Arama


peramos - avatarı
peramos
Ziyaretçi
5 Eylül 2007       Mesaj #25
peramos - avatarı
Ziyaretçi
T.C.
SAĞLIK BAKANLIĞI
İSTANBUL İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ

ACİL SAĞLIK HİZMETLERİ ŞUBESİ

TEMEL İLKYARDIM UYGULAMALARI
EĞİTİM KİTABI

İSTANBUL 2006

İÇİNDEKİLER:
1-GENEL İLKYARDIM BİLGİLERİ:
İlkyardım nedir? 7
Acil tedavi nedir? 7
İlkyardımcı kimdir? 7
İlkyardım ve acil tedavi arasındaki fark nedir? 7
İlkyardımın öncelikli amaçları nelerdir? 7
İlkyardımın temel uygulamaları nelerdir? 7
112’nin aranması sırasında nelere dikkat edilmelidir? 8
İlkyardımcının müdahale ile ilgili yapması gerekenler nelerdir? 8
İlkyardımcının özellikleri nasıl olmalıdır? 8
Hayat kurtarma zinciri nedir? 8
İlkyardımın ABC’si nedir? 9

2-HASTA/YARALININ VE OLAY YERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ:
İlkyardımcının bilmesi gereken ve vücudu oluşturan sistemler nelerdir? 9
Vücutta nabız alınabilen bölgeler nelerdir? 11
Hasta/yaralının değerlendirilmesinin amacı nedir? 11
Hasta/yaralıların ilk değerlendirilme aşamaları nelerdir? 11
Hasta/yaralının ikinci değerlendirmesi nasıl olmalıdır? 12
Olay yerini değerlendirmenin amacı nedir? 13
Olay yerinin değerlendirilmesinde yapılacak işler nelerdir? 13

3-TEMEL YAŞAM DESTEĞİ:
Solunum ve kalp durması nedir? 14
Temel yaşam desteği nedir? 14
Hava yolunu açmak için Baş-Çene pozisyonu nasıl verilir? 14
Yapay solunum nasıl yapılır? 14
Dış kalp masajı nasıl yapılır? 14
Çocuklarda (1-8 yaş) Temel Yaşam Desteği nasıl yapılır? 15
Bebeklerde (0-1 yaş) Temel Yaşam Desteği nasıl yapılır? 16
Hava yolu tıkanıklığı nedir? 16
Hava yolu tıkanıklığı belirtileri nelerdir? 16
Tam tıkanıklık olan kişilerde Heimlich manevrası nasıl uygulanır? 17
Kısmi tıkanıklık olan kişilerde nasıl ilkyardım uygulanır? 18

4-KANAMALARDA İLKYARDIM:
Kanama nedir? 18
Kaç çeşit kanama vardır? 18
Kanamalarda ilkyardım uygulamaları nelerdir? 19
Vücutta baskı uygulanacak noktalar nelerdir? 19
Kanamalarda üçgen bandaj uygulaması nasıl yapılmalıdır? 19
Hangi durumlarda turnike uygulanmalıdır? 20
Turnike uygulamasında dikkat edilecek hususlar neler olmalıdır? 20
El ve ayak kopmalarında turnike nasıl uygulanır? 21
Şok nedir? 21
Kaç çeşit şok vardır? 22
Şok belirtileri nelerdir? 22
Şokta ilkyardım uygulamaları nelerdir? 22
Şok pozisyonu nasıl verilir? 22
5-YARALANMALARDA İLKYARDIM:
Yara nedir? 22
Kaç çeşit yara vardır? 23
Yaraların ortak belirtileri nelerdir? 23
Yaralanmalarda ilkyardım nasıl olmalıdır? 23
Ciddi yaralanmalar nelerdir? 24
Ciddi yaralanmalarda ilkyardım nasıl olmalıdır? 24
Delici göğüs yaralanmalarında ne gibi sorunlar görülebilir? 24
Delici göğüs yaralanmalarında ilkyardım nasıl olmalıdır? 24
Delici karın yaralanmalarında ne gibi sorunlar olabilir? 25
Delici karın yaralanmalarında ilkyardım nasıl olmalıdır? 25
Kafatası ve omurga yaralanmaları neden önemlidir? 25
Kafatası yaralanmaları çeşitleri nelerdir? 25
Kafatası ve omurga yaralanmalarının nedenleri nelerdir? 25
Kafatası ve omurga yaralanmalarında belirtiler nelerdir? 25
Kafatası ve omurga yaralanmalarında ilkyardım nasıl olmalıdır? 26

6-YANIK, DONMA VE SICAK ÇARPMASINDA İLKYARDIM:
Yanık nedir? 26
Kaç çeşit yanık vardır? 26
Yanığın ciddiyetini belirleyen faktörler nelerdir? 27
Yanıklar nasıl derecelendirilir? 27
Yanığın vücuttaki olumsuz etkileri nelerdir? 27
Isı ile oluşan yanıklarda ilkyardım işlemleri nedir? 27
Kimyasal yanıklarda ilkyardım nasıl olmalıdır? 27
Elektrik yanıklarında ilkyardım nasıl olmalıdır? 28
Sıcak çarpması belirtileri nelerdir? 28
Sıcak çarpmasında ilkyardım nasıl olmalıdır? 28
Sıcak çarpmasında risk grupları var mıdır? 28
Sıcak yaz günlerinde sıcak çarpmasından korunmak için alınması gereken önlemler nelerdir? 29
Donuk belirtileri nelerdir? 29
Donukta ilkyardım nasıl olmalıdır? 29

7-KIRIK, ÇIKIK VE BURKULMALARDA İLKYARDIM:
Kırık nedir? 30
Kaç çeşit kırık vardır? 30
Kırık belirtileri nelerdir? 30
Kırığın yol açabileceği olumsuz durumlar nelerdir? 30
Kırıklarda ilkyardım nasıl olmalıdır? 30
Burkulma nedir? 30
Burkulma belirtileri nelerdir? 31
Burkulmada ilkyardım nasıl olmalıdır? 31
Çıkık nedir? 31
Çıkık belirtileri nelerdir? 31
Çıkıkta ilkyardım nasıl olmalıdır? 31
Kırık çıkık ve burkulmalarda tespit nasıl olmalıdır? 31
Tespit sırasında dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir? 31
Tespit yöntemleri nelerdir? 31


