Avustralya Alpleri

Avustralya’nın en güneydoğu köşesinde yer alan ve Avustralya Cordillerası’nın bir bölümünü oluşturan dağ kütlesi. Victoria’nın doğu ve Yeni Güney Galler’in güneydoğu kesimini kaplar. Daha yerel bir tanımla bu eyaletlerin sınırındaki sıradağlar anlamına gelen Avustralya Alpleri, batıya doğru akan Murray Irmağı sistemi ile güneybatı yönünde akarak sularını doğrudan Büyük Okyanusa boşaltan Snowy Irmağı ve öteki akarsuların akaçlama havzaları arasındaki su bölümü çizgisini oluşturur. Alpler olarak nitelendirilmesinin nedeni bu dağ sisteminin yapısal özelliklerini taşıması değil, kütlesel olması ve yılın beş-altı ayı karla kaplı olmasıdır. Kıtanın en yüksek dağlarını kapsayan Avustralya Alpleri, Kosciusko Tepesinde 2.228 m’ye ulaşır. Bununla birlikte en yüksek doruklar bile, hafif dalgalı yayvan yayla yüzeylerinde çıkıntı yapan, oldukça belirsiz tümsekler biçimindedir. Orman sınırı 1.500 m’de yer alır. Yer’in bu bölgedeki güçlü dikey hareketleri sonucu, akarsuların çoğu erozyon yoluyla “vadi içinde vadi” görünümünde yüzey şekilleri oluşturmuştur. Bu vadi ve havzalar ile alçak yaylalar hayvan otlatmaya elverişlidir. Dağ kay açları zengin olmamakla birlikte yaygın olarak madenler içerir; geçmişte yörede birçok küçük ve dağınık maden ocağı açılmıştır. Dağlık kesimde yakın zamanlarda turizm ve Lş sporları tesisleri kurulmuştur. Bölgede Ko ciusko Ulusal Parkı, Gudgenby Doğa Korı ma Alanı, Cobberas-Tingaringy ve Wabonga gibi ulusal parklar vardır. Bütün bu gelişmeler, federal yönetim ile iki eyalet tarafından ortaklaşa yürütülen Snowy Dağları hidroelektrik enerji santralları projesinin yanında gölgede kalmıştır. Proje kapsamındaki karmaşık baraj ve su tünelleri sistemi, Avustralya Alpleri’ni aşan Snowy Irmağı sularını besleyerek 30’u aşkın elektrik enerjisi istasyonuna ve Murray Havzasındaki sulama tesislerine katkıda bulunur. Projenin merkezi Cooma ile banliyöleri ve Avsutralya Federal Başkent Topraklarındaki Canberra kenti, Alp yöresinin başlıca kentsel yerleşim alanlarıdır.

Avustralya Antarktika Toprakları

Avustralya Dış Toprakları içinde yer alan bir bölge. 1933’te oluşturulan bölge, Fransa’nın üzerinde hak iddia ettiği Adelie Kıyısı dışında 60° güney enleminin güneyinde ve 160° ve 45° doğu boylamları arasında kalan tüm ada ve karaları kapsar. Toplam yüzölçümü 6.200.000 knT’dir. Bölgede çok sayıda araştırma istasyonu vardır.

Avustralya Cordillerası

Avustralya’nın doğusundaki başlıca su toplamac havzası. Kabaca Queensland, Yeni Güney Galler ve Victoria kıyıları doğrultusunda uzanan bir dizi sıradağ ile platoyu kapsar. Uzunluğu 3.700 km’yi bulur. Jeolojik ve topograrık açıdan karmaşık bir yapı gösterir. Kuzeyde Queensland içinde kalan York Yarımadasının düzlüklerinden başlar. Buradaki ortalama yüksekliği 600-900 m’dir. Bellenden Ker ve McPherson sıradağları ve Lamington Platosunda 1.500 m’ye kadar çıkar. Daha güneyde ortalama yükseklik 900 m’ye iner. Avustralya Alpleri diye bilinen Yeni Güney Galler-Victoria sınırındaki bölümde Avustralya’nın en yüksek doruğu olan Kosciusko Tepesi (2.228 m) bulunur. Cordillera, sonunda Victoria sınırları içinde batıya doğru kıvrılarak, Grampian Dağlarında son bulur. Bu arada güneydeki bir kolu Bass Boğazını geçerek Tasmanya Adasının ortasındaki yaylayı meydana getirir.

