Tanım
Sivilce (Akne) yağ üretimi yapan bezlerin) uzun süreli iltihabi rahatsızlıdır. Açık ve kapalı komedon oluşumu, eritemli popül ve püstüller, nodüller, psodokistler ve bazen de nedbe oluşumu ile karakterizedir.
Akne genel olarak adölesan ve gençlik dönemi hastalığıdır. Ortalama 14 yaşta başlar ve 20’li yaşların sonuna doğru iyileşir. Bu yaşlardaki genç insanların önemli bir kozmetik problemi olduğu kadar, görünüşteki bu bozukluk nedeniyle kişini psikolojisi de olumsuz etkileyen bir dermatolojik problemdir. Hastalık bazen bazı endokrinolojik-hormonal hastalıklara da eşlik edebilmektedir.
Akne oluşumunda genel olarak 4 faktör önemlidir.
1-) Artmış sebum üretimi
2-) Mikrobial florada anormallikler
3-) Pilosebase kornikikasyon
4-) İnflamasyon
Akne polimorfik bir hastalıktır. % 99 oranında yüzde, % 60 oranında sırtta ve % 15 oranında göğüste bulunur. Akne oluşumu ile ilgili olarak yağlı, yüksek kalorili yiyeceklerin alımı ile doğru orantılı olarak akne oluşumunun arttığı yaygın bir inanış olmasına rağmen bu yönde bir bilgi içeren bilimsel çalışma yoktur. Kadınlarda menstrusyon öncesi alevlenmeler görülebilmektedir. Terleme ile artış gösterdiği, Sıcak ve nemli ortamlarda bulunmakla akne oluşumunun arttığı bildirilmiştir.
Güneş ışınının akne oluşumunu arttırdığı da yine yaygın bir inanış ise de bu konuda bilimsel bir yayın bulunmamaktadır. Ultraviyolenin cilt yağı denge düzeyini arttırdığını bildiren bilimsel yayınlar mevcuttur. Stresin akneyi bildiren hiçbir yayın bulunmamaktadır. Tersine akne varlığı genç kadınlarda utanma, anksiyete, huzursuzluk ve sosyal ilişkilerde çekingenliğe yol açabilmektedir.
Tedavi
Tedavinin başarısı hasta ile kurulan diyalog ile son derece ilişkilidir. Hasta kendi tedavisinin planlanmasına katkıda bulunmalı ve tedavi sürecinde sorumluluk almalıdır.
Öncelikle bilinmesi gereken hafif akne türlerinin bile 4-6 yıl sürebileceği gerçeğidir.
Tedavide amaç yukarıda dört madde ile özetlenmiş olan nedensel faktörlere etki edebilmektedir. Hastanın yaşı, cinsiyeti, kaç yıldır akne şikayeti bulunduğu ve eşlik eden başka bir hastalık olup olmadığı tedavi seçiminde önemlidir. Ancak tedavi seçimince en önemli etmen aknenin yaygınlığı ve ciddiyetidir. Hafif akne olarak sınıflananlar topik (seçme ilaçlar) orta şiddette aknesi olan olanlar ise sistemik tedaviler ile tedavi edilmelidir. Çünkü akneye ait izleri tedavi etmek aknenin kendisini tedavi etmekten daha zor, pahalı, zaman isteyen ve daha az başarılı bir yöntemdir.
Topik (yüzeysel-sürme) Tedavi
Öncelikle antikomedonal olanlar
* Adapalene
* Tretioin
* Azeleic Acid
* Isotretinoin
Öncelikle antibiyotik Olanlar
* Azaleic Acid
* Benzoyl Peroxide
* Eritromisin
* Klindemisin
* Tetrasiklin
Öncelikle iltihap önleyici olanlar
* Adapalane
* Topikal Antibiyotikler
Oral Tedavi
Antibiyotikler: Tetrasiklin, minosiklin, dohoisiklin ve erstremisin
Hormonlar: Precelnisolane+estrogen, antiandrojenler, spiranolacton
Isotretinoin: Bilinen en etkili akne tedavi preperatıdır. Akne oluşumuna katkısına katkısı bulunan dört faktöre karşıda daha etkilidir.Ancak yan etkileri de diğer ilaçlara göre daha fazladır. Mutlaka hekim kontrolü altında kullanılması gereken bir ilaçtır.
Sonuç olarak acne vulgaris toplumda özellikle genç insanlar arasında çok yaygın oluşu, kişinin psiko-sosyal dengesine ve kozmetik görünümüne olumsuz etkileri nedeniyle olduğu kadar çeşitli yaygın ve yanlış inanışları da beraberinde taşıyan ve bu nedenle tedavisinde bir hekimin yardımının önemli olduğu bir hastalıktır.
Hazırlayan:
Uzm Dr. Semih Tatlıcan, Dermatoloji Uzmanı
SSK Ankara Eğitim Hastanesi Dermatoloji Kliniği