8-BİLİNÇ BOZUKLUKLARINDA İLKYARDIM:
Bilinç bozukluğu/Bilinç kaybı nedir? 34
Bilinç kaybı nedenleri nelerdir? 34
Bilinç bozukluğu belirtileri nelerdir? 34
Bilinç bozukluğu durumunda ilkyardım nasıl olmalıdır? 35
Koma pozisyonu (Yarı yüzükoyun-Yan pozisyon) nasıl verilir? 35
Havale nedir? 36
Havale nedenleri nelerdir? 36
Nedenlerine göre havale çeşitleri nelerdir? 36
Ateş nedeniyle oluşan havale nedir? 36
Ateş nedeniyle oluşan havalede ilkyardım nasıl olmalıdır? 36
Sara krizi ( Epilepsi) nedir? 36
Sara krizinin belirtileri nelerdir? 36
Sara krizinde ilkyardım nasıl olmalıdır? 37
Kan şekeri düşüklüğü nedir? 37
Kan şekeri düşmesinin nedenleri nelerdir? 37
Kan şekeri aniden düştüğünde hangi belirtiler görülür? 37
Kan şekeri düşüklüğü yavaş ve uzun sürede oluşursa hangi belirtiler görülür? 37
Kan şekeri düşmesinde ilkyardım nasıl olmalıdır? 38
Göğüste kuvvetli ağrı nedenleri nelerdir? 38
Göğüste kuvvetli ağrı belirtileri nelerdir? 38
Göğüs ağrısında ilkyardım nasıl olmalıdır? 38

9-ZEHİRLENMELERDE İLKYARDIM:
Zehirlenme nedir? 39
Zehirlenmelerde genel belirtiler nelerdir? 39
Zehirlenme hangi yollarla meydana gelir? 39
Sindirim yoluyla zehirlenmede ilkyardım nasıl olmalıdır? 39
Solunum yolu ile zehirlenmelerde ilkyardım nasıl olmalıdır? 40
Cilt yolu ile zehirlenmelerde ilkyardım nasıl olmalıdır? 40
Zehirlenmelerde genel ilkyardım kuralları nelerdir? 40

10-HAYVAN ISIRMALARINDA İLKYARDIM:
Hayvan ısırmalarında ilkyardım nasıl olmalıdır? 40
Arı sokmalarının belirtileri nelerdir? 40
Arı sokmalarında ilkyardım nasıl olmalıdır? 41
Akrep sokmalarının belirtileri nelerdir? 41
Akrep sokmalarında ilkyardım nasıl olmalıdır? 41
Yılan sokmalarının belirtileri nelerdir? 41
Yılan sokmalarında ilkyardım nasıl olmalıdır? 41
Deniz canlıları sokmasında belirtiler nelerdir? 42
Deniz canlıları sokmasında ilkyardım nasıl olmalıdır? 42

11-GÖZ, KULAK VE BURUNA YABANCI CİSİM KAÇMASINDA İLKYARDIM:
Göze yabancı cisim kaçmasında ilkyardım nasıl olmalıdır? 42
Kulağa yabancı cisim kaçmasında ilkyardım nasıl olmalıdır? 42
Buruna yabancı cisim kaçmasında ilkyardım nasıl olmalıdır? 42


12-BOĞULMALARDA İLKYARDIM:
Boğulma nedir? 43
Boğulma nedenleri nelerdir? 43
Boğulmalarda genel belirtiler nelerdir? 43
Boğulmalarda genel ilkyardım işlemleri ne olmalıdır? 43

13-HASTA/YARALI TAŞIMA TEKNİKLERİ:
Hasta/yaralı taşınmasında genel kurallar nelerdir? 44
Acil taşıma teknikleri nelerdir? 44
Sürükleme yöntemleri nelerdir? 44
Araç içindeki yaralıyı taşıma (RENTEK manevrası) 44
Kısa mesafede süratli taşıma teknikleri nelerdir? 45
Sedye üzerine yerleştirme teknikleri nelerdir? 46
Sedye ile taşıma teknikleri nelerdir? 47



(1)
GENEL İLKYARDIM BİLGİLERİ

İlkyardım nedir?
Herhangi bir kaza veya yaşamı tehlikeye düşüren bir durumda, sağlık görevlilerinin yardımı sağlanıncaya kadar, hayatın kurtarılması ya da durumun kötüye gitmesini önleyebilmek amacı ile olay yerinde, tıbbi araç gereç aranmaksızın, mevcut araç ve gereçlerle yapılan ilaçsız uygulamalardır.
Acil tedavi nedir?
Acil tedavi ünitelerinde, hasta/yaralılara doktor ve sağlık personeli tarafından yapılan tıbbi müdahalelerdir.
İlkyardımcı kimdir?
İlkyardım tanımında belirtilen amaç doğrultusunda hasta veya yaralıya tıbbi araç gereç aranmaksızın mevcut araç gereçlerle, ilaçsız uygulamaları yapan eğitim almış kişi ya da kişilerdir.
İlkyardım ve acil tedavi arasındaki fark nedir?
Acil tedavi bu konuda ehliyetli kişilerce gerekli donanımla yapılan müdahale olmasına karşın, ilkyardım bu konuda eğitim almış herkesin olayın olduğu yerde bulabildiği malzemeleri kullanarak yaptığı hayat kurtarıcı müdahaledir.
İlkyardımın öncelikli amaçları nelerdir?
Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak,
Yaşamsal fonksiyonların sürdürülmesini sağlamak,
Hasta/yaralının durumunun. kötüleşmesini önlemek,
İyileşmeyi kolaylaştırmak.

İlkyardımın temel uygulamaları nelerdir?
İlkyardım temel uygulamaları Koruma, Bildirme, Kurtarma (KBK) olarak ifade edilir.
Koruma:
Kaza sonuçlarının ağırlaşmasını önlemek için olay yerinin değerlendirilmesini kapsar. En önemli işlem olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek güvenli bir çevre oluşturmaktır.
Bildirme:
Olay / kaza mümkün olduğu kadar hızlı bir şekilde telefon veya diğer kişiler aracılığı ile gerekli yardım kuruluşlarına bildirilmelidir. Türkiye'de ilkyardım gerektiren her durumda telefon iletişimleri, 112 acil telefon numarası üzerinden gerçekleştirilir.
Kurtarma (Müdahale):
Olay yerinde hasta / yaralılara müdahale hızlı ancak sakin bir şekilde yapılmalıdır.

