mantat
1) MANTAR ENFEKSİYONU (dermatofit, tinea) Mantar hastalığına küçük bir mantar neden olur. Başlıca şekilleri, "Ringworm" denilen ve baş ve vücut derisinde görülen mantar hastalığı ile "Atlet ayağı" olarak bilinen mantar hastalığıdır.
Mantarlar, bir tür yaşayan canlılardır. Bulunduğumuz mekanlarda ve vücudumuzda bakteriler gibi pek çok mantar organizması bulunur. Bu mantarlar, uygun ve elverişli ortamı buldukları zaman vücutta faaliyete geçerler ve hastalığa sebep olurlar. Tinea corporis( temriye), Tinea cruris ( kasık mantarı), Tinea pedis ( ayak mantarı), Tinea capitis ( saç mantarı), Tinea ungium ( saç mantarı) gibi birçok özel mantar infeksiyonları vardır. Çoğu vakada hayat tehdit edici değildirler. a. Interdigital tip: En sık görülen tiptir. Parmak aralarında çatlaklar, kızarıklıklar, kaşıntı bazen de akıntı ile karakterizedir. Bu tipin biraz daha dermise doğru ilerlemesi ile ülseratif tip oluşabilir. Ayrıca parmak aralarına mantar hastalığının üzerinde bakteriyel infeksiyon oluşması İnfekte Tinea pedis adı verilen oldukça ağır bir klinik tabloya neden olur. b. Kronik hiperkeratotik veya kuru tip: Hafif eritemli (kızarık) bir zemin üzerinde özellikle ayağın dış yan yüzeyinde ve topuklarda ince beyaz çizgilenmelerle karakterizedir.
c. Veziküler tip: İçi sıvı dolu küçük kabarcıklar ile karakterizedir. Bazen bu lezyonlar ilerleyip daha büyük büllere neden olur, bu büllerin patlamasıyla da erozyonlar ortaya çıkar. GÖRÜNÜMÜ NASILDIR?
Vücuda yerleşen mantar hastalıklarının iç içe geçmiş halkalar halinde, kepeklenen ufak su kabarcıkları bulunan kırmızı lekeler şeklinde ortaya çıkabildiğini belirten Dr. Uygur, şöyle konuşuyor:
“Vücuttaki hafif kaşıntılar da mantar hastalığının belirtileri arasında yer alıyor. Yine gövdede yerleşen ve halk arasında sam yeli olarak bilinen hastalık da bir mantar hastalığıdır. Ama bu hastalığa yol açan mantarlar yukarıda bahsedilenlerden farklıdır. Bunlar gövde, sırt, kollarda kırmızı, kahverengi ya da beyaz lekeler şeklinde görülürler.”
Mantarlar bu bölgelerin dışında cinsel organlarda da yerleşebiliyor. Bu durumda en belirgin yakınmanın kaşıntı olduğunu vurgulayan Dr. Tülin Uygur, “Uyluğun üst iç kısımlarında keskin kenarlı kırmızı kahverengi sınırlarında ufak su dolu kabarcıklar bulunan lekeler şeklinde ortaya çıkarlar. Giderek etrafa doğru genişleme eğilimindedirler” diyor.
Mantarlar için en elverişli ortamlar nelerdir Mantarlar en çok nemi severler. Nemli, hava almayan ve en önemlisi temiz olmayan vücut bölgelerinde hemen yerleşirler. Üstelik sadece yerleşmekle kalmayıp, vücuda yayılırlar. Çok çabuk ürerler, kendilerine vücudumuzda geniş bir yer edinmek için uğraşırlar. Nemin yanı sıra mantarların çok sevdiği diğer ortamlar da, pişik olan ve tahriş olmuş bölgelerdir. Mantar hastalığı bulaşıcı mıdır Hem de nasıl… Mantar hastalığının bulaşması son derece kolaydır. Özellikle toplu kullanımlara açık mekanlarda kendilerine çok rahat yeni vücutlar bulurlar. Spor tesisleri, havuzlar, hamamlar, abdest alınan yerler, okullar, güzellik-jimnastik salonları, plajlar vs. yani mantar hastalığına yakalanmamız son derece kolaydır. Ancak unutmamalıyız ki bu hastalıktan kurtulmak da önemsediğimiz takdirde yine basit olacaktır. KİMLERDE GÖRÜLÜR? Herkeste görülebilmekle birlikte kasık mantarı daha çok erkeklerde; saç mantarı ise daha çok çocuklarda görülür. TANI NASIL KONULUYOR? Mantar hastalığının tanısı klinik görünüme dayanılarak konuluyor. Tanının kesinleştirilmesi için dokudan kazıma yoluyla örnek alınıyor. Bu örnek mikroskopta incelenerek mantarın türü tespit ediliyor. Bazı tip mantarların tanısında wood lambası denen özel bir ışıktan tanıda yararlanılıyor.
