Arama


Safi - avatarı
Safi
SMD MiSiM
18 Şubat 2018       Mesaj #3
Safi - avatarı
SMD MiSiM
BAŞKALAŞMA
Başkalaşmak eylemi (Eşanl. METAMORFOZ.)
—Biyol. Bireyin yumurtadan çıktıktan sonraki normal gelişme evrelerinden birini oluşturan biçim değişikliği.

—Böcbil. Bir böceğin larva halinden nemf haline ve nemf halinden erişkin hale ya da ımago haline geçişini sağlayan köklü değişiklik.

—ANSİKL Biyol. Birçok hayvan türünün gelişimi sırasında, embriyondan meydana gelen larva, erişkinden çok değişiktir ve erişkinin yaşamından çok değişik bir yaşam sürer: pluteus larvaları (derısıdikenliler), nauplius, zoe ve daha başka kabukluların larvaları, çokkıllı halkalı solucanlardan trochophorusların larvaları, tulumluların, amfibyumların tetarları, böceklerin tırtılları... Başkalaşma yoluyla morfolojik ve fizyolojik derin değişiklikler geçiren larva, erişkinin genel görünümünü taşıyan genç bir hayvana dönüşür. Başkalaşma bir yapısal plandan başka bir yapısal plana geçiş demektir. Pluteus, iki yanlı bakışım gösteren ve engin deniz yaşamı süren bir hayvanken ışınsal bakışım gösteren ve derin deniz yaşamı süren bir denizkestanesine dönüşür. Kurbağanın tetarı su yaşamı sürer ve solungaçlarla solunum yapar; sonra başkalaşma geçirerek kara yaşamı süren ve akciğer ve deriyle solunum yapan bir hayvana dönüşür.

Başkalaşma sırasında larvasal organların yerini yeni organlar alır; larvasal organların kimisi fagositoz yoluyla yok olur. Bu nedenle, başkalaşmada hem yapıcı süreçler (histogenez, morfogenez), hem yıkıcı süreçler (histoliz, morfoliz) yer alır ve yaşam tarzında tam bir değişiklik olur; ekofaz ya da ekolojik evre kavramı buradan doğar. Başkalaşmanın genel özelliği tersinmez, dönüşsüz oluşudur; yetişkin hayvan bir daha larva haline dönemez, larvasal organların taslakları kesinlikle yok olur.

—Böcbil. imago evresindeki deri değiştirme sırasında yarımbaşkalaşmalı (heterometabol) böceklerde bile bazen dokularda köklü değişiklikler olabilir; tüm başkalaşmalılarda (holometabol) başkalaşma, nemf evresinde de, tıpkı larva evresindeki gibi doku bozulmaları (histoliz) ve imag doku yapılarının oluşması (histogenez) biçimindeki değişikliklerle sürer. Böylece bazı organların yerini yavaş yavaş başka organlar alır, ilk larva evrelerinde, corpora allata denen bezlerin salgıladığı gençlik hormonu başkalaşmayı engeller.

Kaynak: Büyük Larousse
SİLENTİUM EST AURUM