HİERAPOLİS

("kutsal kent”). Tar. coğ. Anadolu'nun Phrygia bölgesinde antik kent, bugün Pamukkale Antik kalıntıların yanı sıra, kireçli beyaz traverten tortullarından oluşan doğal görünümüyle de ilgi çeker Apollon ve Plüton'un tapınma merkezidir. Hellenistik dönemde, büyük bir olasılıkla Bergama kralı Eumenes II (İ.Ö. 197-159) tarafından kuruldu. En eski yazıtlar bu kralın annesi Apollonis’e aittir. Bergama’nın efsanevi kurucusu Telephos'un karısı Hiera'ya adanarak, Hierapolis adını aldı. Attalos III döneminde tüm Bergama krallığı’yla birlikte Roma'ya bağlandı (İ.Ö. 133). Tiberius döneminde büyük bir depremde yerle bir oldu (İ.S. 17). Yeniden kurulan kent, II. ve III. yy.’larda gelişti. Yörede müsavilerin yoğun oluşu nedeniyle hıristiyanlık hızla yayıldı, ancak bu durum aziz Philippos'un burada öldürülmesini engelleyemedi (İ.S. 80). Bizans döneminde aziz Philippos adına büyük bir kilise yaptırıldı (VI. yy.) ve piskoposluk merkezi oldu.

Yörede ilk kazılar C. Humann yönetimindeki alman arkeologlarca gerçekleştirildi (1887). 1957’de Paolo Verzone yönetimindeki İtalyan arkeologlarca başlatılan kazı ve onarım çalışmaları Daria de Bernardi Ferrero başkanlığında sürdürülmektedir (1987). En sağlam kalıntılar Roma hamamları ve tiyatrodur. Roma hamamlarının II. yy. ortalarında yapıldıkları ve birkaç kez onarıldıkları sanılmaktadır. Apollon tapınağı’nın temelleri Geç Hellenistik, üst bölümleriyse Roma dönemindendir (III. yy.). Kareye yakın dikdörtgen planlı yapı pronaos ve naos bölümlüdür. Tiyatro II. yy. Roma yapısıdır, oturma yerinin elli basamağı ortaya çıkarılmış ve onarılmıştır. Sahnenin ve yapının ön cephesini süsleyen kabartma ve heykellerde Septimius Severus ve ailesiyle Dionysos şenlikleri işlenmiştir IV. yy.'dan çeşme kabartmaları ve heykelleriyle anıtsal bir yapıdır.

Aziz Philippos'un mezarı (V. yy.) erken hıristiyanlık mimarisinin merkezi planlı örneklerindendir 20x20 m ölçülerindeki kare kaide üzerinde sekiz köşeli gövde yükselir. Ortadaki ana mekâna altı bölüm açılır. Nekropolis, Anadolu'nun en büyük ve günümüze en sağlam ulaşmış antik mezarlığıdır. İki km’lik yol boyunca K.’e uzanan nekropoliste Geç Hellenistik - Erken Hıristiyanlık dönemlerinden pek çok tümülüs, lahit, oda mezar vardır. Bunların yanı sıra kentin sütunlu yolları, üç kemerli Domitianus kapısı (İ.S. 82-83) anılması gereken kalıntılardır.