6500 Işık Yılı Uzaklıktaki Pulsar Analiz Edildi!

Astronomlar, 6500 ışık yılı uzaklıktaki bir yıldızın çevresinde, aralarında sadece 20 km mesafe olan iki yoğun ışınım bölgesini gözleyerek, astronomi tarihindeki en yüksek ayırma güçlü gözlemlerden birini yaptılar. Bu gözlem, Plüton üzerindeki bir pirenin yeryüzünden teleskopla görülmesine eşdeğerdir. Bu sıradışı gözlem, birbiri etrafında dolanan bir yıldız çiftinin ender geometrisi ve karakteristikleri sayesinde mümkün olmuştur. Yıldızlardan biri soğuk, hafif siklet bir kahverengi cücedir ve bir girdap veya kuyruklu yıldız benzeri gaz kuyruğu vardır. Diğeri ise pulsar denilen, egzotik, hızlı dönen bir yıldızdır.

İlgili gözlemi tanımlayan makalenin baş yazarı Robert Main, “Gaz, pulsarın tam önünde, büyüteç gibi çalışmaktadır. Aslında, iki bölgeyi periyodik olarak ayrı ayrı görmemizi sağlayan doğal bir büyüteçten pulsara bakıyoruz”. diyor. Main, Toronto Üniversitesi Astronomi ve Astofizik Bölümü’nde bir doktora öğrencisidir; Toronto Üniversitesi Dunlap Astronomi ve Astrofizik Enstitüsü ile Kanada Teorik Fizik Enstitüsü ve Perimeter Enstitüsü’nden meslektaşları ile birlikte çalışmaktadır. Bu pulsar, saniyede 600 seferden daha yüksek hızla dönen bir nötron yıldızıdır. Pulsar dönerken yüzeyindeki iki sıcak lekeden ışınım ışınları salar. Gözlenen şiddetli ışınım bölgeleri, bu ışınlarla ilişkilidir.

Kahverengi cücenin çapı Güneş’in çapının üçte biri civarındadır, pulsardan kabaca iki milyon kilometre (Dünya ile Ay arasındaki mesafenin beş katı) uzaklıktadır ve pulsarın çevresinde sadece 9 saatten biraz daha uzun sürede dolanır. Bü cüce bileşen yıldız pulsara gelgitsel olarak kilitlenmiştir, öyle ki bir yüzü sürekli olarak pulsara bakar; tıpkı Ay’ın Dünya’ya gelgitsel kilitlenmesi gibi. Pulsara böylesine yakın olduğu için, kahverengi cüce yıldız küçük bileşeninden gelen şiddetli ışınımla tahrip olur, gaz rüzgarı oluşturur. Pulsardan gelen şiddetli ışınım, görece soğuk cüce yıldızın bir yüzünün ısısını Güneş'in sıcaklığına, 6000 °C’ye yükseltir.

Pulsarın rüzgarı eninde sonunda bileşenine aktarılır. Bu tür çift sistemlerdeki pulsarlara “kara dul” pulsarlar denir. Tıpkı kara dul türü örümceğin eşini yemesi gibi, pulsarın da cüce yıldızdan gelen gazı uygun koşullarda cüce yıldız tükenene kadar adım adım yediği düşünülür. İnanılmaz derecede yüksek ayırma güçlü bir gözlem olmasının yanı sıra, bu sonuç, Hızlı Radyo Patlamaları (Fast Radio Bursts, FRBs) olarak bilinen gizemli olayın doğasına dair bir ipucu olabilir. Araştırmacılar, 'FRB’lerin çoğu gözlenmiş özelliği, eğer plazma mercekleri tarafından büyütülmüşlerse açıklanabilir. Büyütülmüş pulsarın (pulsardan gelen periyodik sinyal) çalışmamızda belirlediğimiz özellikleri, tekrarlayan FRB’lerden gelen patlamalara dikkat çekici düzeyde benzerlik göstermektedir, ki bu da tekrarlayan FRB’lerin ev sahibi galaksideki plazma tarafından merceklenebileceklerini akla getirmektedir'. şeklinde açıklamada bulundu.

Kaynak: Nature / Science Daily (24 Mayıs 2018)