Dünyanın manyetik alanı nedir?
Dünya küre şeklinde bir mıknatıs gibidir. Bu yüzden etrafında bir manyetik alan vardır. Dünya'nın manyetik alanı, Dünya'nın merkezine konmuş çubuk bir mıknatısın (dipol) oluşturduğu manyetik alana benzer. Bu dipolün ekseni, Dünyanın dönme ekseniyle 11 derecelik bir açı yapar. Bu da coğrafik kuzey ve güney kutuplarının, manyetik kuzey ve güney kutuplarından farklı yerlerde olduğunu gösterir. Dünya'nın manyetik alanı vektörel bir büyüklüktür. Dünya üzerinde herhangi bir yerdeki manyetik alan bu vektörün yönü ve şiddetiyle tanımlanır. Genellikle bu vektörün bileşenleri olan manyetik deklinasyon, D, yatay bileþen, H ve düşey bileşen, Z, ölçülür ve bu üç bileşenden manyetik alanın diğer bütün bileşenleri hesaplanabilir.

Manyetik alan, dünyanın likit olan çekirdeğindeki konveksiyon akımları ile oluşturur. Çekirdekteki konveksiyon hareketleri, zaman içinde “Self Exciting Dynamo Action” denilen manyetik alanı meydana getirir. Bu konveksiyon hareketlerinin dünyanın oluşumundan beri meydana geldiği ve jeomanyetik alanýn milyarlarca yıldan beri var olduğu düşünülmektedir. Bununla beraber polarite zaman içinde değişiklik gösterir.

Radyoaktif yansıma ve kimyasal faklılaşma çekirdekte güçlü bir konveksiyon akım oluşturur. Bu da doğal bir elektrik jeneratörüdür. Burada konvektif kinetik enerji, elektrik ve magnetik enerjiye dönüşür. Kısaca elektrik taşıyan demirlerin hareketi, magnetik alandaki elektrik akımlarına neden olur. Bu elektrik akımları kendi magnetik alanlarını yaratır. Bu dahili geri besleme magnetik alanları güçlendirir, bu da konveksiyon akımları için enerji kaynağıdır.

Dünya Bir Mıknatısmıdır??
Anlam olarak evet denebilir. Dünyanın katmanlarına bakarsak; çeşitli kimyasal bileşimler ve değişik fiziksel özellikler görülür. Dünyanın kabuğunda kalıcı mıknatıslanmalar vardır. Çekirdeğin içi katı demirdir, bunlar kendi magnetik alanlarını yaratır. Yüzeyde ölçtüğümüz magnetik alanın büyük kısmını bu meydana getirir. Bu nedenle dünyaya mıknatıs diyebiliriz. Tabi ki içinde bir çubuk mıknatıs yoktur. Kalıcı mıknatıslanmanın, 650 0C nin üzerindeki yüksek sıcaklıklarda olduğu bilinmektedir. Termal hareketlerin atomları yeterli bir güçle ve düzenli bir şekilde değiştirmesi ve yönlendirmesi kalıcı mıkknatıslanmaya neden olur. Dünyanın çekirdeği binlerce santigrat derece sıcaklıktadır. Bu nedenle çekirdeğin kendisi değil fakat; bu olaylar jeomasnetik alanın en büyük kaynağıdır..

Dünya, etrafı magnetik alanla çevrelenmiş büyük küresel bir mıknatıs gibi davranır. Dünya magnetik alanı, kuzey ve güney kutupları olan, merkezde yerleşmiş bir dipol mıknatıs çubuk olarak tanımlanır. Dünyanın dönüş ekseni ile dipolün ekseni arasnda yaklaşık olarak 11 derece fark vardır. Bu kuzey ve güney coğrafi kutuplarla, magnetik kutupların üst üste gelmediğini gösterir. Herhangi bir noktadaki yer magnetik alanı, ölçülen bileşen ve yön ile belirtilir. Sıklıkla ölçülen parametreler Magnetik Deklinasyon D, Yatay Bileşen H, ve Düşey Bileşen Z dir. Bunlarla magnetik alanın diğer tüm parametreleri hesaplanabilir.

Magnetik alan değişik yerlerde değişik değerlerdedir. Magnetik alan zamana ve yere göre değildir. Bu düzensiz değişimi bulabilmek için birçok yerde birçok magnetik ölçüm yapmak gerekir. Bununla beraber magnetik alanda bazı düzenli değişimler de vardır. Magnetik kutuplarda düşey bileşen dip=90 derece, yatay bileşen 0 derecedir ve pusula magnetik deklinasyonu göstermez. Kuzey uç, kuzey magnetik kutupta aşağı doğru, güney kutupta yukarı doğrudur. Magnetik ekvatorda düşey bileşen veya inklinasyon sıfırdırr. Magnetik ekvator dünyanın coğrafi ekvatoruna benzemez sabit değildir fakat çok yavaş değişkendir.