İ.ASİMOV İÇİN BİR ELEŞTİRİ
İ.Asimov’un ,Vakıf Dizisi (Foundation series)olarak adlandırılan 6 adet kitabı vardır.
Benim izlediğim kaynaklara göre okunma sırası şöyledir:
1-Prelude to Foundation (İmparatorluk Kurulurken)-Altın Kitaplar Yayınları
2--Foundation (İmparatorluk)- Altın Kitaplar Yayınları
3-Foundation and Empire (Altın Galaksi)- Altın Kitaplar Yayınları
4- Second Foundation (Gizli Tanrılar)- Altın Kitaplar Yayınları
5- Foundation's Edge (Galaksi Çöküyor)- Altın Kitaplar Yayınları
6- Foundation and Earth (Vakıf Ve Dünya)-İnkilap Kitapevi Yayınları
Bu arada kitap ve filmlerin orijinal adlarının yerine niçin başka adlar kullanıldığını hiç anlamadım.
Asimov,içinde bulunduğumuz Samanyolu’nun tümünü yöneten bir Galaksi İmparatorluğu ile olayları başlatır.
Başkent, Trantor adlı dev bir gezegendir ve galaksideki milyonlarca gezegene hükmetmektedir.
İmparatorluk , gücünün doruk noktasındadır.
İşte ilginç olan taraf ta buradadır.
Zira olayların başladığı bu zaman dilimi, aslında çok eski bir tarihtir.
Bütün bunlardan sonra ,anlatılan öykülerin günümüzden nekadar uzak zamanda olduğunu düşünün.
Olayların gelişimi boyunca İmparatorluk’un çökme süreci devam ediyor.
Bu arada Terminusadlı ufak ve uzak bir gezegende insan sayısı az olan bir toplum göreve başlıyor.
Bu toplum ,bin yıl sonra oluşacak olan yeni bir imparatorluğun çekirdeğidir.
Herşey, Hari Seldon adlı bir matematik profesörünün psiko-tarih(Psychohistory ) adlı kuramına göre(Hari Seldon's plan)gelişecektir.
Psiko-tarih;insanları geniş kitleler olarak ele alarak,geleceğe dönük olayları matematik formüller halinde düzenlemektir.
Bu kuramı bilmeyen Terminus toplumu belirli bilgilerden yoksun olarak plan gereğince süreci başlatacaktır.
İmparatorluğun çökmesi boyunca binlerce yıldız sistemlerinde bağımsız krallıklar oluşuyor,bilim unutuluyor.
Eleştirim sosyal kurumlar üzerine olacak.
Herşeyden önce,Asimov,günümüzden milyonlarca yıl sonra bile bir imparatorluk olabileceğini öngörmektedir.
Oysa imparatorluk olgusu 20.yüzyılda yok olmuş,yerini bağımsız devletler almıştır.
Kan bağı ile nesiller boyu hükümranlıklarını sürdüren insanların yönetim yetkisi ya yok olmuş,ya da sembolik hale gelmiştir.
Bu tip kurumların yeniden kurulması için hiçbir belirti yoktur.
Üstelik bütün bu olaylar,Asimov’un yaşadığı yıllarda bitmiş bulunuyordu.
Terminus toplumunun gelişim sürecine gelince:
Asimov,bu süreci de Avrupa toplumlarının gelişim sürecine özdeş tutarak anlatıyor.
Avrupa’da feodal toplumun tarıma dayalı üretimi uzun yıllar sürmüştü.
Sonra başlayan ticari ilişkiler,bilimlerin ilerlemesi ile sanayi devrimine dek uzanmıştı.
Feodalite içinde etkili olan din,sonradan yönetim katında etkisini kaybetmişti.
Asimov’un Terminus toplumu da benzer süreçleri tekrarlıyor.
Komşu gezegenlerdeki feodal krallıkları, tamamen yapay olarak oluşturulan bir din etkisi ile yönetimine katıyor.
Sonra ticaret ile egemenlik alanını genişletiyor.
Eskiden var olan,şimdi unutulan teknolojik bilgileri devreye sokarak galaksinin büyük bölümünü eline geçiriyor.
Teknoloji ve bilimsel bilgilerin unutulması ayrı bir eleştiri konusu.
Ancak,yazarın psiko-tarih dediği gelişim planı da toplum bilimine aykırı bir olgudur.
Tarihte hiçbir toplum, önceden kararlaştırılmış bir formule göre gelişim göstermemiştir.
Önceden kuram haline getirilmiş pekçok ekonomik ve sosyal tasarımlar öngörüldüğü gibi sonuçlanmamıştır.
Sosyal bilimlerden biliyoruz ki her toplum, sosyo-ekonomik gelişimini ,çağına,coğrafi konumuna ve mevcut alt yapısına göre sürdürür.
Oysa Asimov, dünyamızın bir bölümü ve bir zamanındaki alt ve üstyapı ilişkilerini, bundan milyonlarca yıl sonrasında da tekrarlıyor.
Diğer taraftan Asimov’da din,ahlak,aşk,sorumluluk ve özgürlük gibi toplumların manevi değerlerine de rastlamazsınız.
Varsa bile yeterli değildir,insan ilişkilerinde monotonluk ve kuruluğu sürekli hissedersiniz.
Biliyoruz ki insan varolduğundan beri her çağda ve her yerde bu değerler de vardı.
İnsanın insan olma özelliğinin bir gereği olan bu manevi taraf ihmal edilmiştir.
Bütün bunlara rağmen,bu kitapları birkaç kez zevkle okudum.
Kaynak
Son düzenleyen Daisy-BT; 18 Mayıs 2011 22:21
Sebep: Aktif linkler kaldırıldı.
