Alan Mathison Turing

İngiltere’de Bir Dahi: Alan Mathison Turing

1912 yılının Haziran ayında doğan Alan Mathison Turing, 1926 yılında annesinin zoruyla Sherborne Okulu’na girdi. Matematiğe ve genel bilim dallarına olan ilgisi iyice belirginleşen Turing için hocalarının istediği genel eğitime uymak oldukça zor olsa gerek. Daha önce hiç calculus dersi almamış olduğu halde ileri matematik problemleri çözebilen ve Einstein’ın teorileri hakkında kafa patlatan 16 yaşındaki bir genç için klasik eğitimin ne faydası olabilir ki?
Trinity Collage’dan burs kazanamayan Turing, ikinci tercihi olan Cambridge King’s Collage’a girer. Artık Turing’in matematik eğitimi ve bugün bile referans gösterilen çalışmaları başlamıştır.

Entscheidungsproblem
Türkçe’ye karar verme sorunu olarak çevirebileceğimiz bu problemin temelinde, bir matematik öngörünün kanıtlanıp kanıtlanamayacağı tartışılır. 1936 yılında Turing, Turing Makinesi kuramının kullanırken bu sorunun yanıtının olumsuz olduğunu ortaya çıkarır.

Bletchley Park
İkinci Dünya Savaşı çıktığı sırada Alan Turing İngiliz Haberalma Dairesi tarafından Almanların haberleşme kodlarını kırmak üzere Bletchley Park’a davet edilir. Alman donanmasının kullandığı gelişmiş Enigma kodlarını kırmak üzere Hut 8 adı verilen birimin başına geçen Turing, bu amaçla Polonyalıların geliştirdiği tasarımlardan da faydalanarak “bombe” adını verdiği bir makine geliştirir. Savaş bittiğinde Bletchley Park’ta 200’ün üzerinde bombe makinesi çalışmaktaydı.
Burada Enigma’nın çalışma mantığını kısaca anlatmam gerekiyor. Enigma kodlayıcılarında üç adet dönen çark bulunur ve bu çarkların rasgele sonucu da mesajı şifrelemek için kullanılırdı.
1940 Aralığında sistemi çözen Turing, “Banburismus” adını verdiği istatistiksel bir yöntemle de kodların çözüm zamanını oldukça kısaltmıştır.

1942-1943
Turing buradan sonra ABD’ye gidip Bell Laboratuarlarında ses şifreleme üzerinde çalışmalar yapar. Bu çalışmalarının sonucunda Delilah adında güvenli ses iletişimine imkan veren bir sistem geliştirse de, uzun dalga yayını yapamaması ve savaşta kullanılmak için yeterli vakit olmadığı için bu proje rafa kaldırılır.

Turing Testi
Savaştaki yardımlarından dolayı OBE (Order of British Empire) ile ödüllendirilen Turing. Bundan sonra 1945 -1947 yılları arasında Otomatik Sayma Makinesi (ACE) üzerinde çalışmak üzere Ulusal Fizik Laboratuarında görev alır. 1949 yılında Manchester Üniversitesinde görev yağan Turing ilk gerçek bilgisayar kabul eden Mark I’ın geliştirici ekibinde görev yapar. 1950 yılında yayımladığı bir makale ile yapay zeka üzerine hala referans alınan Turing Testi'ni önerir.
Turing Testi nedir? Bir deney düşünelim. Bir insan normal bir dil kullanarak biri insan diğeri makine iki farklı grupla konuşturulur. Eğer denek konuştuğu varlığın insan mı yoksa makine mi olduğunu ayırt edemiyorsa o makine zekaya sahip demektir. Bu test günümüzde de yapay zeka alanında oldukça önemli bir kriter olarak kabul görüyor.

Homoseksüel Dahi
Yıl 1952’ye geldiğinde soğuk savaş dönemi başlamıştır. Daha önce Bletchley Park’ta görev yapan Turing bu kez şifre çözmek üzere yeni kurulan merkez GCHQ’da görev yapmaktadır. Bir gün şantaj yapıldığı gerekçesiyle polise homoseksüel bir ilişki hakkında bilgi verir. O yıllarda İngiltere’de homoseksüellik bir suç sayıldığı için yargılanır ve iki seçenek sunulur. Ya hapse girecektir ya da bir sene hormal tedavisi görecektir. Turing ikinciyi seçer ve çalışmalarına geri döner.
Ne yazık ki bu olaydan sonra GCHQ yetkileri Turing’in güvenlik derecesini düşürürler ve önceden bildiği sırları açıklar korkusuyla gözetim altına alırlar. Bu durum Turing’i ciddi bir bunalıma sokar.
1954 yılında, Turing içine siyanür enjekte edilmiş bir elmayı yiyerek intihar eder. Ölümü hakkında tam bir netlik yok, tanıdıkları Turing’in evinde deneyler yaptığını ve dikkatsizlik sonucunda elmayı yemiş olabileceğini söylüyorlar. Bildiklerinden korkularak öldürülmüş olabileceği de varsayımlar arasında.

Elma
Oldukça kısa bir hayat yaşayan, ama yaşadığı dönemde bugünkü bilgisayarları hayal etmiş, algoritma kavramını kurmuş, yapay zeka üzerine çalışmalar yapmış, Bletchley Park’taki çalışmalarının savaşı iki yıl kısalttığı söylenen Alan Mathison Turing’in hayatı böyledir işte. Bilgisayar bilimleri veya mühendisliği üzerine çalışma yapan herkes için çok önemli bir örnektir.
Son olarak da bir şehir efsanesi, bu yazıyı okuduktan sonra Apple şirketinin logosuna bir bakın, size bir şeyler çağrıştırıyor mu?

MsXLabs Üye Girişi