metan (CH4)
hidrokarbonların alkanlar grubundan, doğada bol olarak bulunan renksiz, kokusuz gaz.
Alkanların en basit üyesi olan metan doğal gazın başlıca bileşenidir; ayrıca, kömür madenlerinde oluşan grizu gazının bileşiminde bulunduğu gibi su altındaki bitkisel maddelerin bakterilerle bozunması sonucunda da ortaya çıkar.
Metan, havagazı üretimi amacıyla taşkömürünün havasız ortamda ısıtılarak bozundurulması ya da pis su atıklarının etkinleştirilmiş çamur işlemiyle arıtılması sırasında yan ürün olarak da elde edilir.
Havadan daha hafif bir gaz olan (özgül ağırlığı 0,554) ve suda oldukça az miktarlarda çözünen metan havada kolaylıkla yanarak karbon dioksit ve su buharı verir. Saf metan -164,0°C’de kaynar, -182,5°C’de erir. Genellikle çok kararlı bir madde olmasına karşın havadaki yüzde 5-14’lük karışımları şiddetle patlar (kömür madenlerinde ve ocaklarında bu tür patlamalara sıkça rastlanır).
En önemli metan kaynağı doğal gazdır. Doğal gazın yeterince bulunmadığı yerlerde taşkömürünün havasız ortamda ısıtılarak bozundurulmasıyla elde edilir.
Metan başlıca doğal gaz halinde yakıt olarak değerlendirilir; ayrıca karbon karası, metil alkol, formaldehit, kloroform, karbon tekraklorür ve nitrometan gibi bazı önemli sanayi ürünlerinin üretiminde de kullanılır.
Kimyasal özellikleri
Oksijenin varlığında bir mol metanın yanmasıyla bir mol karbondioksit ve iki mol su ve 891 kJ ısı açığa çıkar:
laboratuvarda üretimi
halogen ile