özlü ifadesi. (Örnek: Kötü haber çabuk duyulur.)

—ANSİKL. Fels. Nietzsche, geleneksel felsefenin sistemli biçimini reddetmek ve yapıtına belli bir çokanlamlılık kazandırmak amacıyla, birçok yazısında özdeyiş biçimini kullandı. Böylece, Nietzsche'nin metinlerini yaratıcı ve özgün bir biçimde yorumlamak okuyucuya kalıyordu. Nietzsche şöyle der: “Bir özdeyiş, ne kadar kusursuz olursa olsun, salt okunmakla 'çö’ylmez'; okunmakla, yorumunun başlaması gerekir ve bu da bir yorum sanatını gerektirir” (Genealogie der Moral, Önsöz, 2, 7).

Özdeyişler (Maximes)

La Rochefoucauld'nun 1664'te R6ftexions ou Sentences et maximes morales başlığıyla ve yazar adı olmaksızın yayımlanan metni. Bu özdeyişler, çağdaşlarını genellikle kızdırmış ve La Rochefoucauld, bencillikten başka bir şeye inanmamakla suçlanmıştı. Gerçekteyse, La Rochefoucauld, hemen karşılık gören iyilikleri, insanı anında üne ve servete kavuşturan erdemleri, acımasızca kınar. Çıkar gütmeyen bir erdemin var olabileceğini kabul etmekle birlikte, bunun çok nadir olduğunu da vurgular. Böylece de insanoğlunun maskesini düşürmüş olur. Bununla birlikte anlatılamayacak olanın tanımlanmasını tanrıbilimcilere bırakarak, kendini bir ahlakçı olarak ortaya koyar ve psikolojik bir soruşturmayla etkinlik alanını sınırlar. Başkasını sevmek ile kendini sevmek, beğenmek ile kendini beğenmek arasındaki kaypak ilişkileri somut örneklerle açıklamak için düzenlediği özdeyişler yer yer öylesine çelişkilidir ki, bunları kolaylıkla tersine çevirebilirsiniz. Böylece insan bilinci yarı karanlık bir ortam içindedir: her insan kendini daha iyi tanımak ve toplum içinde kendi değerini ve yerini saptamak için bu yarı karanlığı dikkatle incelemek zorundadır Ve bunu yaparken de, Tanrı’nın "iyilik gösterileri’ni değil, iyiliğin özünü ödüllendireceğini unutmamalıdır.

Özdeyişler (Aphorismoi)

Hippokrates’ in yapıtı (İ.Ö. V. yy.); her satırı bir vakayı açık ve özlü bir biçimde aktaran öğütlerden oluşmuştur. Kos okulunun tıp kuramını özetleyen bu yapıt, XVIII. yy.’a kadar batı tıp okullarında ders kitabı olarak okutuluyordu.