NEDENLERİ NELERDİR? Enfeksiyona neden olan mantarlar; derinin nemli bölgelerini (örneğin; ayak / el parmakları arası), kasık ve derinin kıvrım yaptığı diğer vücut bölümlerini severler. Mantarlar; tarak, fırça, şapka, havlu, yastıklarla taşınabilmekte ayrıca duş gibi nemli ortamlarda bulunmaktadırlar. SEMPTOMLARI NELERDİR? Cildin mantar hastalıkları kendini halkasal, pembe veya kırmızı renkli kabarıklıklar şeklinde gösterir. Bu kabarıklıklar hafif kaşıntı ile seyredebilir. TANI VE TEDAVİSİ NASIL OLUR? Enfekte olmuş bölge incelenerek cildin görünümüne göre tanı koyulur. Yine de kesin tanı enfekte olmuş bölgeden alınan parçaların mikroskop altında incelenmesi ile konur. Basit ve hızlı bir test infeksiyona dermatofitlerin neden olup olmadığını gösterir. Mantar infeksiyon tedavisi deriye sürülen veya ağızdan alınan antifungal ilaçlarla tedavi gerektirir. Aynı zamanda enfekte bölgeyi temiz ve kuru tutmak, kaşımaktan sakınmak gerekmektedir. ÖNLEM NASIL ALINIR? Cildi kuru ve temiz tutmak, çorap ve iç çamaşırları her gün değiştirmek, kişisel hijyene dikkat etmek gerekir. Mantar bulaşıcı olduğu için mantar bulaşabilecek ortamlarda dikkatli olunmalıdır. Risk grubunda olanlar veya önceden mantarla enfekte olmuş kişilerle kişisel eşyaları paylaşmamak gerekir. Önlem - Ayak temiz, serin ve kuru tutulmalıdır.
- Pamuklu, yün veya bunlar gibi emici maddelerden yapılmış çoraplar giyilmelidir.
- Ayakkabılar ayağa tam olmalı ve böylece ayağa ya da tırnaklara travma azaltılmalıdır. Dar burunlu, yüksek topuklu, eski, yıpranmış ayakkabılar, çorapsız giyilen ayakkabılar veya başkasının ayakkabısı giyilmemelidir
- Eski yıpranmış ayakkabılar, çorapsız giyilen ayakkabılar veya başkasının ayakkabısı.
- Yüksek yoğunlukta mantar sporları içerebilecek yüzeylerde yalın ayak yürümekten kaçının : halı döşeli zeminler, banyo yerleri, duşlar, jimnastik salonları, soyunma odaları, yüzme salonları, hamamlar gibi.
- Tırnaklar kısa ve düz kesilmelidir. Kenarlarını yuvarlak kesmeyin.
- Vücudun diğer kısımlarında olan tinea pedis ve yüzeysel mantar infeksiyonlarına bakın ve tedavi ettirin. Normal ve anormal tırnakları kesmek için farklı tırnak makasları kullanın.
- Aile üyeleri veya yakın arkadaşlar, temas eden kişiler tinea pedis ve tırnak mantarı için tedavi edilmelidir.
Kaşıntı, kızarıklık, sulanma, su dolu kabarcıklar, normal görünen tırnağın renginde değişme gibi durumlarda tinea pedis veya tırnak mantarından şüphelenin.
Şikayetler
Kaşınma, yanma, etkilenen bölgenin sızlaması görülebilir. Ayakta kızarıklık olabilir. Ayak tabanı, parmakları veya tırnakta kızarıklık ve inflamasyon oluşabilir. İçi su toplamış yaralar gözlenebilir. Kabuklanıp, dökülmeler olabilir. Tırnakta renk değişikliği, kalınlaşma, kabalaşma gelişebilir.
