Ay'da Buzun Varlığına Şüphe Kalmadı!

Ay Keşif Yörünge Aracı (LRO) tarafından Ay'ın güney kutbuna yakın, kraterli bölgelerde don oluşumuna uygun soğuk alanlar belirlendi. Yüzeyden yansıyan ışık baz alınarak sıcaklık dağılımı analiziyle elde edilen bulgulara göre soğuk bölgelerdeki Ay toprağının daha parlak olduğu tespit edildi. İlgili parlaklığın regolit adı verilen küçük çaplı kaya parçacıklarının yüzey katmanı sebebiyle oluşmuş olabileceği belirtildi. Ay'ın -160 derecenin altında bulunan güneş ışığının ulaşamadığı, koyu renkli krater dipleri en soğuk bölgeyi oluşturuyor. Bu bölgedeki su buzunun ilgili kriterlere göre milyarlarca yıl önce oluşmuş olabileceği düşünülüyor.

NASA'ya ait Lunar Prospector adlı yörünge aracı ile 1990'lı yıllarda yapılan gözlemler sonucunda Ay'ın kutup bölgelerine yakın kısımlarının bol hidrojen içerdiği tespit edilmişti. Daha önceleri ise bilim insanları Ay'daki güneş ışığı görmeyen krater diplerinin su buzu içerebileceğini iddia etmişti. Krater diplerinde buz olan söz konusu bölgelere Merkür gezegeninde de rastlanmıştı. Hatta Merkür Güneş'e daha yakın olmasına rağmen Ay'dan çok daha fazla buz içermekte.

Araştırmacılar Ay'daki buzlanmayla ilgili kanıtları, LRO'nun Diviner aracıyla ulaşılan sıcaklık ölçümlerinin LOLA adlı lazer kaynaklı verilerle karşılaştırılması sonucunda elde etmiş oldu. Sıcaklığın yüksek olup, buzun olmadığı bölümlerin birbiriyle karşılaştırılması ile elde edilen bu kanıtların 2015 yılında yapılan başka bir araştırmanın LRO analiziyle uyumlu olduğu belirlendi. Bu çalışmada ise Lyman-Alfa Haritalama Projesi (LAMP) ile UV'den alınmış mor ötesi veriler karşılaştırılmıştı.

LAMP ve LOLA güneş ışığının ulaşamadığı yerlerde sıcaklık ölçümleri yapabiliyor. LAMP ile hidrojenin mor ötesi bölümdeki ışıması ve yansıyan yıldız ışığı, LOLA ile de gönderilen lazer ışığının yansımadan sonraki değişimi ölçülüyor. Bilim insanlarının merak ettiği diğer bir konu ise varlığı kanıtlanan buzun yaşının ne kadar olduğu. Araştrmacılar bu bağlamda iki tez öne sürüyor. Buna göre söz konusu buz kuyruklu yıldızlar ya da asteroid kaynaklı ise bu durumda buzun yaşının neredeyse Güneş sistemi kadar eski olduğu, diğer tez ise buz, güneş rüzgarının etkisiyle kimyasal tepkimeler sonucunda oluşmuşsa buzun çok daha genç bir yaşta olduğu yönünde.

Kaynak: NASA / Goddard / Görsel Telif Hakkı: NASA’s Goddard Space Flight Center / Scientific Visualization Studio (31 Mayıs 2017)