Arama

Tam Sayılar - Tek Mesaj #1

Misafir - avatarı
Misafir
Ziyaretçi
31 Mart 2007       Mesaj #1
Misafir - avatarı
Ziyaretçi
Tam Sayılar

Tam sayılar, doğal sayılar (0, 1, 2, ...) ve bunların negatif değerlerinden oluşur (-1, -2, -3, ...; -0 sayısı 0 sayısına eşit olduğundan ayrı bir tam sayı olarak sayılmaz). Matematikte tam sayıların tümünü kapsayan küme genellikle Z (ya da 0b100eeff3848a15dbb46291e7fe52ad şeklinde gösterilir). Burada "Z" harfi Almanca Zahlen (sayılar) sözcüğünün baş harfinden gelmektedir.

Tamsayılarda toplama: Tam sayılarda toplama yapılırken sayılar pozitifse toplanır sonuca yazılır. İkiside negatifse toplama yapılır fakat sonuç negatif olur. Zıtsa birbirinden çıkarılır, .büyüğün işareti verilir.

Tam sayılarda çarpma: İşlem yapılırken aynı işaretlilerin çarpımı pozitif farklı işaretlilerin çarpımı ise negatifdir. Bölme işlemindede aynı çarpma kuralı uygulanır ve sayı aynı doğal sayılarda olduğu gibi bölünür. Aynı işaretli iki tam sayı birbirine bölündüğünde sonuç pozitif, zıt işaretli iki tam sayı birbirine bölündüğünde ise sonuç negatiftir. Tam sayıların sıfıra bölümü tanımsızdır. Ssıfırın tam sayılara bölümünde elde edilen sonuç ise sıfırdır.

Pozitif tam sayılar "0"dan uzaklaştıkça büyür. Negatif tam sayılar ise "0"dan uzaklaştıkça küçülür.

En büyük negatif tam sayı -1'dir. En küçük pozitif tam sayı ise +1'dir.
Mutlak değer sayının başlangıç noktasına uzaklığını ifade eder. Başlangıç noktasına eşit uzaklıktaki sayılar mutlak değerce eşittir. Mutlak değer içindeki her sayı mutlak değer dışına pozitif olarak çıkar. çıkarma işleminde ise eksilene dokunulmaz diğer elemanlar (-) ise (+), (+) ise (-) yapılır böylece çıkarma işemini yapabiliriz; (-) + (+).
Örnek sorular:
Ardışık 4 çift sayının toplamı 204'tür. Buna göre, bu sayının en küçüğü kaçtır?
A:46 B:48 C:50 D:52


Tanım
Tamsayılar doğal sayıların bir genişlemesidir. Her doğal sayının "-1" denen yeni bir öğeyle çarpılarak kümeye katılması olarak düşünülebilir. Tabi daha ayrıntılı olarak, doğal sayılar kümesinin kartezyen çarpımı üzerine tanımlanacak ve bir önceki cümlenin işlevini görecek bir denklik bağıntısı bize tamsayıları inşâ edecek.

ee8b616b4bc681f2424486757f38878d kümesinden seçtiğimiz (a,b) ve (c,d) öğeleri için "~" (tilda) bağıntısı,

29001e6090b224f08ace05de8996960b

şeklinde tanımlansın (a+d=b+c dememizin nedeni sezgisel olarak a-b=c-d durumunu oluşturmaktır). Bu bağıntının denklik bağıntısı olduğu kolaylıkla görülebilir. Bu durumda bu bağıntının denklik sınıfları bizim tamsayılar diyeceğimiz öğeler olarak düşünülecektir. Her bir denklik sınıfı temsilcisini,

a179726528da6e823da8f25372bd520c

olarak tanımlamış oluruz. Aslında [a,b] diye temsil ettiğimiz öğe

cfa9c82747a72bd2ba0067209dc6e30d

şeklindedir. Aşağıda toplama ve çarpmayı işlerken bu, daha iyi anlaşılabilecektir.

