ECZACILIK

1. ilaçların hazırlanması, yapımı ve dağıtımıyla uğraşan uygulamalı bilim.
2. Eczacının mesleği ya da görevi.

Eczacılık tarihi
eczacılığın tarihi ilaçla başlar, insanlığın ilk dönemlerinde İnsanlar kendi kendilerinin hekimi ve ilaçlarının hazırlayıcısı idiler. Uygarlığın gelişmesine paralel olarak ilaçta da gelişmeler meydana geldi. Bu süreç içinde, eczacılık tıp biliminin uygulama alanı içinde kaldı. Bu devirde hekimler hastalığı teşhis edip gerekli ilaçları verirlerdi. Daha sonraları, tedavide kullanılan ilaç sayısının artması sonucu hekimlik ve eczacılık birbirinden ayrıldı. Bu arada ilk eczane Bağdat'ta 874 yılında açıldı.

Eczacılık önceleri bütün mesleklerde olduğu gibi, pratik eğitime dayanıyordu. Eczacılık eğiliminin yükseköğretime dayalı olması, ancak XVIII. yy.'da başladı. İlk olarak, 1777 yılında Paris'te Collâge Phşrmacıe açıldı ve bunu 1796 yılında Ecole Pharmacie'nın kurulması izledi. 1821‘de Amerika'da Philadelphıa'da College of Pharmacy, Türkiye’de 1839 yılında tıp eğitimi içinde askeri eczacılık eğitimi ve 1870 yılında sivil eczacılık eğitimi başladı. İngiltere'de de 1842'de School of Pharmacy açıldı.

Eczacılık, bu gelişme süreci içinde, ilaçları eczane içinde hazırlamak suretiyle, XIX. yy.'ın sonuna kadar klasik şeklini korudu. 1844 yılında tabletin ve 1886 yılında ampulün keşfi ilaç şekillerinin geliştirilmesi konusunda yeni ufuklar açtı, ikinci Dünya savaşı'ndan sonra aerosol tipi ilaçlar eczacılığın uygulama alanına girdi. Bu süreç içinde önceleri eczanelerde hazırlanan ilaçlar giderek fabrikalarda yapılmaya başladı.

ilaç çeşitlerinin çoğalmasıyla birlikte etkili ecza maddelerinin elde ediliş tekniklerinin geliştirilmesi de, tedavide kullanılan ilaç sayısının artmasına yol açtı. Alkaloit tipi ilk önemli etken madde olan morfinin 1806 yılında eczacı Serturner tarafından bulunuşu büyük bir çağın doğması na öncülük etti. Bunu diğer çok etkili alkaloitlerin keşfi ve elde edilmesi izledi. 1909 yılında, frengi tedavisinde en önemli madde olan salvarsanın keşfi mikroorganizmalarla savaşta yeni bir dönem başlattı. Daha sonra XX. yy. içinde, hormonların ve vitaminlerin keşfi tedavi ufuklarını genişletti. Bu fada 1932 yılında süifonamitlerin ve 1943'te İlk antibiyotik olan penisilinin tedaviye girmesiyle mikroorganizmalarla mücadelede yeni bir çağ açılmış oldu. Böylece eczacılık, klasik şekli olan, eczane laboratuvarında ilaç hazırlamak şeklinden çıktı ve endüstriye kaydı. Yeni maddeler ve bunlara ait yeni şekiller sanayiye yönelişin hızlanmasına sebep oldu. Bu arada klasik ilaç hazırlama şeklinin terk edilmesinin bir başka nedeni de eskiden hekimler tarafından kullanılan sınırlı sayıdaki bitkisel kaynaklı ilaçlarda etken maddelerin iyi saptanmamış olması ve bazılarının da etkinliğinin bugünkü görüşlere göre şüpheli bulunmasıdır.

Türkiye'de eczacılık
Türkiye'de Osmanlı uyruğu gayrimüslimlerce açılan eczanelerin yanında ilk Türk eczanesi 1895'te Hamdi Bey tarafında İstanbul'da Zeyrek' te açıldı Eczaneler 1927 yılında çıkarılan 964 sayılı yasa ile nüfusa göre ayarlandı ve 1953 yılında çıkarılan 6197 sayılı yasayla bu sayısal sınırlamalar kaldırıldı.

Türkiye'de ilaç sanayisinin gelişmesine gelince, eczacılığın dünyadaki gelişmesine paralel olarak bazı ilaçların yapılmasına başlandı. Türkiye'de yapılan ilk hazır ilaç Pertev şurubudur (1894) ilk ilaç laboratuvarı ise 1903'de Haydarpaşa'da kurulan Ordu ilaç fabrikası dır. Burada ampul ve tablet şeklinde bazı ilaçlar hazırlanmıştır. İlk sivil ilaç fabrikası ise 1903'te kurulan Şark ispençiyari laboratuvarı'dır. Bunu 1909 yılında İbrahim Etem laboratuvarı’nın kurulması izledi. 1915 yılında ülkemizde 30 kadar olan hazır ilaç sayısı 1992 yılında 3 800'e ulaşmıştır.

İlaç fabrikalarının, buna bağlı olarak ilaç sayısının artması sonucu ecza depoculuğu doğdu. Ecza depoları, ilaç yapımcıları ile eczaneler arasında aracılık görevini üstlenen kuruluşlar olup, hazır ilaç dışında, eczane ve ilaç fabrikaları için etken madde ya da drog ithalatı ve satışıyla da uğraşırlar.

Bütün bu kuruluşlar (eczaneler, ilaç depoları ve ilaç fabrikaları) Sağlık ve sosyal yardım bakanlığı'nın izni ile açılır, bu bakanlık tarafından denetlenir.
Eczacılık alanındaki yayınlara gelince Türkiye'de yayımlanan ilk eczacılık dergileri 1879-1880’de Journal de la Sociötö de Pharmacie de Constantinople ve 1911 yılı ndatürkçe olarak yayımlanan Eczacı'dır Bu dergilerin ömrü birkaç yıl sürmüştür. Daha sonra pek çok yayın ortaya çıktı; bunların arasında en uzun ömürlüsü 1954 yılından beri yayımlanan ve ilk adı'' Eczacılık bülteni" olan "Açta Pharmaceutica Turcica"dır.

Türkiye’de eczacılığın, değişik uygulama alanlarında dünya ülkelerindekine koşut gidişi yanında, yasal düzenlemeleri de oldukça önem taşır. Bugün eczacılık alanında geçerli olan 11 yasa ve bunlara bağlı çeşitli yönetmelik bulunmaktadır. Bunlar arasında hazır ilaçlarla ilgili olan 1262 sayılı İspençiyari ve tıbbi müstahzarlar kanunu, ilaç konusundaki düzenlemeleri sağlayan yasaların yürürlüğe girmesi tarihi bakımından dünya ülkeleri arasında ilk sıralarda yer alır.