Tanı ve tedavi
Cilt kültürü ve kimyasal maddelerle inceleme yapılabilir. Tedavide kişisel bakım çok önemlidir. Cildi kuru ve temiz tutmak gerekir. Ayak sürekli kuru tutulmalıdır. Temiz çoraplar giyilmelidir. Hekim size mantara yönelik uygun ilaçları verecektir. Bunlar deriye sürülen ilaçlar ve ağız yoluyla alınan ilaçlar olabilir. Eğer mantar infeksiyonunun olduğu bölgede bakteriler de infeksiyon yapmışsa antibiyotik tedavisi de gerekir. Ayak mantarı zor iyileşebilir ve tekrarlayabilir. Uzun süreli tedavi ve önleyici tedavi gerekebilir.
2) TIRNAK MANTARI(TİNE AMENUM) El ve / veya ayak tırnaklarında görülen bir hastalıktır. Genellikle erişkinlerde görülür. Tırnak mantarlarını tedavi etmek zor olabildiği gibi sıklıkla nüks eder. Tırnaklarda kolay kırılma, renk değişiklikleri, parlaklık kaybı, kalınlaşma, tabakalara ayrılma görülür. Uzun süreli tedavi gerektirir. Tedavi başarılı olsa bile eski tırnak yerine yeni tırnağın gelmesi 1 seneyi bulabilir. 3) AYAK MANTARI(TİNE A PEDİS) Atlet ayağı olarak da adlandırılan bu mantar infeksiyonu, vücudumuzda zaten bulunan mantarların uygun ortamda hızla çoğalıp infeksiyona neden olması ile karakterizedir. (özelikle ayak parmakları arasında) .Diğer mantar infeksiyonları ile birlikte görülebilir ve Tinea infeksiyonları içinde en yaygın olanıdır. Sıkı ayakkabılar giyilmesi, cildin uzun süre nemli kalması, çok terlemek, küçük cilt veya tırnak sıyrıkları riski artırır. Ve 3 ana gurubu vardır. a. Interdigital tip: En sık görülen tiptir. Parmak aralarında çatlaklar, kızarıklıklar, kaşıntı bazen de akıntı ile karakterizedir. Bu tipin biraz daha dermise doğru ilerlemesi ile ülseratif tip oluşabilir. Ayrıca parmak aralarına mantar hastalığının üzerinde bakteriyel infeksiyon oluşması İnfekte Tinea pedis adı verilen oldukça ağır bir klinik tabloya neden olur. b. Kronik hiperkeratotik veya kuru tip: Hafif eritemli (kızarık) bir zemin üzerinde özellikle ayağın dış yan yüzeyinde ve topuklarda ince beyaz çizgilenmelerle karakterizedir.
c. Veziküler tip: İçi sıvı dolu küçük kabarcıklar ile karakterizedir. Bazen bu lezyonlar ilerleyip daha büyük büllere neden olur, bu büllerin patlamasıyla da erozyonlar ortaya çıkar. Bulaşıcıdır. Direkt temas ile veya ayakkabı, duş, havuz zeminlerinden geçebilir. Ayak mantarını önlemek için dikkat edilmesi gerekenler aşağıdaki gibidir. Duş ve yüzmeden sonra ayak temiz, serin ve kuru tutulmalıdır. Ortak kullanılan duş veya havuz gibi yüksek yoğunlukta mantar sporları içerebilecek yüzeylerde yalın ayak yürümekten kaçınılmalıdır. En azından günde 1 defa çoraplar değiştirilmelidir. Eğer risk taşıyan ortamlarda bulunuyorsanız veya yatkın grup içindeyseniz antifungal bir ilaç veya pudra kullanılmalıdır. Havadar ve tercihen deri gibi doğal materyallerden yapılmış ayakkabılar tercih edilmelidir. 