Ateş böceği

, Coleoptera (kınkanatlılar) takımının Lampyridae (ateşböceğigiller) familyasından, ışık saçan gece böceklerinin ortak adı.

Tropik ve ılıman bölgelerde yaşayan 1.900 kadar türün oluşturduğu Lampyridae familyası dışında, gerçek ateşböcekleri gibi kısa süreli ve kesikli değil, sürekli ya da uzun süreli ışık saçan kandilböceklerine de bazen ateşböceği dendiği olur (bak. kandilböceği).

Lampyridae familyasının en iyi bilinen türü Avrasya ateşböceğidir (Lampyris noctiluca). Bu türün erkeği kanatlı ve iri petekgözlüdür, dişinin kanatları yoktur, petekgözleri de daha küçüktür.

Gerçek ateşböcekleri, uzunlukları 5-25 mm arasında değişen ve karınlarının son bölütlerinde özel ışık organları bulunan yumuşak gövdeli kınkanatlılardır. Yassı, koyu kahverengi ya da siyah renkli gövdelerinde genellikle yer yer turuncu ya da sarı lekeler bulunur. Bazı türlerin yalnız erkeği uçucu, uzun ve yassı larvaları andıran dişileri ise kanatsızdır; buna karşılık bazı türlerde hem erkek, hem dişi ateşböceği kanatlı ve ışık saçıcıdır. Ateşböceklerinin erişkinleri çiçektozu ve balözüyle beslenir, hatta bazı türler hemen hiçbir şey yemezken, toprakta yaşayan larvaları (kurtçukları) salyangoz ve sümüklüböceklerle beslenir. Avının vücuduna sindirime yardımcı bir sıvı akıtarak, yan yarıya sindirilmiş olan besini, ortası delik olan ağız parçalarıyla içlerine çeken bu larvalar bazen yumurtadan çıkmadan önce bile ışık saçabilirler.

Ateşböcekleri genellikle kısa aralıklarla yanıp sönen bir ışık saçarlar, bu ışığın yanıp sönme ritmi, erkek ile dişinin buluşmasını sağlayan işaret sisteminin bir parçası ve ateşböceklerini öbür ışık saçan böceklerden ayırt eden bir özelliktir. Işık saçmasının hızı, sıklığı ve dişinin erkeğe yanıt vermesinden önce geçen süre özel anlamlar taşır. Bazı uzmanlar bu parıltının ayrıca bir savunma mekanizması olduğunu ve saldırgana ateşböceğinin acımsı tadını anımsattığını öne sürerler. Oysa, bu önleme karşın, bazı kurbağalar o kadar çok ateşböceği yerler ki sonunda kendileri de ışık saçmaya başlar.
Ateşböcekleri yalnızca tayfın görülebilir bölgesinde ışık yayarlar ve bu ışık, çok sayıda hava borusuyla (trake) donatılmış, fotosit denen özel hücrelerin içinde ve sinir sisteminin denetimi altında oluşur.