TURFAN (DOĞU TÜRKİSTAN) UYGUR DEVLETİ
Büyük Kağanlığın yıkılışından sonra Orta Asya'nın zengin ticaret bölgelerine göçeden Uygur boyları, burada Kırgızların öldürdüğü Uygur Kağanının yeğeni Mengli'yi kağan seçtiler. Çin, Tibet tehlikesine karşı bu Uygur devletini tanıdı. 911 yılında bağımsız hale gelen Turfan Uygur Devleti, sahip oldukları ticaret imkânlarını iyi bir şekilde değerlendirerek, ekonomik bakımdan büyük bir güce ulaştı. Maniheizm'in etkisinde bulunan bu bölge Uygurları üzerinde, zamanla İslâmiyet de az olmakla beraber etkili oldu. İlk Müslüman Türk Devleti olan Karahanlılar bu bölgelerde İslâmiyeti yayarken Uygurlarla mücadele ettiler. Çin'e İslâmiyetin girişi de bu Uygurlar aracılığı ile olmuştur.
Turfan Uygur Devleti 1209 yılında Moğolların hakimiyeti altına girdi. Böylece Uygur hakimiyeti bu tarihte bitti. Fakat Moğol devletlerinin gelişmesinde Uygur devlet, bilim, sanat adamları önemli roller üstlendiler. Bu sebeple Uygur medeniyetinin etkileri uzun yıllar kendisini hissettirdi.
Uygurlar, Türk milletinin konar-göçer medeniyetten, yerleşik şehir medeniyetine geçişin de çok etkili oldular. Özellikle tarım ve ticaret, hukuk, matbaa, mimarî, şehircilik ve sanat alanında önemli gelişmeler kaydettiler.
Tarım Havzasında büyük bir Türk yerleşik medeniyetinin temsilcisi ve yaratıcısı oldular.
