NETWORK (AĞ) TİPLERİ
Network birbirine kablolarla bağlanmıs server, printer, pc, modem gibi bircok haberleşme ekipmaninin en ekonomik ve verimli yoldan kullanılmasıdır. Network insanların bireyselce değil, ortak çalışmalarını sağlar. Network, veri, yazılım ve ekipman paylaşımıdır. Küçük bir ağ iki bilgisayardan oluşabileceği gibi, büyük bir ağ binlerce bilgisayar, fax-modem, cd-rom sürücü, printer ve bunun gibi ekipmanlardan oluşabilir Network; komünikasyon yollarinin kesiştiği noktalar veya dügümler ağıdır. Networkler başka networklerle iletişim kurabilir veya kendi içlerinde networkler içerebilir. Networkler bölgesel (LAN) yada genis alan (WAN) olarak ikiye ayrılabilir. Networkler optik kablolardan veya bakır kablolardan oluşturulabilir.
LAN (local area network):
Bir yerel bilgisayar ağı (LAN, Local Area Network), bir departman, çalışma grubu gibi aynı fiziksel lokasyondaki bilgisayar veya diğer bilgi işleme aygıtlarını birbirlerine bağlayan yüksek hızlı bir haberleşme sistemidir. Bağlantıyı yaygınlaştırmak için ayrıca bu şekilde oluşturulan LAN’ ler, kendi aralarında da bağlanabilirler. Yerel ağlar diye adlandırdığımız bu ağları tanımlamak için bina içersindeki veya bir kampus içerisindeki bilgisayarları kablolama ile birbiri ile iletisimin sağlamak bir yerel ağ oluşturmuş oluruz. Yerel Bilgisayar Ağlarıdır. Birbirine yakın, aynı bina gibi, bilgisayar sistemlerinin birbirleri ile baglanmasiyla olusturulur.
MAN (metropol area network):
Metropolitan ağlar diye adlandirdigimiz ağlarin tanımı ise birkaç local ağların birleşimini metropolitan network olarak tanimlayabiliriz. Örnek verecek olursak. Bir firmayi ele alırsak. Firmanin merkez binasindaki kurulan ağ yerel, bu firmanin birkaç şehirde şubeleri var ise bu şubelerdeki yerel ağları da biribiri ile bağlantılı hale getirildiğinde metropolitan ağı elde etmiş oluruz.
WAN (wide area network) :
Geniş alan agları ise yerel ve metropolitan ağların biribirlerine bağlantısı halinde oluşan ağdır. Yani ülkeler arası bilgisayar iletişimini sağlayan ağlardır. Bunu da örnekleyecek olursak; ele aldığımız firmanın yerel ve metropolitan ağını dünyaya açması ve diğer ülkelerdeki bilgisayarlarla kendi ağlarını buluşturma noktasıdır.
NETWORK TOPOLOJİSİ
Star Topology:
Yıldız tipi ağdır. En çok kullanılan network tipidir. Avantajı her bilgisayar için ayrı bir hat çekilir böylece bir terminalde oluşan sorun diger terminallere engel teşkil etmemektedir. Bu topolojide dağıtıcı noktası veya kutusu mevcuttur. Son kullanıcılara bu dağıtıcı noktadan tek tek kablo aracılığıyla ile bağlanır. Bu ağlar için kullanılan kablolama sistemi olarak CAT-3,4,5 gibi kablolar kullanılmaktadır. Ayrıca hub dediğimiz paylaştırıcı (tek hattın band genişliğini kullanıcı sayısına göre paylaştırılmasını sağlar). cihaz kullanılmaktadır. Star Networkün Avantajları· Ekonomik kablolama, Hızlı kurulum, Kolay genişletilebilirlik. Switch veya bridge ile genişletilmesi network performansını arttırır, Bağlantıda meydana gelebilecek kopukluk , tüm ağı etkilemez , Hub’a yapılan bağlantılar hub üzerindeki bağlantıların durumunu gösteren ışıklar sayesinde durumları anlaşılır ve arıza tesbiti kolaylaşır.