1 gün arayla değiştirilen ayakkabılar aradaki günlerde kuruyacağından ayak mantarından korunmayı sağlayacak bir yol olabilir. BELİRTİLER NELERDİR? En yaygın belirti ayak parmakları arasındaki derinin yarılması, tabak tabaka ayrılması, soyulmasıdır. Enfeksiyonlu bölge genellikle kırmızı ve kaşıntılıdır. Enfeksiyonlu bölgede yanma, acıma hissedebilir. Kabarcık, kabuklanma ve sızıntı oluşabilir. TANI VE TEDAVİSİ NASIL OLUR? Çoğunlukla cildin görünümünden tanı konur ama eğer test yapılırsa şu şekilde gerçekleştirilir. Cilt kültürü, Biyopsi örneğini mikroskobik inceleme veya kimyasal maddelerle yapılan testlerle tanı konulur. Tedavide kişisel bakım çok önemlidir. Ayaklar özelikle parmak araları temiz ve kuru tutulmalıdır. Ayaklar en az günde 2 defa olmak üzere su ve sabunla yıkanmalı ayrıca dikkatli şekilde kurulanmalıdır. Ayrıca deriye sürülen veya ağız yoluyla alınana ilaçlar tedavi sağlar. Şiddetli enfeksiyonlarda mantarlı bölgede oluşan ikincil bakteriyel enfeksiyonları önlemek için antibiyotik tedavisi de gerekebilir. Ayak mantarı zor iyileşebilir ve tekrarlayabilir. Uzun süreli tedavi gerekebilir. 4) KASIK MANTARI(TİNE A CRURİS) Kaşıntı ile birlikte sıklıkla erkeklerde olan bir hastalıktır. Kasık mantarına neden olan organizma nemli ve ılık alanlarda gelişir. Enfekte bölgeye elbiselerin sürtünmesi ve bölgenin uzun süre nemli kalması tetikleyici faktörlerdir. Bulaşıcı olabilir. Bulaşma direkt cilt teması veya yıkanmamış elbiselerle olur. Kasık mantarı genellikle cinsel organları içine almaz. Diğer tinea infeksiyonlarından daha az ciddidir fakat uzun süre devam edebilir. Anüse yayılarak kaşıntı ve rahatsızlığa neden olabilir. Kasık mantarının diğer nedenleri olarak da; likenoides kronika, egzema, kimyasal irritasyon ve başka nedenler sıralanabilinir. BELİRTİLER NELERDİR? Kasıkta, uyluktaki cilt kıvrımlarında, anal bölgede kaşıntı İçi su dolu ve sızlayan kırmızı, sınırları keskin lezyonlar Ciltte koyu ve açık alanlar TANI VE TEDAVİSİ NASIL OLUR? Tanı cildin görüntüsüne göre konulur. Genellikle test gereksizdir. Teşhisi doğrulama ihtiyacı duyulursa kültür veya biyopsinin mikroskobik incelemesi yapılır. Tedavi kişisel bakımla birkaç hafta içinde cevap verir. Cildi temiz ve kuru tutmak gereklidir. Enfekte olan bölgeye sürtünen ve bölgeyi tahriş edecek giysiler giyilmemelidir. Deriye sürülerek uygulanan antifungal ilaçlar veya pudralar uygulanmalıdır. Şiddetli tiplerinde ise (sıklıkla nüks eden, 2 haftadan fazla süren) ağızdan alınan oral antifungallere ihtiyaç vardır. Mantarlı bölgede oluşan ikincil bakteriyel enfeksiyonları önlemek için antibiyotik tedavisi de gerekebilir. ÖNLEM NASIL ALINIR? Cildi temiz ve kuru tutmak gerekir. Enfekte olan bölgeye sürtünen ve bölgeyi tahriş eden giysiler giyilmemelidir. İç çamaşırlar sıkı olmamalıdır. 5) SAÇ MANTARI(TİNE A CAPİTİS) Genellikle çocuklarda görülür. Israrcı ve bulaşıcıdır hatta salgın olabilir. Ama genellikle kendiliğinden puberte döneminde yok olur.İkiye ayrılır. a. Tinea capitis süperfisiyalis: Genellikle yuvarlak, üzeri beyaz pullarla kaplı, hiperkeratotik, saçların kırılması ve dökülmesine bağlı açık bir alanla karakterizedir. b. Kerion: Üzerinde çok sayıda püstül olabilen, saç kaybı ile karakterize, büyük, oldukça ağrılı inflamatuar bir tümör varlığıyla karakterizedir. İyileşme skatris bırakarak olur. Saç kaybı olur. c. Favus: Sarı, kalın, yapışık krutlar (Skutula) ile karakterize, uzun süreli, yaygın saç kaybına yol açan, saçlı deride atrofiye
