Akne

Derideki yağ bezlerinin iltihaplı hastalığı. Aknenin 50 kadar değişik türü olmakla birlikte, bu terim daha çok, kronik deri hastalıklarının en yaygını olan ve “ergenlik sivilcesi” adıyla bilinen gençlik aknesini ya da basit akneyi tanımlamak için kullanılır.

Gençlik aknesi kalıtsal etmenlerin, hormonların ve bakterilerin ortak etkisiyle oluşur. Hastalık, ergenlik çağına gelen duyarlı kişilerde kandaki erkek cinsiyet hormonlarının doğal olarak artması ve bu hormon artışıyla uyarılan yağ bezlerinin aşırı çalışmasıyla başlar. Aknenin ilk ve temel lezyonu, yağ bezlerinin salgıladığı yağlı maddelerin, hücre artıklarının ve birtakım mikroorganizmaların (özellikle Propionibacterium acnes türü bakterilerin) kıl dibi keseciklerini doldurmasıyla oluşan komedonlardır. Bu komedonlar deri yüzeyine açıldığında yağlı maddelerin havayla oksitlenilesi sonucunda kararır ve deri üstünde siyan noktalar halinde görünür; buna karşılık yüzeye açılmayan komedonlar püstüllere ve derin iltihaplı lezyonlara yol açabilir.

Akneler, lezyonların hafif ya da ağır olmasına göre, genellikle dört dereceye ayrılır.

• Birinci dereceden aknelerde komedonlar tek tük ya da yaygın olabilir, ama iltihaplanma ya çok azdır ya da hiç yoktur.
• İkinci dereceden aknelerde, komedonlar deri yüzeyindeki püstül ve papüllerle (küçük, sert, genellikle koni biçimindeki kabartılar) birlikte görülür ve hemen hemen yalnızca yüzde bulunan lezyonlar sürekli kaşınıp koparılmadıkça iz bırakmaz. Lezyonlu bölgeye uygulanan tedavinin olumlu sonuç verdiği bu aşamada, bir iki yıl içinde kendiliğinden iyileşme görülebilir.
• Üçüncü ve dördüncü dereceden aknelerde komedonların ve püstüllerin yanı sıra, yağbezi kanallarının yırtılması sonucunda yağlı maddelerin ve bakteri artıklarının deri dokularına yayılmasıyla gelişen derin iltihaplı küçük yumrular oluşur. Yüzden başlayarak genellikle boyna, omuzlara ve sırta doğru yayılan lezyonlar, deride kalıcı yara izleri bırakır.

Gençlik aknesinin ağır ya da hafif seyretmesi, geçici ya da kalıcı olması öncelikle lezyonların ağırlığına, ayrıca iklim koşullarına ve kişinin ruhsal durumuna bağlıdır. Lezyonlu bölgeye uygulanan ilaçlar, güneş ışığı, morötesi ışın, antibiyotik ve hormon tedavisi genellikle olumlu sonuç verdiği gibi, çoğu zaman da akneler birkaç ay içinde kendiliğinden iyileşir.