Bus topology:
Tek hat üzerinde terminallerin biribirine baglantisi sağlanır. Maliyeti düşüktür. Dezavantajı herhangi bir terminalde sorun olduğunda diğer terminalleri etkilemesidir. Bu tipdeki ağda coax kablo kullanılır Ortak kablo üzerinde bilgisayarların bağlantısı gerçekleştirilir. Bu tologyde kablo baglantıları bilgisayara girip sonradan çıkmazlar, es eksenli T-Connektorlerle baglantı gerçekleştirilir. Otobüs tipi ağ denilmesinin sebebi. Otobüse binen yolcularin ortak yolu kullanırlar ve duraklarinda inerler. Bu tip topologyde gönderilen paket yerine ulaşıncaya kadar kadar gider. Bus Yapinin Avantajları: Güvenilir kablo kullanır (koaksiel kablo), Basit network genişlemesi sağlar, Hub veya benzeri merkezi ağ ekipmani gerektirmez. Bus Yapi Dezavantajlari: · Herhangi bir node’un baglantısının kesilmesi tüm ağı etkiler, Ariza tesbiti zordur. Ring Topology : Yüzük tipi ağdır. Bir bilgisayardan diğerine gönderilen paket yüzük etrafında dönerek paketi ulaştırır.
SERVER TABANLI NETWORK
Server tabanlı ağlarda “server” ağın yöneticisidir. Tüm node’lar server’a baglıdır. (Star yapıda hub aracılığıyla). Bu ağlarda sunucu ortak kullanıma açılan yazılım, printer, fax modem, internet erişimi gibi kaynaklari, istemcilerin erişimine sunar. Sunucu bir hakem gibi davranır ve node’lar bilgi istediğinde önce server’la konuşur ve server istenilen bilginin yerini tesbit ederek, kullanıcının erisim haklarına göre veriye ulaşımını sağlar.
Peer-to-Peer Networkler
Bu ağ yapısında server kullanılmaz, herbir istemci kendi hard diskine sahiptir. Her node birbiri ile konuşabilir ve istedigi bilgi veya servisi alabilir. Istemciler diğer istemcilerin kullanımına açmak istedikleri veri veya servisi paylaştırırlar
KABLOLAMA
Dolanmiş Çift Tel: Twisted pair (dolanmış çift kablo)
Veri nitelikli dolanmış-çift telde dış aliminyum-yaprak ve örgülü-bakır koruma vardır. Dıştaki elektiriksel sesi azaltmak için özellikle böyle tasarlanmıştır. Genelde IBM-Token ring gibi sistemlerde kullanılırlar. Bu kablo tipi eş eksenli kablonun korumasi ile korumasız dolanmış çift telin birleştirilmesi ile oluşturulmuştur. Baglantıları yapmak ince ustalık ister ve pahalı bir kablolama sistemidir.bu kabloda D-kabuk Konnektörü kullanilir ve token ring adaptörüne takılır. UTP (Unshielded Twisted Pair) Koruması sarılmış çift tel (UTP) : Bu kablo aynı kablo yatağı içinde birleşmiş dört adet bükümlü tel ikilisinden oluşur. UTP kablolarda, en yükseği Kategori 5 (Cat.5) olmak üzere çesitli kategoriler vardir. Kategori 3 16Mhz hızı, Kategori 4 20MHz hızı, Kategori 5 ise 1000MHz hızı taşır. Kategori 3 (10Base-T, 10 Mbps aglar için) ve Kategori 5 (100Base-TX 100 Mbps Fast Ethernet Ağlar için) kablolama ile kullanılabilir. Ince, esnek ve RJ-45 konnektörleri ile kurulumu ve kullanımı basittir. En önemli iki avantaji ve ekonomik olması ve star yapı aglarda kurulum kolaylığıdır. Diğer bir avantajı arıza tesbitinin kolaylığı ve hub ile bir node arasındaki bağlantının gitmesi durumunda sadece o node’un ağ özelliklerinden yararlanaması, bu durumun tüm ağı etkilememesidir. Eger bu baglantı kopukluğu iki hub arasında olursa, hub’lar birbirinden bağımsız olarak çalışmaya devam edebilir. Fakat bu 2 workgroup arasında iletişim kesilmiş olur. Ağınızı genişletmek istediğinizde, “crossover” kablolama ile hub veya switch’inizi diğer hub veya switch’lere bağlamak mümkün oldugundan ağın büyümesi oldukça kolay olacaktır. STP (Shielded Twisted Pair): Bükümlü tel ikilileri çevresinde ve tel ikililerinin tamamının etrafı metalik ekranlama (shielding) ile sarılıdır. Metalik ekranlama kablodan gürültüyü uzaklastırır ve etkilerini azaltır. 