İnsan Kaynaklı Depremler!

Ne zaman gerçekleşeceği belirsiz, tamamen doğal nedenlerden kaynaklanan bir yeryüzü olayı olarak görülen depremlerin, yapılan son araştırmalar sonucunda insan faktörüyle de meydana gelebileceği belirlendi. Yapılan araştırmanın sonuçları, insan kaynaklı depremlerin sayısının giderek arttığını ortaya koydu. Dünyada bu konuda en geniş kapsamlı araştırmaları yapan İnsan Kaynaklı Deprem Veritabanı'nın (HiQuake) 4 Ekim tarihli raporuna göre, son 150 yılda yaklaşık 730 farklı bölgede insan kaynaklı depremler meydana geldi. İlgili bölgelerde yaşanan depremlerin birçoğunun büyüklüğü 3 ile 4 arasında değişiyor.

Araştırmacılar, insan faaliyetleri nedeniyle bazı bölgelerde meydana gelen depremlerin artış gösterdiğini belirtiyor. Son 10 yılda 108 bölgede tespit edilen insan kaynaklı depremlerin en şiddetlisi ise 5,8 büyüklüğünde. İnsan kaynaklı depremlerin en önemli nedenlerinin başında madencilik faaliyetleri ve barajlar geliyor. Bu depremlerin yüzde 37'si madencilik çalışmaları nedeniyle, yüzde 23'ü ise barajlarda sıkışan suyun oluşturduğu basınçtan kaynaklanıyor. Bir diğer yaygın tetikleyici ise hidrolik kırma gibi petrol ve gaz çıkarma yöntemleri.

Araştırmayı yürüten jeofizikçiler, hidrolik kırma yöntemi ile açılan sondaj deliklerinin son yıllarda arttığına ve söz konusu deliklerin mevcut jeolojik kırılma hatlarını yeniden oluşturduğuna dikkat çekiyor. HiQuake 2016 yılında Durham ve Newscastle üniversitelerinden bir grup araştırmacı tarafından kuruldu. Proje Hollandalı petrol şirketi Nederlandse Aardolie Maatschappij tarafından finanse ediliyor. Veritabanı oluşturulurken, bilimsel verilerle desteklenen akademik sunumlar, basında çıkan haberler, sektörel raporlar ve resmi raporlar inceleniyor.
Çin'in Siçuan bölgesinde 2008 yılında meydana gelen 7,9 büyüklüğündeki depremin de, merkez üssünün birkaç kilometre yakınındaki Zipingpu Rezervuarı'nda depolanan ve ağırlığı 320 milyon tonu bulan sudan kaynaklanmış olabileceği iddiası ortaya atılmıştı. HiQuake araştırmacıları, bu derece büyük bir depremin insan kaynaklı olabilme olasılığı bağlamında gereken araştırmaları yaparak ilgili depremin büyük ölçüde doğal tektonik kaynaklı olduğunu, ancak barajdaki suyun özellikle depremi tetiklediğini belirledi.

Kaynak: BBC Bilim / Sismolojik Araştırma Mektupları (4 Ekim 2017)