112’nin aranması sırasında nelere dikkat edilmelidir?
Sakin olunmalı yada sakin olan bir kişinin araması sağlanmalıdır.
112 merkezi tarafından sorulan sorulara net bir şekilde cevap verilmelidir;
Kesin yer ve adres bilgileri verilirken, olayın olduğu yere yakın bir caddenin yada çok bilinen bir yerin adı verilmelidir,
Kimin, hangi numaradan aradığı bildirilmelidir,
Hasta/yaralı(lar)ın adı ve olayın tanımı yapılmalıdır,
Hasta/yaralı sayısı ve durumu bildirilmelidir,
Eğer herhangi bir ilkyardım uygulaması yapıldıysa nasıl bir yardım verildiği belirtilmelidir,
112 hattında bilgi alan kişi, gerekli olan tüm bilgileri aldığını söyleyinceye kadar telefon kapatılmalıdır.
İlkyardımcının müdahale ile ilgili yapması gerekenler nelerdir?
Hasta / yaralıların durumunu değerlendirmek (ABC) ve öncelikli müdahale edilecekleri belirlemek
Hasta/yaralının korku ve endişelerini gidermek
Hasta/yaralıya müdahalede yardımcı olacak kişileri organize etmek
Hasta/yaralının durumunun ağırlaşmasını önlemek için kendi kişisel olanakları ile gerekli
müdahalelerde bulunmak
Kırıklara yerinde müdahale etmek
Hasta/yaralıyı sıcak tutmak
Hasta/yaralının yarasını görmesine izin vermemek
Hasta/yaralıyı hareket ettirmeden müdahale yapmak
Hasta/yaralının en uygun yöntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak (112) (Ancak, ağır hasta/yaralı bir kişi hayati tehlikede olmadığı sürece asla yerinden kıpırdatılmamalıdır.)
İlkyardımcının özellikleri nasıl olmalıdır?
Olay yeri genellikle insanların telaşlı ve heyecanlı oldukları ortamlardır. Bu durumda ilkyardımcı sakin ve kararlı bir şekilde olayın sorumluluğunu alarak gerekli müdahaleleri doğru olarak yapmalıdır. Bunun için bir ilkyardımcıda aşağıdaki özelliklerin olması gerekmektedir:
İnsan vücudu ile ilgili temel bilgilere sahip olmak,
Önce kendi can güvenliğini korumak,
Sakin, kendine güvenli ve pratik olmak,
Eldeki olanakları değerlendirebilmek,
Olayı anında ve doğru olarak haber vermek (112’yi aramak),
Çevredeki kişileri organize edebilmek ve onlardan yararlanabilmek,
İyi bir iletişim becerisine sahip olmak.
Hayat kurtarma zinciri nedir?
Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan oluşur. Son iki halka ileri yaşam desteğine aittir ve ilkyardımcının görevi değildir.
1.Halka - Sağlık kuruluşuna haber verme
2.Halka - Olay yerinde yapılan Temel Yaşam Desteği
3.Halka - Ambulans ekiplerince yapılan müdahaleler
4.Halka - Hastane acil servisleridir
İlkyardımın ABC'si nedir?
Bilinç kontrol edilmeli, bilinç kapalı ise aşağıdakiler hızla değerlendirilmelidir:
A. Hava yolu açıklığının değerlendirilmesi
B. Solunumun değerlendirilmesi ( Bak-Dinle-Hisset)
C. Dolaşımın sağlanması (Kalp masajının yapılması)

(2)
HASTA/YARALININ VE OLAY YERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

İlkyardımcının bilmesi gereken ve vücudu oluşturan sistemler nelerdir?
Hareket sistemi: Vücudun hareket etmesini, desteklenmesini sağlar ve koruyucu görev yapar. Hareket sistemi şu yapılardan oluşur:
Kemikler
Eklemler
Kaslar
Dolaşım sistemi: Vücut dokularının oksijen, besin, hormon, bağışıklık elemanı ve benzeri elemanları taşır ve yeniden geriye toplar. Dolaşım sistemi şu yapılardan oluşur:
Kalp
Kan damarları
Kan
Sinir sistemi: Bilinç, anlama, düşünme, algılama, hareketlerinin uyumu, dengesi ve solunum ile dolaşımı sağlar. Sinir sistemi şu yapılardan oluşur:
Beyin
Beyincik
Omurilik
Omurilik soğanı
Solunum sistemi: Vücuda gerekli olan gaz alışverişi görevini yaparak hücre ve dokuların oksijenlenmesini sağlar. Solunum sistemi şu organlardan oluşur:
Solunum yolları
Akciğerler
Boşaltım sistemi: Kanı süzerek gerekli maddelerin vücutta tutulması, zararlı olanların atılması görevlerini yaparak vücutta iç dengeyi korur. Boşaltım sistemi şu organlardan oluşur:
İdrar borusu
İdrar kesesi
İdrar kanalları
Böbrekler


Sindirim sistemi: Ağızdan alınan besinlerin öğütülerek sindirilmesi ve kan dolaşımı vasıtasıyla vücuda dağıtılmasını sağlar. Sindirim sistemi şu organlardan oluşur:
Dil ve dişler
Yemek borusu
Mide
Safra kesesi
Pankreas
Bağırsaklar
Yaşam Bulguları:
Bilinç
Solunum
Dolaşım
Vücut Isısı
Kan Basıncı
Bilinç Durumu:
Normal bir kişi kendine yöneltilen tüm uyarılara cevap verir
Bilinç düzeyi yaralanmanın ağırlığını gösterir.
Bilinç Yerinde => Tüm uyarılara cevap var
Derece 1 => Sözlü ve gürültülü uyarılara cevap var
Derece 2 => Ağrılı uyaranlara cevap var
Derece 3 => Tüm uyarılara karşı kapalı (cevap yok)
Solunum Değerlendirilir
Solunum sıklığı
Solunum aralıkları eşit mi
Solunum derinliği’ ne bakılır.
Düzensiz solunum sinir sistemi zedelenmesini düşündürür.
Kişinin bir dakika içinde yaptığı nefes alma verme sayısı solunum sıklığı dır.
Normali dakikada 12-20 dir.
Nabız:
Kalp atımlarının atardamara yaptığı basınca nabız denir. Normal nabız, yetişkin bir kişide, dinlenme halinde dakikada 60-100 dür.

Nabız alınabilen yerler:
Şah Damarı:Adem elmasının her iki yanı
Kol Damarı: Kolun iç yüzü, dirseğin üstü
Ön-Kol Damarı:Bileğin iç yüzü,baş parmağın üst hizası
Bacak Damarı:Ayak sırtının ortasında
Vücut Isısı:
İlkyardımda vücut ısısı daima koltuk altından ölçülmelidir.
Normali 36.5 C’ dir.
Normal değerin üstünde olması yüksek ateş, altında olması düşük ateş olarak ifade edilir.
41-42 üstü ve 34.5 altı tehlikeyi işaret eder.
31.0 ve altı ölümcüldür.
Kan Basıncı:
Kalbin kasılma ve gevşeme anında damar duvarına yaptığı basınçtır.
Kalbin kanı pompalama gücünü gösterir.
Normali; 100/50 ve 140/100 mm Hg dir.

