denizaltı dağı

derin deniz tabanından yüksekliği en az bin metre olan büyük volkanik dağ.

Daha küçük denizaltı yanardağlarına denizaltı tümseği ve tepeleri, düz denizaltı dağlarına ise denizaltı masadağı (guyo) denir. Atlas Okyanusunun kuzeydoğu bölgesinde, yüksekliği 4 bin m’yi aşan, taban çapı ise 110 km’ye varan Büyük Meteor Masadağı, bu tür yapıların ulaşabileceği büyüklük konusunda çarpıcı bir örnek oluşturmaktadır. Büyük denizaltı dağlarının yamaçları, yukarı doğru içbükey biçimlidir ve ender olarak 14° ’nin üzerinde bir eğim gösterir. Küçük denizaltı dağlarında içbükeylik giderek azalır ve yamaçlar 35°’ye varan eğimler kazanabilir. Denizaltı dağlan, deniz tabanındaki çizgisel yarıklardan çıkan lavlardan oluştukları için, yatay düzlem üzerinde oval ya da daha uzun biçimde görünebilirler.
Denizaltı dağlanndan toplanan örneklerin çoğu, büyük ölçüde denizaltı lav akıntıları biçiminde oluşmuş camsı yapıdaki okyanus bazaltlarıdır. Dağların tepeleri ve yamaçları ise, genellikle ince bir deniz tortulu katmanıyla kaplanmıştır.

Denizaltı dağlan çok yaygındır ve tüm büyük okyanus havzalarında görülür. 1970’ten sonra yalnızca Büyük Okyanus havzasında 10 binden fazla denizaltı dağı saptanmıştır. Öte yandan, okyanus coğrafyasını aydınlatmaya yönelik her araştırma gezisinde yeni dağlar bulunmaktadır. Dünya okyanuslarındaki denizaltı dağı sayısının 20 bin kadar olduğu sanılmaktadır.
Denizaltı dağları, tek bir çizgisel yarıktan çıkan lavlarla beslendikleri zaman çizgisel bir küme görünümü kazanabilirler. Büyük Okyanustaki denizaltı dağlarının çoğu, çizgisel kümeler ya da 10 ile 100 tepeden oluşan uzun gruplar oluşturur. Bir zincir içinde ama tek başına bulanan denizaltı dağlan, Orta Pasifik Dağlarında olduğu gibi, tabanlarını birleştiren ortak bir sırtı paylaşabilirler. Büyük Okyanus havzasındaki denizaltı dağı zincirleri kuzeybatı-güney-doğu yönünde sıralanmıştır.

Birkaç zincir, çatlak kuşaklarıyla yakın ilişki içindedir. Güneybatı Büyük Okyanustaki Eltanin çatlak kuşağı buna bir örnektir. Atlas Okyanusunda en az bir denizaltı dağı zincirinin varlığı bilinmektedir. Bu, okyanusun kuzeybatısında uzanan New England dizisidir. Hint Okyanusunda henüz herhangi bir dağ zinciri saptanmamıştır. Ama bunun nedeni büyük olasılıkla o havzada daha az araştırma yapılmış olmasıdır.