dava arkadaşlığı

BÎRLİKTE DAVA olarak da bilinir,
aynı davada, birden çok kişinin davacı ya da davalı olarak bulunabilmesi.

Maddi hukukun bir hakkın birden fazla kişi tarafından kullanılmasını ya da birden fazla kişiye karşı kullanılmasını zorunlu kıldığı durumlarda, bu hak dava konusu yapıldığı zaman, o hakla ilgili birden fazla kişi zorunlu dava arkadaşı olur. Bu durum, maddi ve biçimsel olmak üzere ikiye ayrılır. Maddi bakımdan zorunlu dava arkadaşlığı, dava konusu olan hukuki ilişki birden fazla kişi arasında ortak olup da bu hukuki ilişki hakkında mahkemece bütün ilgililer için aynı biçimde ve tek bir karar verilmesini gerektiren durumdur. Ortak mülkiyette ve kira sözleşmesinde birden fazla kiralayan ya da kiracı bulunması halinde söz konusu olur.

Davacılar arasında aktif zorunlu dava arkadaşlığı bulunduğu zaman, bütün davacılar davayı birlikte açmak zorundadır. Davalılar arasında pasif zorunlu dava arkadaşlığı bulunduğu zaman davacı bütün davalılara karşı dava açmak zorundadır. Biçimsel bakımdan zorunlu dava arkadaşlığı, gerçeğin daha iyi ortaya çıkmasını ve taraflar arasındaki hukuki ilişkinin daha iyi karara bağlanmasını sağlama amacına yöneliktir.
Mahkeme davayı tek bir hükümle sonuçlandırmakla birlikte, bütün dava arkadaşları için aynı biçimde karar vermek zorunlu değildir. Hüküm yalnız bir kişi için temyiz edilebilir.

Ayrı ayrı dava açabilecek kişilerin birlikte dava açmaları durumunda ihtiyari dava arkadaşlığı söz konusu olur. İhtiyari dava arkadaşlığının söz konusu olabilmesi için dava konusu hak ya da borcun ortak olması, davanın aynı nedenden doğmuş olması gerekir. Hem aktif, hem pasif dava arkadaşlığı durumunda, dava tek bir dilekçeyle açılır ve bütün davalıların ad, soy ad ve adresleri ayrı ayrı gösterilir. Dava ihtiyari dava arkadaşlarının herhangi birinin bulunduğu yerin mahkemesinde açılabilir. İhtiyari dava arkadaşlarından her biri hükmü yalnız kendisi için temyiz edebilir.

İdari yargılamada tek bir dilekçeyle birden çok kişinin aynı idari karar ya da aynı eyleme karşı dava açabilmesi için hak ve çıkarlarda ortaklık ile maddi ve hukuki nedenlerde birlik bulunması gerekir. Bu koşullara uymayan başvurular reddedilir. Yargı yeri koşulların var olup olmadığını ilk inceleme aşamasında kendiliğinden ele almak zorundadır.