yol açan tipidir. BELİRTİLER NELERDİR? Saçlı derinin kaşınması( çok hafif ve ya hiç olmaya da bilir) Saçlı derinin lezyonları şu şekildedir. Halkasal, pullu Gri veya kırmızı Saçsız görünen kümeler ( Aslında saçlar kırılmıştır, tamamıyla yok olmamıştır) Kırılan saçların sonucu olarak küçük siyah noktalar TEDAVİSİ NASIL OLUR? Oral antifungal ilaçlar ve uygun şampuanlarla tedavi olunur. Eğer gerekli görünürse diğer aile üyeleri de muayene ve tedavi edilmelidir. 6) Tinea Barbave: Bıyık ve sakal bölgesinin papül, püstül, nodüllerle karakterize mantar infeksiyonudur. 7) VAJİNAL KANDİDİYAZİS
Çoğunlukla vajinanın normal florasında bulunan Candida albicans’ın aşırı çoğalmasına bağlı olarak gelişen mantar enfeksiyonudur. Normalde bulunan bu mantarın aşırı çoğalmasına neden olan faktörler arasında başka bir amaç için kullanılan antibiyotik, östrojen içeren doğum kontrol hapları, hamilelik dönemi, diyabet ve immun sistemi etkileyen problemler (AIDS) sayılabilir. 8)Tinea Barbave: Bıyık ve sakal bölgesinin papül, püstül, nodüllerle karakterize mantar infeksiyonudur. 9) Tinea Corporis: Gövde, kol ve bacakların yüzeyel mantar infeksiyonudur. Tek yada çok sayıda, küçükten-büyüğe ortadan iyileşme gösterebilen, kenarları hafif kabarık, dışa doğru ilerleyen kırmızı-kahverengi üzeri pullanmış alanlarla karakterizedir. 10) Tinea Facialis: Yüzde görülen iyi sınırlı yama tarzı yada plak tarzı kızarık ve pullu bir lezyondur. Genellikle asimetriktir. 11)Tinea manum: Avuç içlerinin kronik mantar infeksiyonudur, genellikle tek elde (daha çok kullanılan elde) ve tinea pedis ile birlikte görülür. Bu durum Celal Muhtar hastalığı olarak ta bilinir. Dishidrotik tip olarak adlandırılan ve nadir görülen küçük papül ve veziküllerle karakterize bir tipi de vardır. Sıklıkla iyi sınırlı, hiperkeratotik, palmar çizgilerde daha belirgin beyaz pullanmalarla karakterize hiperkeratotik tip olarak görülür.
BELİRTİLER NELERDİR? Peynir kesiği şeklinde tanımlanan akıntı Kaşıntı, yanma Vulva derisinde kızarıklık ve/veya inflamasyon Cinsel ilişki sırasında ağrı İdrar yaparken ağrı TANI VE TEDAVİSİ NASIL OLUR? Pelvik muayene yapılır. Vaginal akıntının mikroskobik değerlendirilmesi ile de Candida varlığı tanısı konabilir. Tedavide kişisel hijyen çok önem taşıdığı gibi vaginal krem ve supozituvarlar ayrıca oral ilaçlar kullanılır. ÖNLEM NASIL ALINIR? Sıkı ve sentetik giysiler giymekten kaçının. Genital bölgeyi uzun süre nemli tutmayın Mayo ve diğer ıslak giysilerinizi hemen değiştirin ve her kullanımda yıkayın. Mantar hastalıklarının en belirgin özelliğini kolay bulaşabilir olmaları oluşturuyor. Bu da korunmak için dikkatli davranmanın önemini artırıyor. Tedavi:
Doktorunuz, hastalıklı yerlere sürmeniz için krem verebilir. Bazen aynı zamanda tablet de almanız gerekebilir. Belirtilerin 2-6 haftada geçmesi gerekir. Bununla beraber tedavi bazen aylarca sürebilir.
Ayak ve Tırnak Mantarı Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Tedavi edilmeyen ayak ve tırnak mantar hastalıkları kötü görünümünün yanı sıra, vücudunuzun diğer bölgelerinde mantar hastalıklarına yol açabilir.
Daha da önemlisi, tırnak mantarı ciddi ve hastanede
tedavi gerektiren bakteriyel infeksiyonlara da neden olabilir. Unutmayın!
Ayak ve tırnak mantarı bulaşıcıdır ve tedavi edilmediğinde, ailenize ve diğer yakınlarınıza bulaşabilir. Son düzenleyen teknıkvaka; 1 Nisan 2007 15:32
Sebep: Mesajlar Otomatik Olarak Birleştirildi
