Türk Silâhlı Kuvvetleri (TSK)'nin ihtiyaçları, iç ve dış pazarlardan direkt alım veya ortak üretim programlarına katılım yoluyla karşılanmaktadır. İç pazardan doğrudan satın alımlar; yerli üreticilerin geliştirdikleri veya lisans (teknoloji transferi) suretiyle ürettikleri mamuller şeklindedir. TSK ile yerli üreticilerin araştırma ve geliştirme (ARGE) yoluyla müşterek çalışma sonucunda ortaya çıkardığı mamuller de olup, iç pazardan alımların nihaî hedefini teşkil etmektedir.
Savunma teçhizatı alanında kendi kendine yeterli bir ülke olmayı hedefleyen ve bu amaçla savunma sanayii alt yapısını geliştirmeye çalışan Türkiye, faaliyetlerini hızlandırmış ve bu alanda yoğunlaştırmıştır.
Günümüzün modern savunma teçhizatının üretiminde gerekli olan ileri seviyeye ulaşmak için Türk Savunma Sanayii; ya kendi imkânlarıyla veya müttefik ülkelerle birlikte ortak üretim projelerine katılım yoluyla yada teknoloji transferi yoluyla üretim imkân ve kabiliyetlerini geliştirmeye çalışmaktadır. Bu çerçevede; NATO veya Batı Avrupa Birliği (BAB) bünyesinde müttefik ülkelerle birlikte yürütülen iş birliği programları, Türkiye'nin savunma sanayii faaliyetlerinde önemli bir yer işgal etmektedir. Bu çabalar sonucunda, Türk Savunma Sanayiinin gelişmesi daha da hızlanmış ve sektörel alt yapısı büyük ölçüde tamamlanmıştır.
Türkiye'de ana silâh sistem bazında savunma teçhizatının, halihazırda %80'i yurt dışından temin edilmektedir. Bu dağılımı değiştirerek yurt içinden tedarik oranının ülkenin savunma sanayiinde yeterli ve bağımsız kalacağı mertebelere getirilmesi hedeflenmiştir.
TSK'nın ihtiyacı olan her türlü silâh, araç, gereç ve malzemenin azamî ölçüde millî imkânlarla sağlanması; mevcut savunma sanayii temelinin korunup güçlendirilmesi ve istihdam yaratılması açısından önem arz etmektedir.
Türk Savunma Sanayiinin Ana Sektörleri;
- Havacılık ve Uzay Sanayii,
- Roket ve Füze Sanayii,
- Elektronik Sanayii,
- Silâh ve Mühimmat Sanayii,
- Askerî Gemi İnşa Sanayii,
- Askerî Otomotiv ve Zırhlı Araç Sanayii,
- Askerî Giyim Sanayii şeklinde sınıflandırılmaktadır.
Türk Savunma Sanayii ile ilgili olan firmaların büyük bir bölümü, Savunma Sanayii İmalatçılar Derneği (SaSaD) ile Savunma Sanayiicileri Derneği (SADER) çatısı altında toplanmıştır.
SaSaD ve SADER, üretici ile müşteriler arasında bir köprüdür. Topladıkları bilgileri tahlil edip, yorumlamakta, üyelerine ve diğer ilgili taraflara göndermektedir. SaSaD aynı zamanda, Avrupa Savunma Sanayii Grubu (EDIG)'nun da üyesidir
- TSK'nın "Millî Olması Zorunlu" ve "Kritik" kategorisindeki sistemlerinin geliştirilmesine yönelik sistem geliştirme projeleri,
- Bu sistemlerin dayandığı teknolojilere ilişkin teknolojik alt yapı oluşturma projeleri,
- Bu teknolojilere yönelik temel araştırma projeleri olmak üzere üç ana grupta toplanmaktadır.
Sistem geliştirme projeleri, sanayi kuruluşları; teknolojik altyapı oluşturma projeleri, sanayi kuruluşları ve Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu(TÜBİTAK); temel araştırma projeleri ise üniversiteler tarafından yürütülmektedir.