Hasta/yaralının değerlendirilmesinin amacı nedir?
Hastalık yada yaralanmanın ciddiyetini değerlendirmek
İlkyardım önceliklerini belirlemek
Yapılacak ilkyardım yöntemini belirlemek
Güvenli bir müdahale sağlamak
Hasta/yaralının ilk değerlendirilme aşamaları nelerdir?
Hasta/yaralıya sözlü uyaran yada hafifçe omzuna dokunarak “iyi misiniz?” diye sorularak bilinç durumu değerlendirmesi yapılır. Bilinç durumunun değerlendirilmesi daha sonraki aşamalar için önemlidir. Buna göre hasta/yaralının ilk değerlendirilme aşamaları şunlardır:
A. Havayolu açıklığının değerlendirilmesi:
Özellikle bilinç kaybı olanlarda dil geri kaçarak solunum yolunu tıkayabilir yada kusmuk, yabancı cisimlerle solunum yolu tıkanabilir. Havanın akciğerlere ulaşabilmesi için hava yolunun açık olması gerekir.
Hava yolu açıklığı sağlanırken hasta/yaralı baş, boyun, gövde ekseni düz olacak şekilde
yatırılmalıdır.
Bilinç kaybı belirlenmiş ise ağız içi önce göz ile daha sonra işaret parmağı yandan ağız içine sokularak bir çengel gibi kullanılarak diğer yandan çıkartılmak suretiyle kontrol edilmeli, ardından yabancı cisim varsa bir bez aracılığı ile çıkarılmalıdır.
Daha sonra bir el hasta/yaralının alnına konarak, diğer elin 2-3 parmağı ile çene tutularak baş geriye doğru itilip Baş-Çene pozisyonu verilir. Bu işlemler sırasında sert hareketlerden kaçınılmalıdır.
B. Solunumun değerlendirilmesi:
İlkyardımcı, başını hasta/yaralının göğsüne bakacak şekilde yan çevirerek yüzünü hasta/yaralının ağzına yaklaştırır, Bak-Dinle-Hisset yöntemi ile solunum yapıp yapmadığını 5 saniye süre ile değerlendirir.
Solunum hareketini gözler.
Solunum sesini dinler.
Yanağında hasta/yaralının nefesini hissetmeye çalışır.
Solunum yoksa derhal yapay solunuma başlanır.
İlk değerlendirme sonucu hasta/yaralının bilinci kapalı fakat solunum varsa derhal koma
pozisyonuna getirerek diğer yaralılar değerlendirilir.

C. Dolaşımın Sağlanması
Kalp masajı yapılarak hayati öneme sahip organların oksijen alması sağlanır.
Hasta/yaralının ikinci değerlendirmesi nasıl olmalıdır?
İlk muayene ile hasta/yaralının yaşam belirtilerinin varlığı güvence altına alındıktan sonra ilkyardımcı ikinci muayene aşamasına geçerek baştan aşağı muayene yapar. İkinci değerlendirme aşamaları şunlardır :
Görüşerek bilgi edinme:
Kendini tanıtır,
Hasta/yaralının ismini öğrenir ve adıyla hitap eder,
Hoşgörülü ve nazik davranarak güven sağlar,
Hasta/yaralının endişelerini gidererek rahatlatır,
Olayın mahiyeti, koşulları, kişisel özgeçmişleri, sonuç olarak ne yedikleri, kullanılan ilaçlar ve alerjinin varlığı sorularak öğrenilir.
Baştan aşağı kontrol yapılır:
Bilinç düzeyi, anlama, algılama
Solunum sayısı, ritmi, derinliği
Nabız sayısı, ritmi, şiddeti
Vücut veya cilt ısısı, nemi, rengi
Baş: Saç, saçlı deri, baş ve yüzde yaralanma, morluk olup olmadığı, kulak yada burundan sıvı yada kan gelip gelmediği değerlendirilir, ağız içi kontrol edilir.
Boyun: Ağrı, hassasiyet, şişlik, şekil bozukluğu araştırılır. Aksi ispat edilinceye kadar boyun zedelenmesi ihtimali göz ardı edilmemelidir.
Göğüs kafesi: Saplanmış cisim, açık yara, şekil bozukluğu yada morarma olup olmadığı, hafif baskı ile ağrı oluşup oluşmadığı, kanama olup olmadığı değerlendirilmelidir. Göğüs kafesi genişlemesinin normal olup olmadığı araştırılmalıdır. Göğüs muayenesinde eller arkaya kaydırılarak hasta/yaralının sırtı da kontrol edilmelidir.
Karın boşluğu: Saplanmış cisim, açık yara, şekil bozukluğu, şişlik, morarma, ağrı yada duyarlılık olup olmadığı ve karnın yumuşaklığı değerlendirilmelidir. Eller bel tarafına kaydırılarak muayene edilmeli,ardından kalça kemiklerinde de aynı araştırma yapılarak kırık yada yara olup olmadığı araştırılmalıdır.
Kol ve bacaklar: Kuvvet, his kaybı varlığı, ağrı, şişlik, şekil bozukluğu, işlev kaybı ve kırık olup olmadığı, nabız noktalarından nabız alınıp alınmadığı değerlendirilmelidir.İkinci değerlendirmeden sonra mevcut duruma göre yapılacak müdahale yöntemi seçilir.
Olay yerini değerlendirmenin amacı nedir?
Olay yerinde tekrar kaza olma riskini ortadan kaldırmak,
Olay yerindeki hasta/yaralı sayısını ve türlerini belirlemek.
Olay yerinin hızlı bir şekilde değerlendirilmesinin ardından yapılacak müdahaleler planlanır.
Olay yerinin değerlendirilmesinde yapılacak işler nelerdir?
Herhangi bir olay yerinin değerlendirilmesinde aşağıdakiler mutlaka yapılmalıdır:
Kazaya uğrayan araç mümkünse yolun dışına ve güvenli bir alana alınmalı, kontağı kapatılmalı, el freni çekilmeli, araç LPG’li ise aracın bagajında bulunan tüpün vanası kapatılmalıdır.
Olay yeri yeterince görünebilir biçimde işaretlenmelidir. Kaza noktasının önüne ve arkasına
gelebilecek araç sürücülerini yavaşlatmak ve olası bir kaza tehlikesini önlemek için uyarı işaretleri yerleştirilmelidir. Bunun için üçgen reflektörler kullanılmalıdır.
Olay yerinde hasta/yaralıya yapılacak yardımı güçleştirebilecek veya engelleyebilecek meraklı kişiler olay yerinden uzaklaştırılmalıdır.
Olası patlama ve yangın riskini önlemek için olay yerinde sigara içilmemelidir.
Gaz varlığı söz konusu ise oluşabilecek zehirlenmelerin önlenmesi için gerekli önlemler alınmalıdır.
Ortam havalandırılmalıdır.
Kıvılcım oluşturabilecek ışıklandırma veya çağrı araçlarının kullanılmasına izin verilmemelidir.
Hasta/yaralı yerinden oynatılmamalıdır.
Hasta/yaralı hızla yaşam bulguları yönünden (ABC) değerlendirilmelidir.
Hasta/yaralı kırık ve kanama yönünden değerlendirilmelidir.
Hasta/yaralı sıcak tutulmalıdır.
Hasta/yaralının bilinci kapalı ise ağızdan hiçbir şey verilmemelidir.
Tıbbi yardım istenmelidir (112).
Hasta/yaralının endişeleri giderilmeli, nazik ve hoşgörülü olmalıdır.
Hasta/yaralının paniğe kapılmasını engellemek için yarasını görmesine izin verilmemelidir.
Hasta/yaralı ve olay hakkındaki bilgiler kaydedilmelidir.
Yardım ekibi gelene kadar olay yerinde kalınmalıdır.

