silisyum karbür (SiC)
KARBORUNDUM olarak da bilinir,
silisyum ve karbondan oluşan, çok sert, berrak ve hafif yeşile çalan renkte kristalli kimyasal bileşik.
1891’de ABD’li mucit Edward G. Acheson’ın bulduğu silisyum karbür 1929’da bor karbür bileşiği bulunana değin bilinen en sert yapay malzeme oldu. Acheson, yapay elmas üretmek amacıyla kil ve kok karışımım demirden küresel bir fırında karbon elektrotların oluşturduğu elektrik arkı yardımıyla ısıttığında, elektrotların üzerinde parlak, heksagonal yapıda kristallerin oluştuğunu gördü ve kilden yeni bir karbon alüminyum bileşiği elde ettiğini sandı. Ergimiş alüminanın (AI2O3) doğal olarak bulunan mineraline korindon adı verildiğinden bu yeni bileşiği karborundum olarak adlandırdı. Ama bu kristallerin sertliğinin elmasınkine çok yakın olduğunu görünce buluşunun önemini anladı ve patentini aldı. Acheson’un ilk elde ettiği ürün önceleri değerli taşların parlatılmasmda kullanıldı ve doğal elmas tozu fiyatına satıldı. Sonra daha ucuz hammaddelerden bol miktarlarda üretilen bu bileşik sanayide aşındırıcı olarak yaygın biçimde kullanılmaya başladı.
Fransız Henri Moissan da Acheson ile aynı zamanda kuvars ve karbon karışımından benzer bir bileşik elde etmeyi başardı, ama 1903’te yayımladığı yazısında buluşun öncülüğünü Acheson’a bıraktı. Arizona Meteor Krateri’nde (Diablo Kanyonu) bulunan doğal silisyum karbürün mineralojideki adı ise moisanittir.
Silisyum karbür kristalleri çok sert olmalarının yanı sıra mekanik açıdan güçlüdürler ve başka malzemeleri aşındırma özelliği taşıdıklarından taşlama çarklarında ve zımpara yapımında yaygın olarak kullanılırlar. Başka maddelerde ergiyip akmaya, yüksek sıcaklıklarda erimeye ve yükseltgenmeye karşı dayanıklı, ısıl iletkenliğinin de çok yüksek olması nedeniyle yüksek sıcaklıklarda kullanılan tuğlalar ve başka tuğlamsılarm (refrakter) yapımında silisyum karbürden yararlanılır. Silisyum karbür düşük sıcaklıklarda iyi bir elektrik yalıtkanıdır, ama ısındıkça iletkenliği artar ve 2.000°C’de grafitin iletkenliğine ulaşır. Bu nedenle karborundumun yarıiletken olarak yaygın bir kullanım alanı vardır. Silisyum karbür katışıksız silis kumunun kok halindeki karbonla elektrik fırınında ısıtılması yoluyla üretilir.