16 MHz hızı desteklemektedir. Koaksiyonel kablo: : Bu kablo türü adını, aynı merkezi eksene yerleştirilmiş iki iletkenin konumundan alır. Koaksiyonel kablo, bakır iletkenın etrafına sarılmış yalıtım maddesi ve yalıtım maddesının etrafında bir iletken kanaldan oluşur. Dış kanal iletkeni ekranlama görevi görür ve kabloyu dış elektriksel akımlara karşı korurken, kablodan da elektrik sinyalleri yayılmasına engel olur. Koaksiyel kablo, kablo TV veya bildigimiz anten kablosuna benzer fakat daha yüksek kalitede veri transferine izin verir. Ağlarda kullanılan iki çesit koaksiyel kablo vardır. Bunlar 10BASE 2 ve 10BASE 5. 10BASE 5’dir. Kalın koaksiyel günümüzde çok kullanılmaktadır. BUS yapi ağlarda kullanılır. Küçük ve orta büyüklükteki ağlarda kullanılır. Güvenilir fakat oldukça pahalıdır.Hub veya Switch üzerindeki porta takılarak güvenilir bir bağlantı sağlar. Fiber optik kablo: İletişim teknolojisinin en heyecan verici gelismelerinden birisi olan fiber optik kablolar, gittikçe artan oranlarda kullanılıyorlar. Optik fiber, insan saçının teli kadar ince bir cam teldir ve lazerden saçılan ışın atılımları (pulse) ile bilgiyi iletmek amacıyla tasarlanmiştır. Fiber optik kablo ile oluşturulmuş ağlar, kablo içinde kontrol dışı bir saplama yapıldığında, sinyalin kuvveti değiştiğinden kolaylıkla saptanacaktır. Bu nedenle çok sıkı güvenlik gerektiren ortamlar için ideal bir malzeme niteliğindedir. Cam liflerden meydana gelmektedir. Küçük laser veya ışık yayan diyotlar lifler üzerinden digital mesajın 0 ve 1 lerine karşılık gelen ışık darbeleri gönderir. Fiber optikler bakır telden bir çok avantajlı yönleri vardır. Elektrikden hiç etkilenmezler ve uzak mesafeler için idealdir. Büyük miktardaki verileri daha hizli ve daha uzak mesafelere taşıyabilmektedir. Fiber optik kablolar için st veya sc konnektörler kullanılmaktadır. Fiber optik kabloyu bilgisayar baglantısını sağlayan f/o portlu adaptör kartına ihtiyaç vardır. Kablo Kalite Standartları: Network standartları 10 Mbps ve 100 Mbps Ethernet ağları için kablo tiplerini belirler. Kategori derecesi kalite veya veri taşıma yeteneğini gösterir. Kategori derecesinin yükselmesi verinin güvenilirliğini arttırır. Evlerimizde telefon kablosu olarak kullandığımız kablo Kategori 1 kablodur ve RJ-11 konnektör kullanır. Bazi ticari kurumlar telefon hatlarında Kategori 3 kablolama kullanır. Ağ baglantılarında Kategori 1 kablo kullanılamaz, sadece Kategori 3 ve 5 kullanılır.
NETWORK ADAPTÖR KARTLARI
Network Adaptör Kartları (Network Arabirim Kartları) ağ yapısının temelini oluşturur. Günümüzde bazı bilgisayarlar üzerinde ağ adaptör kartıyla gelir. Eger bilgisayarınızda böyle bir kart yoksa anakart üzerindeki boş bir slota, modem veya ses kartı takar gibi kısa sürede takılabilir. Network arabirim kartı bilgisayarınızla ağ arasındaki bağlantıyı sağlar. Veriyi Ethernet ağının okuyabileceği ve kabul edecegi formata çevirir. Bu kartlar üzerinde hub veya switch’e bağlayabilmeniz için konnektörler bulunur. Network Arabirim Kartlari driver (sürücü) dedigimiz üretici firma tarafindan yazılan software’lerle gelirler. 10 Mbps veya 10/100 Mbps çift hızlı çalışabilen ethernet kartları vardır. Thin Ethernet Koaksiyel: Network koaksiyel, 10Base 2 olarakta adlandırılır. BNC konnektörleri kullanırlar. Thick (Kalın) Ethernet: Standart Ethernet olarakta adlandırılır. 10 Mbps bandgenislikli aglarda kullanilir. Agir, sert ve kurulumu güç ve pahali bir kablolama yöntemidir. BNC konnektör kullanırlar. Fast Ethernet : 100 Mbps veri taşıyabilen sistemdir. 100 BaseTX olarakta bilinir. 