Avustralya’nın önemli ırmaklarının çoğu kaynaklarını Avustralya Cordillerası’ndan alır. Snowy Irmağı dik doğu yamaçlarından aşağıya akarken, Darling, Lachlan, Mur- rumbidgee ve Goulburn ırmakları daha yumuşak eğimli batı yamaçlarından süzülerek birleşir ve Murray Irmağını oluşturur. Yamaçlar arasındaki su bölüm çizgisi belirsizdir ve yer yer George Gölü gibi küçük iç akaçlama havzalarıyla çatallaşır.
Avustralya Cordillerası 1813’te Gregory Blaxland, William Charles Wentworth ve William Lawson tarafından aşıldı. Bu ilk keşifle birlikte daha önce yüksek kesimlerde oturan AvrupalIlar doğu kıyısından Avustralya’nın iç bölgelerine, “taşra”ya göç etmeye başladılar. Bölge günümüzde tarım (hayvan otlatıcılığı, karma çiftçilik ve meyve yetiştiriciliği), kerestecilik ve madencilik açısından önem taşımaktadır. Irmaklar büyük sulama ve hidroelektrik santral sistemlerini besler. Ulusal parklar ve kayak alanları turist çeken yörelerdir.

Avustralya Demokratik İşçi Partisi

İngilizce AUSTRALİAN DEMOCRATİC LABOR PARTY (ADLP), Avustralya İşçi Partisi’nden kopan Katolikler ve başka gruplar tarafından 1956-57’de kurulan sağ eğilimli siyasal parti. Militan bir antikomünist çizgi izleyen ADLP, Batılı devletleri ve Okyanusya ile Güneydoğu Asya’daki antikomünist devletleri destekleyerek, Avustralya’nın Vietnam Savaşı’na katılmasını şiddetle savunan bir parti oldu. Adındaki “işçi” sözcüğü kâğıt üstünde kaldı; Avustralya İşçi Partisi’ni iktidardan uzak tutmak amacıyla zaman zaman Liberal Parti-Vatan Partisi koalisyon hükümetlerini destekleyen bir tutum benimsedi. Bazı seçimlerde senatoda birkaç sandalye kazanmakla birlikte, temsilciler meclisine üye sokmayı başaramadı. Ülkedeki “kızıllar” sorununun hafiflemesi ve Avustralya İşçi Partisi’nin giderek canlanması sonucu, 1970’ten sonra etkisini yitirmeye başladı.

Avustralya Demokratları, AVUSTRALYA DEMOKRAT PARTİSİ olarak da bilinir, 1977’de kurulan, sağda Liberal Parti, solda da Avustralya işçi Partisi gibi büyük partilere karşı hoşnutsuzluk duyan çevrelerce desteklenen siyasal parti. Özellikle enflasyon, yüksek işçi giderleri, çevre kirliliği, sağ ve sol arasında kutuplaşma gibi sorunlardan etkilenen zanaatçı ve küçük işadamları içinde güçlü bir desteğe sahiptir. Partinin en çok tartışma uyandıran görüşü, uranyum ihracatına karşı çıkmasıdır.

Partinin kurucusu olan Donald Leslie Chipp (d. 1925), 1975’te Liberal Parti-Ulusal Parti koalisyon hükümetinde istediği yeri alamadığı için partisinden çekilen eski bir Liberal bakandı. 1977’de oyların yüzde 9’unu alarak iki senatör çıkaran Avustralya Demokratları, nispi temsil sistemi sayesinde 1980 ve 1983’te beş senatörlük kazanmayı başardı. Bu konumuyla Senato’da bir denge öğesi haline geldi.

Avustralya Dış Toprakları

Antarktika kıtasında ve Büyük Okyanus ile Hint Okyanusunun güney kesimi çevresinde dağınık biçimde yer alan, Avustralya’nın özerkliğe sahip olmayan bağımlı topraklar topluluğu. Avustralya Antarktika Toprakları, Yılbaşı Adası, Cocos (Keeling) Adaları, Norfolk Adası, Heard ve McDonald Adaları ile Mercan Denizi Adalarını kapsar. Yalnızca Yılbaşı, Norfolk ve Cocos adalarında sürekli yerleşim vardır. 1968’de bağımsızlık verilen Nauru, bir dış toprak olarak doğrudan yönetilen Papua ve Birleşmiş Milletler vesayeti altında Avustralya tarafından yönetilen Yeni Gine de daha önce topluluk içinde bulunmaktaydı. Papua ve Yeni Gine 1975’te Papua Yeni Gine adı altında tek bir devlet olarak bağımsızlığa kavuşmuştur.