(3)
TEMEL YAŞAM DESTEĞİ

Solunum ve kalp durması nedir?
Solunum durması: Solunum hareketlerinin durması nedeniyle vücudun yaşamak için ihtiyacı olan
oksijenden yoksun kalmasıdır. Hemen yapay solunuma başlanmaz ise bir süre sonra kalp durması meydana gelir. Kalp durmasına 5 dakika içinde müdahale edilmezse dokuların oksijenlenmesi bozulacağı için beyin hasarı oluşur.
Temel Yaşam Desteği nedir?
Hayat kurtarmak amacı ile hava yolu açıklığı sağlandıktan sonra, solunumu ve/veya kalbi durmuş kişiye yapay solunum ile akciğerlerine oksijen gitmesini, dış kalp masajı ile de kalpten kan pompalanmasını sağlamak üzere yapılan ilaçsız müdahalelerdir.
Kendisinin ve hasta/yaralının güvenliğinden emin olma
Hasta/yaralıyı sert bir zemine yatırma
Hasta/yaralının yanına diz çökme
Hasta/yaralının omuzlarına hafifçe dokunarak ve “iyi misiniz?” diye sorarak bilincini kontrol etme eğer bilinci yok ise;
Hasta/yaralının kravat kemer ve yakasını açma
Temel yaşam desteğine başlarken eğer çevrede biri varsa hemen 112 aratılmalıdır. Bebeklerde, çocuklarda ve erişkinlerde (sadece boğulmalarda) ilkyardımcı yalnız ise 30/2 göğüs basısını 5 tur uygulamasından sonra kendisi yardım çağırmalıdır. Bebeklerde (0-1 yaş) , ilkönce 5 solunum yapılır,30/2 göğüs basısının 5 tur uygulaması ardından 112 aranır.
Hava yolunu açmak için Baş-Çene pozisyonu nasıl verilir?
Bilinci kapalı bütün hasta/yaralılarda solunum yolu kontrol edilmelidir. Çünkü dil geriye kayabilir yada herhangi bir yabancı madde solunum yolunu tıkayabilir. Ağız içi kontrol edilerek temizlendikten sonra hastaya baş-çene pozisyonu verilir.
Bunun için ;
Bir el alına yerleştirilir,
Diğer elin iki parmağı çeneye yerleştirilir,
Baş geriye doğru itilir.
Böylece dil yerinden oynatılarak hava yolu açıklığı sağlanmış olur.
YETİŞKİNLERDE DIŞ KALP MASAJI VE YAPAY SOLUNUM UYGULAMA
1. Kendisinin ve hasta/yaralının güvenliğinden emin olma
2. Hasta/yaralının omuzlarına hafifçe dokunarak ve “iyi misiniz?” diye sorarak bilincini kontrol etme eğer bilinci yok ise:
3. Tıbbi yardım isteme(112 arama)
4. Hasta/yaralıyı sert bir zemin üzerine yatırma
5. Hasta/yaralının yanına diz çökme
6. Hasta/yaralının kravat,kemer ve yakasını açma
7. Ağız içini kontrol ederek hava yolu tıkanıklığına neden olan cisim varsa çıkarma
8. Hava yolunu açmak için bir elini hasta/yaralının alnına, diğer elinin parmak uçlarını çenesinin altına yerleştirme
9. Çene kemiğinin uzun kenarı yere dik gelecek şekilde başı geriye doğru eğme
10.Hasta/yaralının solunum yapıp yapmadığını bak-dinle-hisset yöntemiyle 5-10 saniye süre ile kontrol etme:
*Göğüs kafesinin solunum hareketlerini gözleme,
*Eğilerek yüzünü hastanın ağzına yaklaştırarak solunumu dinleme ve soluğu yanağında
hissetmeye çalışma,,
*El ile göğüs kafesinin hareketlerini hissetmeye çalışma,
11.Soluk alıp vermiyorsa, alnının üzerine konulan elin baş ve işaret parmağını kullanarak
hasta/yaralının burnunu kapatma
12. Baş geriye doğru eğilmiş pozisyonda iken hasta/yaralının ağzını içine alacak şekilde yerleştirme
13. Eğer solunum yoksa hasta/yaralının göğsünü yükseltmeye yarayacak kadar her biri bir saniyenin üzerinde 2 kurtarıcı nefes verme, havanın geriye çıkıp çıkmadığını kontrol etme
14. Kalp basısı uygulamak için göğüs kemiğini ortalayarak (göğüs kemiğinin üst ve alt ucunun ortası) göğsün merkezini tespit etme
15.Bir elin topuğunu göğsün merkezine yerleştirme
16.Diğer elini bu elin üzerine yerleştirme
17.Her iki elin parmaklarını birbirine geçirme
18.Parmakları göğüs kafesi ile temas ettirmeden, dirsekleri bükmeden, göğüs kemiği üzerine vücuda dik olacak şekilde tutma
19.Göğüs kemiği 4-5 cm aşağı inecek şekilde (yandan bakıldığında göğüs yüksekliğinin 1/3'ü kadar) bası uygulama, bu işlemi dakikada 100 kez uygulama
20.Hasta/yaralıya 30 kalp masajından sonra 2 solunum yaptırma (30:2)
21.Temel yaşam desteğine hasta/yaralının yaşamsal refleksleri veya tıbbi yardım gelene kadar
kesintisiz devam etme
NOT: Suda boğulmalarda; eğer ilkyardımcı yalnız ise 30:2 kalp basısı uygulamasının 5 tur tekrarından sonra 112'yi arama
ÇOCUKLARDA (1-8 YAŞ) DIŞ KALP MASAJI VE YAPAY SOLUNUM UYGULAMA
1. Kendisinin ve hasta/yaralının güvenliğinden emin olma
2. Çocuğun omuzlarına hafifçe dokunarak ve “iyi misiniz?” diye sorarak bilincini kontrol etme
(Çocuğun bilinci yoksa ve çevrede birileri varsa 112'yi aratma) İlkyardımcı yalnız ise ; 30:2 göğüs
basısının 5 tur uygulamasından sonra 112'yi arama
3. Çocuğu sert bir zemin üzerine yatırma
4. Çocuğun sıkan giysilerini gevşetme
5. Ağız içini kontrol edilerek varsa yabancı cisim temizleme
6. Hava yolunu açmak için bir elini hasta/yaralının alnına, diğer elinin parmak uçlarıyla çenesinden
tutarak geriye hafifçe iterek solunum yolu açıklığını sağlama
7. Çocuğun solunum yapıp yapmadığını bak-dinle-hisset yöntemiyle 5-10 saniye süre ile kontrol etme:
8. Soluk alıp vermiyorsa alnının üzerine koyulan elin baş ve işaret parmağını kullanarak
hasta/yaralının burnunu kapatma
9. Baş geriye doğru eğilmiş pozisyonda iken hasta/yaralının ağzını içine alacak şekilde yerleştirme
10.Eğer solunum yoksa Hasta/yaralının göğsünü yükseltmeye yarayacak kadar her biri 1 saniyenin
üzerinde 2 kurtarıcı nefes verme, havanın geriye çıkıp çıkmadığını kontrol etme
11.Kalp basısı uygulamak için göğüs kemiğini ortalayarak (göğüs kemiğinin üst ve alt ucunun ortası) göğsün merkezini tespit etme
12.Bir elin topuğunu göğsün merkezine yerleştirme;(çocuk yetişkin görünümündeyse yetişkinlerde
olduğu gibi iki el ile kalp basısı uygulama)
13.Parmakları göğüs kafesi ile temas ettirmeden, dirsekleri bükmeden, göğüs kemiği üzerine vücuda dik olacak şekilde tutma
14.Göğüs kemiği 2.5-5 cm aşağı inecek şekilde (yandan bakıldığında göğüs yüksekliğinin 1/3'ü kadar) bası uygulama, bu işlemi dakikada 100 kez uygulama
15.Hasta/yaralıya çocuğa 30 kalp masajından sonra 2 solunum yaptırma (30:2)
