HUKUK

-ku a. (ar hakk'ın çoğl. hukuk).
1. Bir toplumda kişiler arasındaki ilişkileri düzenleyen ve devlet gücüyle uyulması zorunlu hale getirilmiş olan kurallar bütünü.
2. Bu kuralları inceleyen bilim. (Bk. ansikl. böl.)
3. Üniversitenin hukuk eğitimi yapılan bölümü; hukuk fakültesi: Hukukta okuyor.
4. Bir kişinin (özel ya da tüzel) hakları: Bir kimsenin hukukunu ihlal etmek.
5. Uzun bir geçmişe dayanan dostluk: Onunla hukukumuz çok eskilere dayanır. Aramızdaki hukuka dayanarak, senden bunu yapmanı rica ediyorum.
6. Konusunu belirleyen bir tamlayanla ya da sıfatla tek bir alandaki kanunlar, yönetmelikler vb.: Aile hukuku. Ticaret hukuku. Uluslararası hukuk.
7. Tamlayan olarak, hukuka ilişkin, hukuka dayanan şeyi belirtir: Hukuk devleti. Hukuk kuralları. Hukuka aykırı.

—Esk. Hukuk-perver, hukuk-şinas, vefalı dost. ll Hukuk-i cezaiye, ceza hukuku. ll Hukuk-ı düvel, devletler hukuku. ll Hukuk -ı ibâd, insan hukuku.ll Hukuk-ı kadime, eskiden beri tanışık olma, eski dostluk. ll Hukuk-ı medeniye, medeni hukuk. ll Hukuk-ı mevzua, kanun, tüzük, yönetmelik vb.’nin oluşturduğu hukuk.ll Hukuk-ı milel, uluslararası hukuk: "Günden güne münteşir olmakta bulunan muhafaza-yı hukuk-ı milel efkârına meyyâl olarak..." (Cevdet Paşa, XIX. yy.). ll Hukuk-ı siyasiye, ülke yönetimini ve halkın hakkını tanıyan hükümlerin hepsi. ll Hukuk-ı şahsiye, kişi hukuku. llHukuk-ı tabiiye, doğal hukuk. ll Hukuk-ı teamüliye, yazılı olmayan, bir ülkenin âdet ve gelenekleriyle belirlenmiş hukuk. ll ilm-i hukuk, hukuk bilgisi,

—Huk.

• Hukuk danışmanı, hukuk konusunda bilgisine başvurulan uzman kişi.
• Hukuk devleti, hukuk kurallarına uyan, keyfi davranmayan devlet, hukuka bağlı devlet de denir. (Hukuk devletinde devletin tüm karar ve işlemleri yargı organlarının denetimi altındadır.) [Bk. ansikl. böl.].
• Hukuk felsefesi, hukukun kaynağını ve niteliğini araştıran, hak ve adalet kavramlarını olması gereken açısından ele alan kuramlar bütünü. (Bk. ansikl. böl.)
• Hukuk sosyolojisi, hukuk kurallarının toplumun yapısıyla ve öteki toplumsal olgularla olan ilişkilerini inceleyen bilim.
• Hukuk tarihi, hukuk kurum ve kurallarının tarihsel evrimini inceleyen bilim.
• Hukuka aykırılık - AYKIRILIK.
• Doğal hukuk, insanın doğasına ve yeryüzündeki amacına önem veren kurallar bütünü, tabii hukuk da denir. (Doğal hukuk, pozitif hukukun aksine olması gereken hukuku dile getirir.)
• iç hukuk ya da ulusal hukuk, bir ülke sınırları içindeki hukuk kurallarının tümü. (Bk. ansikl. böl.)
• Kamu hukuku, devletin yapısını ve kişilerle olan ilişkilerini düzenleyen hukuk dalı, amme hukuku da denir. (Bk. ansikl. böl.)
• Örf ve âdet hukuku -ÖRF ve ÂDET.
• Özel hukuk, kişiler arasındaki ilişkileri düzenleyen hukuk dalı, hususi hukuk da denir. (Bk. ansikl. böl.)
• Pozitif hukuk, belirli bir toplumda yürürlükte olan hukuk kurallarının tümü.
• Yazılı hukuk, yetkili organlarca kabul edilip yayımlanan hukuk kurallarının tümü. (Yasa, tüzük vb.’den oluşan bu hukuk örf ve âdet kurallarının karşıtı anlamında kullanılır.)
• Uluslararası hukuk, devletlerin kendi aralarında ve uluslararası örgütlerle olan ilişkilerini düzenleyen hukuk dalı, (Bk. ansikl. böl.)

—isi. huk. Hukuk-ı akit, sözleşmeden doğan haklar.

• Hukuk-ı aile kararnamesi, İslam hukukuna uygun olarak düzenlenen ve 30 ekim 1917 tarihinde yürürlüğe giren OsmanlI aile hukuku kanunu. (Evlenme ve boşanmayla ilgili yüz elli yedi maddeden oluşan kanun 19 haziran 1919 tarihinde yürürlükten kaldırılmıştır Ancak kimi İslam ülkelerinde uzun süre yürürlükte kalmıştır.) ll Hukuk-ı amme, kamu hukuku. ll Hukuk-ı arz, toprak hukuku. ll Hukuk-ı cezaiye, ceza hukuku. ll Hukuk-ı düvel, ya da hukuk-ı milel, devletler hukuku. ll Hukuk-ı hükümraniye, hükümranlık hakları. ll Hukuk-ı mektube, yazılı hukuk. ll Hukuk-ı mücerrede, kişinin mülkiyet dışında bir mal üzerinde sahip olduğu öteki haklar. (Onalım hakkı, geçit hakkı vb.) ll Hukuk-ı tabiiye, kişinin doğal hakları. (Yaşama hakkı, kendini savunma hakkı, soyunu devam ettirme hakkı vb.) ll Hukuk-ı zevciyet, karı ve kocanın karşılıklı hakları.