10Base-T Ethernet’le benzerlik gösterir, fakat 10 kat daha hızlıdır. Server :büyük miktarda veri depolayan ve büyük uygulamaları çalıştiran bir sistemdir. Dosya depolamak ve bu dosyalara ağ üzerinden erişmek için kullanilan basit bir sistem olabilecegi gibi, birçok hard-disk içeren, yedekleme üniteleri ve cd-rom sürücüleri olan kompleks sistemler olabilir. Printer, fax makinaları, modemler, internet erişimi, vs. gibi kaynakların ağ üzerinde paylaşılmasına yardımcı olur. Server’a bağlanan bilgisayarlara istemci (client) denir. Sunucular genelde, veritabani dosyalarını, birçok yazılım istemcisinin erişimine sunar. Hub (paylaştırıcı): switchden gelen hızın oranını kaç kullanıcı baglantisi varsa paylaştırır. Hub’ın görevi kendisine ulaşan sinyalleri alıp yine kendisine bağli olan ağ ekipmanlarina dağıtmaktır. Hub bu işlem sırasında bir tekrarlayıcı görevi görür ve sinyali güçlendirir. Hub’lar star topoloji ağlarda merkezi baglantı üniteleridir. Hub kendisine baglanılan tüm node’larin birbirleri ile iletisim kurmasını sağlar. Hub’a baglanılan her ekipmanın kendi güç kaynağı oldugu gibi hub’ında kendi güç kaynağı vardır. Hub üzerinde bulunan durum ısıkları ağ durumunu izlememizi ve arıza tesbit işlemlerini kolaylaştırır. Ikiden fazla hub birbirine bağlanabilir fakat Ethernet standartlarında bazı sınırlar vardır. Hub-Hub baglantıları yerine switchlerden hub’lara gidilebilir, ve bu durum ağ performansını arttırır. 10 Mbps veya 100 Mbps ağlar için hub’lar bulunmaktadır. Bridge: Bridge’ler bagımsız workgroupları birbirine bağlamak için kullanılır. Veri yönlendirme işlemi yapar. 10 Mbps ve 100 Mbps ağları birbirine bağlayabilir. Switch (anahtarlama): switchler çalıştıkları hızları aynı hızda birimlere veya son kullanıcılara ulaştırır. Switch’ler daha kompleks ve daha verimli hublardır. Portları arasında direk kanal oluşturma yeteneği vardır. Network performansını arttırır.Büyük bir ağı segmentlere (parçalara) bölerek ağ performansını arttırır. Herhangi bir node’tan gelen verinin tüm ağa dagıtılması yerine istenilen node’a dağıtılmasini sağlar. Ağ durmunu izler, veriyi gönderip, iletim işleminin yapılıp yapılmadığını test eder. Bu özellige “store and forward” (depola ve ilet) denir. Repeater (tekrarlayıcı): Ethernet ağ standartlarında merkezi bağlantı noktasi ile node arasındakı mesafenin maksimum sınırını aşması durumunda kullanılır. Sinyali alıp, güçlendirip, gönderme özelliğine sahiplerdir. Hub veya switchler de birer repeater görevi görür. Mbps: Saniyede 10 milyon bit (Millions of bits per second) Multiplexer(çoklayıcı): multiplexer düşük hızdakı cihazlardan gelen verileri toplar (terminal, printer gibi) ve tek kanal iletişim üzerinden verileri göndermeye işlevini gerçeklestirir. Router(yönlendirici): Network sistemlerinde farklı işletim sistemleri iletişim protokolleri kullanılır. İki farklı network tipinde ve işletim sistemlerini direk olarak birbiri ile konuşturamazsınız. Router işlevi farklı iletişim protokolleri ile farklı network tiplerindeki bilgisayarların biribiri ile konuşmasını sağlar. Network den bahsedildiğinde sıklıkla kullanilan backbone (belkemigi): yani networkun omurgası anlamına gelen kelimenin açıklaması ise, networkun omurgasını oluşturan router (yönlendirici) ve transmission media (transfer ortamı) dediğimiz fiber optic kablo networkün omurgasını oluşturur. Router’lar ağ trafiğini filtre eder ve dosyanın doğru yere gönderilmesini sağlamak için değişik protokolleri birbirine bağlar. Bu filtreleme işleminden dolayı router, switch veya bridge’den daha yavaş çalışır. Hub veya switch’lerden farklı olarak router’lar ağ yönetim hizmetleri sunarlar.