16.Temel yaşam desteğine hasta/yaralının yaşamsal refleksleri veya tıbbi yardım gelene kadar
kesintisiz devam etme
BEBEKLERDE (0-12 AY) DIŞ KALP MASAJI VE YAPAY SOLUNUM UYGULAMA
1. Kendisinin ve hasta/yaralının güvenliğinden emin olma
2. Ayak tabanına hafifçe vurarak bilincini kontrol etme ( Bebeğin bilinci yoksa ve çevrede birileri
varsa 112'yi aratma) İlkyardımcı yalnız ise ; 5 kurtarıcı solunumdan sonra 30:2 göğüs basısının 5
tur uygulamasından sonra 112'yi arama
3. Ağız içini kontrol edilerek varsa yabancı cisim çıkarma
4. Sıkan giysilerini gevşetme
5. Bir elini alnına koyma, diğer elinin iki parmağı ile çeneyi yukarı geriye iterek hafifçe başı geriye
eğme
6. Bebeğin solunum yapıp yapmadığını bak-dinle-hisset yöntemiyle 5 saniye süre ile kontrol etme:
7. Solunum yoksa, ağız dolusu nefes alarak ağzını bebeğin ağız ve burnunu içine alacak şekilde
yerleştirme
8. Bebeğin göğsünü yükseltmeye yarayacak kadar her biri 1 saniyenin üzerinde 5 kurtarıcı nefes verme ve havanın geriye çıkıp çıkmadığını kontrol etme
9. Kalp basısı uygulamak için bebeğin (iki meme başının altındaki hattın ortası göğüs merkezini
oluşturur) göğsün merkezini tespit etme
10.Bir elin orta ve yüzük parmağını bebeğin göğüs merkezine yerleştirme
11.İki parmakla göğüs kemiği 1-1.5 cm aşağı inecek şekilde (yandan bakıldığında göğüs yüksekliğinin 1/3'ü kadar) bası uygulama, bu işlemi dakikada 100 kez uygulama
12.Bebeğe 30 kalp masajından sonra 2 solunum yaptırma (30:2)
13.Temel yaşam desteğine bebeğin yaşamsal refleksleri veya tıbbi yardım gelene kadar kesintisiz
devam etme
Hava yolu tıkanıklığı nedir?
Hava yolunun, solunumu gerçekleştirmek için gerekli havanın geçişine engel olacak şekilde tıkanmasıdır. Tıkanma tam tıkanma yada kısmi tıkanma şeklinde olabilir.
Hava yolu tıkanıklığı belirtileri nelerdir?
Tam tıkanma belirtileri:
Nefes alamaz,
Acı çeker, ellerini boynuna götürür,
Konuşamaz,
Rengi morarmıştır,
Bu durumda Heimlich Manevrası (=Karına bası uygulama) yapılır .
Kısmi tıkanma belirtileri:
Öksürür
Nefes alabilir
Konuşabilir
Bu durumda hastaya dokunulmaz, öksürmeye teşvik edilir.
Tam tıkanıklık olan kişilerde Heimlich Manevrası (=Karına bası uygulama) nasıl uygulanır?
Bilinci yerinde olan(=bilinci açık) kişilerde Heimlich manevrası:
Hasta ayakta ya da oturur pozisyonda olabilir,
Arkadan sarılarak gövdesi kavranır,
Bir elin baş parmağı midenin üst kısmına, göğüs kemiği altına gelecek şekilde yumruk yaparak konur. Diğer el ile yumruk yapılan el kavranır,
Kuvvetle arkaya ve yukarı doğru bastırılır,
Bu hareket 5-7 kez yabancı cisim çıkıncaya kadar tekrarlanır,
Şah damarından nabız ve solunum değerlendirilir,
Tıbbi yardım istenir (112).
Bilincini kaybetmiş(=bilinci kapalı) kişilerde Heimlich Manevrası: Msn Star
Hasta yere yatırılır, yan pozisyonda sırtına 5 kez vurulur,
Tıkanma açılmadığı taktirde hasta düz bir zeminde başı yana çevrilir,
Hastanın bacakları üzerine ata biner şekilde oturulur,
Bir elin topuğunu göbek ile göğüs kemiği arasına yerleştirilir, diğer el üzerine konur,
Göbeğin üzerinden kürek kemiklerine doğru eğik bir baskı uygulanır,
Şah damarından nabız ve solunum değerlendirilir,
İşleme yabancı cisim çıkıncaya kadar devam edilir,
Tıbbi yardım istenir (112),
Bu hareketi 5-7 kez yabancı cisim çıkıncaya kadar ya da yardım gelinceye kadar devam edin,
Bu tür olgularda havayolu tıkanıklığından şüphelenildiğinde, ilkyardımcılar Temel Yaşam Desteği uygulamalarını yapacaklardır. Kurtarıcı nefes verdikten sonra hava gitmiyorsa tıkanıklık olduğu düşünülür, ilkyardımcı ağız içinde yabancı cisim olup olmadığını kontrol etmeli, yabancı cisim görüyorsa çıkarmalıdır. Havayolu tıkanıklığı varsa havayolunu açacak manevraları profesyonel acil yardım ekibi uygular.
Msn StarYukarıdaki bilgiler sadece ilkyardım eğitmenleri için verilmiş olup bilinci kapalı olan erişkinlerde havayolunun açılması için gerekli olan girişimler ve hareketler ilkyardımcılara öğretilmeyecektir.
Bebeklerde tam tıkanıklık olan hava yolunun açılması (**):
Bebek ilkyardımcının bir kolu üzerine ters olarak yatırılır,
Başparmak ve diğer parmakların yardımıyla bebeğin çenesi kavranarak boynundan tutulur ve yüzüstü pozisyonda öne doğru eğilir,
Baş gergin ve gövdesinden aşağıda bir pozisyonda tutulur,
5 kez el bileğinin iç kısmı ile bebeğin sırtına kürek kemiklerinin arasına hafifçe vurulur,
Diğer kolun üzerine başı elle kavranarak sırtüstü çevrilir,
Yabancı cismin çıkıp çıkmadığına bakılır,
Çıkmadıysa başı gövdesinden aşağıda olacak sırtüstü şekilde tutulur,
5 kez iki parmakla göğüs kemiğinin alt kısmından karnın üs kısmına baskı uygulanır,
Yabancı cisim çıkana kadar devam edilir,
Tıbbi yardım istenir (112).
(**)Bebek çok küçük ise ve karından baskı uygulanamıyorsa bebekler için yukarıda anlatılan
uygulamalar yapılır. Ancak diğer hallerde bebeklerde yapılan uygulamalar, bilinci kapalı erişkinlerde yapılan Heimlich Manevrası uygulamaları ile aynıdır. Yukarıdaki bilgiler sadece ilkyardım eğitmenleri için verilmiş olup bebeklerde havayolunun açılması için gerekli olan girişimler ve hareketler ilkyardımcılara öğretilmeyecektir.
Kısmi tıkanıklık olan kişilerde nasıl ilkyardım uygulanır?
Eğer kişinin hava yolunda yeterli hava giriş çıkışı mevcutsa, kazazede öksürmeye teşvik edilmeli,yakından izlenmeli ve başka bir girişimde bulunulmamalıdır. Kazazedenin henüz ayakta durabildiği bu dönemde onun arka tarafında yer alınmalıdır.
Bu durumda, kazazede öncelikle bulunduğu pozisyonda bırakılmalıdır.
Kazazedenin solunum ve öksürüğü zayıflarsa ya da kaybolursa ve morarma saptanırsa derhal girişimde bulunulmalıdır.
Belirgin bir yabancı cisim, yerinden çıkmış veya gevşemiş takma dişleri varsa bunlar yerinden çıkarılır.
Eğer yabancı cisim görülemiyorsa ve hastanın durumu kötüye gidiyorsa yukarıda tam tıkanmada anlatılan uygulamalara başlanır

