Dilin 'Tat' Algılama İşlevi!

Genel olarak dilin farklı bölgelerinin farklı tatlar algıladığı bilinir. Yapılan son araştırmalar doğrultusunda dilin tat algısına dair bilinenlerin pek de doğru olmadığı tespit edildi. Dilin arka kısmında acımsı tatlar, önde tatlı, ön kenarlarda tuzlu ve arka kenarlarda ekşi tatların hissedildiği tezi ilk kez 1901 yılında Alman bilim adamı David Pauli Hanig tarafından ortaya atılmıştı. Hanig, düzenlediği deneylerde, tat alma duyusunun dilin farklı bölgelerine göre değiştiğini gözlemlemişti. Dil ucunun ve kenarlarının en hassas bölgeler olduğunu bulmuş, ama bu bilginin tatlarla ilgili olduğuna dair açıklamada bulunmamıştı. Elde ettiği bilgiyi diyagram haline getirdiğinde ise farklı bölgelerin farklı tatlarla ilgili olduğu izlenimi açığa çıkmıştı.
Günümüzde dilin farklı bölgelerinin tatlı, ekşi, acı ve tuzlu tatları algılayabildiği biliniyor. Bunun yanında tat duyargaları başka yerlerde de vardır, damakta, boğazda, vs. Bu duyargalar 4 ana tadı alabildiği gibi, en son keşfedilen umami tadını da algılayabiliyor. Bu tatların hepsi aynı şekilde algılanmıyor. Önceleri, tat duyargalarının içindeki reseptör hücrelerin her tür tadı alabileceği sanılıyordu. Ancak California Üniversitesi'nden Charles Zuker bu tezi çürüttü. Zuker ve ekibi tatlı, ekşi, acı ve umami tatların hangi reseptör hücreler tarafından algılandığını saptamış, sadece tuzlu tadı algılayan reseptör hücresi tespit edilememişti. 2010'da ilgili reseptör de belirlendi.

İnsanda genel anlamda yaklaşık 8000 tat duyargası vardır. Bunların her birinde çeşitli reseptör hücreleri bir aradadır ve böylece her biri 5 farklı tadı da algılayabilir. Tatla ilgili mesajlar 2 kranial sinir yoluyla beyne iletilir. Bunlardan biri dilin arkasında, diğeri ise önündedir. Dilin farklı bölgelerinin farklı tatlar aldığı iddiasını çürüten bir başka veri ise dil önündeki sinirin uyuşturulması halinde bile insanların dil ucuyla algıladığı sanılan tatlı tadını hissetmesidir.

Beyin Kranial Sinirler Aracılığıyla İletilen Mesajları Nasıl Yorumluyor?

Columbia Üniversitesi'nden araştırmacılar, farelerde her tat için uzman beyin hücrelerinin olduğunu gözlemledi. Bu bağlamda her tat için beyinde uzman bir aygıta sahip olunduğu söylenebilir. Ama dilin farklı bölgelerinde yoğunlaşmış tat duyargalarından ziyade, beyinde her biri belli bir tada ayarlanmış olan uzman reseptör hücreler söz konusudur. Sonuç olarak dilin farklı bölgeleri her tadı algılayabilir. Bazı bölgeler belirli tatlara karşı biraz daha duyarlı olsa da bu farklılıklar çok da önemli boyutta değildir.

Kaynak: BBC Future / Science (12 Ekim 2017)