Bu noktada; bizim normalde, a ve b doğal sayı olmak üzere a-b diye bildiğimiz tamsayı aslında [a,b] kümesi olduğu görülebilir.

1bec53bf2814510fa0a433e517137766

Yâni bu bağıntının bize "eksi" (negatif) kavramını ifade ettiği söylenebilir. O halde, tamsayılar kümesi aşağıdaki bölüm kümesidir:

ac6e42ef560e53ac3021daaf4a578615

Öyle ki 4d3834818555076a8992100455d4fd2f kümesi bir halka oluşturur.


Toplama

Toplamanın tıpkı doğal sayılarda olduğu gibi kalması, daha doğrusu bu toplamanın doğal sayılardaki toplamanın bir genişlemesi olması gerekir. Bu nedenle tamsayılar aşağıdaki belitleri sağlamalıdır: Herhangi a,b,c tamsayıları için
  1. a+0=a (birim öğe)
  2. a+b=b+a (değişme)
  3. a+(b+c)=(a+b)+c (birleşme)
  4. a+(-a)=0 (tersinir öğe)
Buradaki son madde doğal sayılarda olmayan bir özelliktir ve bu özellik tamsayılar kümesini öbek (grup) yapar.

Eğer daha öz (pür) düşünecek olursak toplama işlemi,

c1241daeccb8c9bf24031cf7feb15338

şeklinde tanımlanarak yukarıdaki denklik sınıflarının özellikleri sağladığı kolaylıkla görülebilir:
  • Kümenin birim öğesi, yani sıfır öğesi [c,c] olur:
05f1931ee3735fe68166e0c9483e5595
  • İşlem değişmeli olur:
57112f99d9a8ce82dd1d776da5dff246
  • Her öğenin tersi vardır:
257d672bf6ae16a6ba3ec6ebf7bca9a4

fab71f1eec1c0c9c0b3241181c8d686a
  • İşlem birleşmelidir:
1f03ec216852fbe994f193fec34832bd

Ayrıca,

38d52ad49bb76bb2142f8e4e72a064c2

e7d42ee725dbf7d2fa600907a40faefd

gibi denklikler de görülebilir.

Çarpma
Tamsayılarda çarpma işlemi doğal sayılardaki çarpmayla aynı özellikleri gösterir. Çarpma işlemi, "36f8ae4c86b69d52d037a6802d91cc4a" imiyle gösterilir, ancak 23f67728366e547d92590bc017f83b94 yazmak yerine doğrudan ab yazmak gelenektendir. Bu maddede de öyle yapacağız.

Herhangi a, b, c tamsayıları için,
  1. a1=a (birim öğe)
  2. ab=ba (değişme)
  3. a(bc)=(ab)c (birleşme)
özellikleri sağlanır. Tamsayılarda çarpmaya göre tersinir öğe yoktur.

Ayrıca toplama ile çarpmanın birbirleriyle olan ilişkisini gösteren dağılma özelliği de vardır:
  • a(b+c)=ab+ac (çarpmanın toplama üzerine dağılma ya da kısaca soldan dağılma özelliği)
  • (a+b)c=ac+bc (toplamanın çarpma üzerine dağılma ya da kısaca sağdan dağılma özelliği)
Toplamayla birlikte bu iki işlem tamsayıları değişmeli halka yapar.

Çarpmayı, tıpkı yukarıda toplama için yaptığımız gibi, cebirsel olarak yapılandırabiliriz. Eğer çarpmayı,

41c708e32d9793c7c7d594f035caf3b7

olarak tanımlarsak yukarıdaki özellikler sağlanmış olur. Bu tanım tek değerli bir göndermedir. Bu sonuç yukarıda tanımlanan bağıntıdan kolaylıkla kanıtlanabilir.




Vikipedi, özgür ansiklopedi
BEĞEN Paylaş Paylaş
Bu mesajı 0 üye beğendi.