(4)
KANAMALARDA İLKYARDIM

Kanama nedir?
Damar bütünlüğünün bozulması sonucu kanın damar dışına (vücudun içine veya dışına doğru) doğru akmasıdır. Kanamanın ciddiyeti aşağıdaki durumlara bağlıdır:
Kanamanın hızına,
Vücutta kanın aktığı bölgeye,
Kanama miktarına,
Kişinin fiziksel durumu ve yaşına.
Kaç çeşit kanama vardır?
Vücutta kanın aktığı bölgeye göre 3 çeşit kanama vardır :
Dış kanamalar: Kanama yaradan vücut dışına doğru olur.
İç kanamalar: Kanama vücut içine olduğu için gözle görülemez.
Doğal deliklerden olan kanamalar:Kulak, burun, ağız, anüs, üreme organlarından olan kanamalardır.Kanama arter, ven yada kılcal damar kanaması olabilir. Arter kanamaları kalp atımları ile uyumlu olarak kesik kesik akar ve açık renklidir. Ven kanamaları ise koyu renkli ve sızıntı şeklindedir. Kılcal damar kanaması küçük kabarcıklar şeklindedir.
Kanamanın değerlendirilmesinde, şok belirtilerinin izlenmesi çok önemlidir.

Kanamalarda ilkyardım uygulamaları nelerdir?
Dış kanamalarda ilkyardım:
Hasta/yaralının durumu değerlendirilir (ABC),
Tıbbi yardım istenir (112),
Yara yada kanama değerlendirilir,
Kanayan yer üzerine temiz bir bezle bastırılır,
Kanama durmazsa ikinci bir bez koyarak basıncı arttırılır,
Gerekirse bandaj ile sararak basınç uygulanır,
Kanayan yere en yakın basınç noktasına baskı uygulanır,
Kanayan bölge yukarı kaldırılır,
Çok sayıda yaralının bulunduğu bir ortamda tek ilkyardımcı varsa, yaralı güç koşullarda bir yere taşınacaksa, uzuv kopması varsa ve/veya baskı noktalarına baskı uygulamak yeterli olmuyorsa turnike uygulanır,
Şok pozisyonu verilir,
Sık aralıklarla (2-3dakikada bir) yaşam bulguları değerlendirilir,
Kanayan bölge dışarıda kalacak şekilde hasta/yaralının üstü örtülür,
Yapılan uygulamalar ile ilgili bilgiler (turnike uygulaması gibi) hasta/yaralının üzerine yazılır,
Hızla sevk edilmesi sağlanır.
Vücutta baskı uygulanacak noktalar nelerdir?
Ataradamar kanamalarında kan basınç ile fışkırır tarzda olur. Bu nedenle, kısa zamanda çok kan kaybedilir. Bu tür kanamalarda asıl yapılması gereken, kanayan yer üzerine veya kanayan yere yakın olan bir üst atardamar bölgesine baskı uygulanmasıdır. Vücutta bu amaç için belirlenmiş baskı noktaları şunlardır:
1-Boyun : Boyun atardamarı (şah damarı) baskı yeri
2-Köprücük kemiği üzeri : Kol atardamarı baskı yeri
3-Koltukaltı : Kol atardamarı baskı yeri
4-Kolun üst bölümü : Kol atardamarı baskı yeri
5-Kasık : Bacak atardamarı baskı yeri
6-Uyluk : Bacak atardamarı baskı yeri
Kanamalarda üçgen bandaj uygulaması nasıl yapılmalıdır?
Üçgen bandaj, vücudun değişik bölümlerinde bandaj ve/veya askı olarak kullanılabilir. Üçgen bezin tepesi tabanına doğru getirilip yerleştirilir, sonra bir yada iki kez daha bunun üzerine katlanarak istenilen genişlikte bir sargı bezi elde edilmiş olur.
Elde üçgen bandaj uygulama:
Parmaklar, üçgenin tepesine gelecek şekilde el üçgen sargının üzerine yerleştirilir. Üçgenin tepesi bileğe doğru katlanır. Elin sırtında, üçgenin uçları karşı karşıya getirilir ve çaprazlanır, bilek seviyesinde düğümlenir.
Ayağa üçgen bandaj uygulama:
Ayak, üçgenin üzerine düz olarak, parmaklar üçgenin tepesine bakacak şekilde yerleştirilir. Üçgen bandajın tepesini ayağın üzerinde çaprazlayacak şekilde öne doğru getirilir. İki ucu ayak bileği etrafında düğümlenir.
Dize üçgen bandaj uygulama:
Üçgenin tabanı dizin 3-4 parmak altında ve ucu dizin üzerine gelecek şekilde yerleştirilir. Dizin arkasından uçları çaprazlanır, dizin üstünde uçları düğümlenir.
Göğüse üçgen bandaj uygulama:
Üçgenin tepesi omuza yerleştirilir ve tabanı göğsü saracak şekilde sırtta düğümlenir. Bu düğüm ile üçgenin tepesi, bir başka bez kullanılarak birbirine yaklaştırılarak bağlanır.
Kalçaya üçgen bandaj uygulama:
Üçgenin tabanı uyluğun alt kısmının etrafında düğümlenir, tepesi ise belin etrafını saran bir kemer yada beze bağlanır.
Hangi durumlarda turnike uygulanmalıdır?
Bugün için turnike başlıca 3 durumda uygulanmaktadır,bunlar:
Çok sayıda yaralının bulunduğu bir ortamda tek ilkyardımcı varsa (kanamayı durdurmak ve daha sonra da diğer yaralılarla ilgilenebilmek için),
Yaralı güç koşullarda bir yere taşınacaksa,(engebeli uzun bir yola gidilecekse)
Uzuv kopması varsa baskı noktasından yapılan bası etkisiz ise turnike uygulanabilir,bunların dışında kesinlikle uygulanmaz.
1. Bası noktasına bir elle baskı uygulamaya devam etme
2. Bir eline geniş,kuvvetli ve esnemeyen bir materyal alma
3. Şeridi yarı uzunluğunda katlama, uzuv etrafına sarma
4. Bir ucu halkadan geçirip çekme ve iki ucu bir araya getirme
5. Bası noktasında basıncı kaldırma ve kanamayı tamamen durduracak yeterlikte sıkı bir bağ atma
* Geniş sargı uygulama