Türkiye'de savunma araştırma faaliyetlerinin finansmanı için savunma bütçesinin yaklaşık %2'si tahsis edilmektedir. Ayrıca savunma sanayii kuruluşları da yıllık bütçelerinin %2 - 10'unu araştırma ve geliştirme faaliyetlerine ayırmaktadır.
Ancak, ayrılan kaynaklara rağmen, savunma bütçelerindeki kesintiler; her ülkenin tek başına tüm teknoloji alanlarında yeterli altyapı oluşturmasının teknik ve ekonomik olarak mümkün olamaması ve diğer ülkelerle müşterek proje yürütmenin avantajları nedenleriyle; dost ve müttefik ülkelerle müţterek AR-GE projesi yürütülmesi faaliyetine büyük önem verilmektedir.
Bunun yanında, NATO ve Batı Avrupa Birliği (BAB) bünyesindeki müşterek araştırma ve teknoloji faaliyetlerine iştirak edilmekte, ayrıca başta dost ve müttefik ülkeler olmak üzere diğer ülkelerle ikili bazda ortak araştırma ve teknoloji projeleri yürütülmesine yönelik plânlamalar yapılmaktadır.
Batı Avrupa Silâhlanma Grubu (WEAG) Faaliyetleri;
NATO'nun İzlanda dışındaki Avrupalı üyeleri tarafından Avrupa'da savunma teçhizatı konularında iş birliğini geliştirebilmek amacıyla 1976 yılında Avrupa Bağımsız Program Grubu (IEPG) olarak kurulan ve 1992 tarihinde fonksiyonları Batı Avrupa Birliğine devredilen WEAG'da; Türkiye ile birlikte yer alan Belçika, Danimarka, Fransa, Almanya, Yunanistan, İtalya, Lüksemburg, Hollanda,Norveç, Portekiz, İspanya ve İngiltere ile sıkı bir iş birliği içinde bulunulmaktadır.
Türkiye, Avrupa silâhlanma alanında iş birliğinin geliştirilmesi bakımından, diğer üye ülkelerle eşit hak ve sorumluluklara sahip olduğu bu foruma, büyük önem vermektedir. Türkiye'nin diğer WEAG ülkeleri ile birlikte katıldığı projeler aşağıdadır.
- STINGER,
- M483/M864 155 mm. Geliştirilmiş Topçu Mühimmatı,
- Geleceğin Büyük Uçağı (FLA).
Ulusal Silâhlanma Direktörleri Konferansı (CNAD) Faaliyetleri;
Türkiye; NATO üyesi ülkeler arasında silâhlanma iş birliğini koordine etmek amacıyla 1966 yılında kurulan ve NATO Konseyine bağlı bir kuruluş olan CNAD kapsamındaki ana grup faaliyetlerine ve önemli görülen alt grup çalışmalarına katılmakta, gerek konsept çalışması ve gerekse bazı ortak üretim ve tedarik projelerinde aktif olarak yer almaktadır. Türkiye'nin CNAD kapsamında hâlen katıldığı projeler aşağıda belirtilmiştir.
- İttifak Kara Gözetleme Sistemi (AGS),
- Muharebe Sahası Füze Savunma Sistemi (TMD),
- Sürekli Tedarik ve Ömür Boyu Destek Sistemi (CALS),
- Muharebe Sahası Bilgi Sistemleri (BICES),
- Taktik Haberleşme Sistemleri (TACOMS-POST 2000),
- NATO Dost Düţman Belirleme Sistemi (NIS).
Türkiye'nin, süratle gelişen savunma sanayii imkân ve kabiliyetleri paralelinde, dost ve müttefik ülkelerle, karşılıklılık ilkesine dayalı iş birliği bağlantılarına girmesi ve gerek teknoloji ve ARGE sahasında, gerekse savunma teçhizatının ortak üretimi ve temini konularında somut iş birliği yapması hedeflenmektedir.
kaynak msb.gov.tr
