Yengeç

Tür sayısı 5 000'i aşan [yani bütün öteki onayaklıların toplamı kadar] Brachyura takımı üyelerinin ortak özellikleri: karın körelmiş başlıgöğsün altına kıvrılmıştır; ilk göğüs ayakları, çoğunlukla büyük kıskaçlara dönüşmüştür; diğer dört çift ayaksa yürümeye, ilerlemeye yaramaktadır. Diğer özellikler (yani su dışında solunum yapabilme, saplı gözler, yan yan yürüme) ancak bazı familyalara özgüdür. Yengeçler gelgit bölgesinden binlerce metre derinliğe kadar bütün denizlerde bulunan ve son derece çeşitlilik gösteren bir öbektir.

Çoğu denizin dibinde durur, ama Portunidae familyasındakiler gibi bazılarının son göğüs bacakları palet gibi yassı olduğundan hızla yüzebilir. Ocypodidae familyası üyeleriyse sıcak ülkelerde, kumsallarda bulunur ve gelgit sırasında deniz çok yükseldiği sırada su altında kalan kovuklarda yaşarlar. Gecarcinidae familyası üyeleri gibi bir kısmıysa, karalara yerleşir, yerde dehlizler kazar, ancak üreme zamanı denize giderler. Potamidae familyasındakiler tropikal tatlısularda yaşayan yengeçlerdir. Bizimki gibi ılıman bölgelerde yaşayanlar öbeğin çeşitliliği hakkında çok iyi fikir verebilir. Dromlalar sırtlarında canlı bir sünger taşırlar; sünger onlarla aynı zamanda gelişir ve onları korur Deniz örümcekleri bağalarında büyüyen ve onları gözden saklayan suyosunları yetiştirirler. Kıyılarımızda en sık rastlanan türlerse Portunidae familyası üyelerinden çağanoz (Portunus puber) ve yeşil yengeçtir (Carcinus maenas).

Deniz çekildiği zaman çakılların üzerinde koşturup duran bu yengece kıyı yengeci ve çingene çağanozu da denir. Genişliği 30 cm’ye varan ve ağırlığı 6 kg'ı aşan pavurya (Cancer pagurus) bölgemizdeki yengeç lerin en irisidir, ama öbeğin Japonya'da yaşayan daha büyük üyeleri de vardır. Bunlardan Macrocheira kaempferi'nin bağa genişliği 40 cm'yi geçer, bir uçtan bir uca bacak açıklığı 3,50 m'yi bulur En küçük yengeçlerse, Akdeniz'de yaşayan ve boyu 5 mm’den aşağı olan minik Sirpus'lardır. “Palmiye yengeci" (Birguslatro) gerçek yengeçler takımından değil, Cenobitidae familyasından bir kabukludur.