* Sargının içinden sert cisim (kalem gibi) geçirme ve uzva paralel konuma getirme
* Kanama durana kadar sert cismi döndürme
6. Sert cismi uzva dik konuma getirerek sargıyı çözülmeyecek şekilde tespit etme
7. Hasta/yaralının elbisesinin üzerinde, hasta/yaralının adı ve turnikenin uygulandığı zaman (saat ve
dakika) yazılı bir kart iğneleme
8. Çok sayıda yaralı olduğunda, yaralının alnına rujla veya sabit kalemle ”turnike” veya “ T ” harfini yazma
9. Hasta/yaralının pansuman ve turnike görülecek şekilde battaniye ile sarma
10.Turnikeyi 15-20 dakika aralıklarla gevşetme, sonra tekrar sıkma
Turnike uygulamasında dikkat edilecek hususlar neler olmalıdır?
Turnike uygulamasında kullanılacak malzemelerin genişliği en az 8-10 cm olmalıdır.
Turnike uygulamasında ip, tel gibi kesici malzemeler kullanılmamalıdır.
Turnikeyi sıkmak için tahta parçası, kalem gibi malzemeler kullanılabilir.
Turnike kanama duruncaya kadar sıkılır, kanama durduktan sonra daha fazla sıkılmaz.
Turnike uygulanan bölgenin üzerine hiçbir şey örtülmez.
Turnike uygulamasının yapıldığı saat bir kağıda yazılmalı ve yaralının üzerine asılmalıdır.
Uzun süreli kanamalardaki turnike uygulamalarında, kanayan bölgeye göre 15-30 dakikada bir turnike gevşetilmelidir.
Turnike, kol ve uyluk gibi tek kemikli bölgelere uygulanır, ancak önkol ve bacağa el ve ayağın beslenmesini bozabileceği için uygulanmaz. Uzuv kopması durumlarında, önkol ve bacağa da turnike uygulanabilir.
Uzuv kopmalarında turnike nasıl uygulanır?
1.Hasta/yaralıyı sırt üstü yatırma
2.Hasta/yaralının bacaklarını 30 cm kadar yükseltme
3.Kanamayı durdurmak için kanayan yere veya baskı noktalarına bası uygulama. Bu önlemlerle kanama kontrol edilemiyorsa turnike uygulama
4.Kopan parçayı temiz su geçirmez ağzı kapalı bir plastik torbaya yerleştirme
5.Kopan parçanın konduğu torbayı buz içeren ikinci bir torbanın içine koyma
6.Torbayı temiz bir bez ile sarıp hasta/yaralı ile aynı vasıtaya koyma,üzerine adı ve soyadını yazma
7.Tıbbi birimleri haberdar etme (112)
Torbanın üzerine kopan uzuv parçasının sahibine ait kimlik bilgileri kaydedilir ve yaralı ile aynı araca konarak en çok 6 saat içerisinde sağlık kuruşuna sevki sağlanır.
İç kanamalarda ilkyardım:
İç kanamalar, şiddetli travma, darbe, kırık, silahla yaralanma nedeniyle oluşabilir. Hasta/yaralıda şok belirtileri vardır. İç kanama şüphesi olanlarda aşağıdaki uygulamalar yapılmalıdır.
Hasta/yaralının bilinci ve AB si değerlendirilir,
Üzeri örtülerek ayakları 30 cm yukarı kaldırılır,
Tıbbi yardım istenir (112),
Asla yiyecek ve içecek verilmez,
Hareket ettirilmez (özellikle kırık varsa),
Yaşamsal bulguları incelenir,
Sağlık kuruluşuna sevki sağlanır.
Doğal deliklerden çıkan kanamalarda ilkyardım:
Burun kanaması:
Hasta/yaralı sakinleştirilir, endişeleri giderilir,
Oturtulur,
Başı hafifçe öne eğilir,
Burun kanatları 5 dakika süre ile sıkılır,
Uzman bir doktora gitmesi sağlanır.
Kulak kanaması:
Hasta/yaralı sakinleştirilir, endişeleri giderilir,
Kanama hafifse kulak temiz bir bezle temizlenir,
Kanama ciddi ise, kulağı tıkamadan temiz bezlerle kapanır,
Bilinci yerinde ise hareket ettirmeden sırt üstü yatırılır, bilinçsiz ise kanayan kulak üzerine yan yatırılır,
Kulak kanaması, kan kusma, anüs, üreme organlarından gelen kanamalarda hasta/yaralı kanama örnekleri ile uzman bir doktora sevk edilir.
Şok nedir?
Kalp-damar sisteminin yaşamsal organlara uygun oranda kanlanma yapamaması nedeniyle ortaya çıkan ve tansiyon düşüklüğü ile seyreden bir akut dolaşım yetmezliğidir.
Kaç çeşit şok vardır?
Nedenlerine göre 4 çeşit şok vardır:
Kardiyojenik şok
Hipovolemik şok
Toksik şok .
Anaflaktik şok
Şok belirtileri nelerdir?
Kan basıncında düşme
Hızlı ve zayıf nabız
Hızlı ve yüzeyel solunum
Ciltte soğukluk, solukluk ve nemlilik
Endişe, huzursuzluk
Baş dönmesi,
Dudak çevresinde solukluk ya da morarma
Susuzluk hissi
Bilinç seviyesinde azalma
Şokta ilkyardım uygulamaları nelerdir?
Kendinin ve çevrenin güvenliği sağlanır,
Hava yolunun açıklığı sağlanır,
Hasta/yaralının mümkün olduğunca temiz hava soluması sağlanır,
Varsa kanama hemen durdurulur,
Şok pozisyonu verilir,
Hasta/yaralı sıcak tutulur,
Hareket ettirilmez,
Hızlı bir şekilde sağlık kuruluşuna sevki sağlanır (112),
Hasta/yaralının endişe ve korkuları giderilerek psikolojik destek sağlanır.
Şok pozisyonu nasıl verilir?
Hasta/yaralı düz olarak sırt üstü yatırılır,
Hasta/yaralının bacakları 30 cm kadar yukarı kaldırılarak, bacakların altına destek konulur (Çarşaf, battaniye yastık, kıvrılmış giysi vb.),
Üzeri örtülerek ısıtılır,
Yardım gelinceye kadar hasta / yaralının yanında kalınır,
Belli aralıklarla (2-3 dakikada bir) bir yaşam bulguları değerlendirilir.