NETWORK (AĞ) PROTOKOLLERİ
Ağ protokolleri verilerin nasıl paketleneceğini, kullanılacağını ve ağdan iletileceğini belirten anlaşmalardır. Ağlar heterojen oldukça, değisik sistemlerin kontrolü ve yönetimi daha çok zor olur. Denenmiş ve doğrulanmıs standartların olmasına ragmen böyle karma ağlari yönetmek hala karmaşık bir iştir. Ağlar verileri güvenli sekilde kullanmak için protokollere ihtiyaç duyarlar. Protokol mimarisi bir lan veya wan planlarken ve kurarken seçmeniz gereken en önemli parçalardan biridir. IBM SNA’yi ve digital DECnet’I gibi protokollerin kullanıldığı tek üreticili ağların dışında, kararınız Novell’in SPX/IPX (sequenced Packet Exchange/internet packet Exchange) veya TCP/IP (transmission control protokol/internet protokol) takımını kullanmaktan yana olacaktir. SPX/IPX diger ağ iletisim protokolleri gibi tek bir protokol değildir, fakat bilgisayarları birbirine baglayan bir standart prosedürler takımıdır. Pratikte her protokol seti; mesajı veya paketi, adresleme, alındı veya yönlendirme bilgisi gibi belirli yapıda biçimlendirir. Protokolün ipx bölümü netware düğümleri arasında paketlerin adreslenmesinden sorumludur. Fakat onlar için herhangi bir sayma ya da hesaplama yapmazlar. Kullanıldığında, spx ipx paketlerini kapsüller ve varış noktasında kabul eder. Ağ dosya transferi veya eletronik posta gibi garantili teslimat isteyen uygulamalar veri bloklarını spx aracılığı ile adresleyebilirler. Novellin ipx genelde dos veya windows uygulamalari tarafindan istenen nispeten küçük veri paketleri için hızlı ve verimlidir. Bir çok uygulama ipx’i kullanır daha verimlidir ve ağa daha az yük iletir. Küçük veri paketleri için daha yavaş ve pahalı ağ-içi hatlara sahip geniş alan ağlarda arzu edilmez çünkü aşırı yük eklerler. TCP/IP protokolü A.B.D. de department of Defense (DoD) tarafindan binlerce farklı bilgisayarı birbirine bağlamak için geliştirilmiş açık bir standarttır. DoD’un DARPA’si (defense advanced research project agency) büyük bir wan’a bağlı bilgisayarlar arasında iletişimi sağlayan bir standart protokoller takımı geliştirilmiştir. SPX/IPX gibi TCP/IP de bir tek protokol değildir. Iletişim hizmetlerini kontrol etmek için tasarlanmış bir protokoller takımıdır. SPX/IPX’in aksine TCP/IP gerçek anlamda heterojen ağlarda değişik tipde bilgisayarlar arasında iletişimi sağlamak için tasarlanmıştır. TCP/IP’nin Ip bölümü ağ dügümleri arasında adreslemeyi ele alır. IPX ve IP her ikisi de verinin gönderilme alınma mekanizmalarını sağlarlar. IPX gibi IP verinin teslimatını garanti etmez. IP’nin basit ama çok önemli bir faydasi ağ-içi bir hatta büyük veri bloklarını verimli bir şekilde taşiyabilmesidir. Bir IP paketi 65,535 byte kadar çıkabilir ve Ipx paketini yüz katından fazlasıdir. TCP/IP protokolü IP paketlerini kapsüller ve iletişim hizmetlerine bağlanmayı sağlar. TCP aynı zamanda Ip’de olmayan teslim etme garantisini sağlar. FTP, Telnet ve SMTP gibi diger TCP/IP hizmet ve yardımcı programlarının hepsi veri taşımak için isteklerini TCP’ye bildirir.TCP/IP bir dizi eşi olmayan 32-bit adres kullanır. Bir TCP/IP ağında her düğümün tek bir adresi olmalıdır ve organizasyonda bir kişi tayin edilen bu adresleri takip etmelidir.
NETWORK KATMANLARI (LAYERS)
Fiziksel katman( phyical layer) : Fiziksel katman elektriksel bağlantıları ve sinyallemeden oluşur. Daha sonraki gelen katmanlar fiziksel katman aracılığı ile konuşurlar. Kablolar bu katman ile ilgilidir.( 1. Katman) Veri Hattı katmanı( data layer): Fiziksel ve elektriksel bağlantıları gerçekleştirdikten sonra sistem içindeki veri akışını kontrol etmelisiniz. Veri-hattı katmanı karakterleri bir dizi halinde birleştirip mesajlar haline getirir ve sonra yola koymadan önce kontrol eder. (2. Katman) Ağ katmanı ( network layer) : genis –alan aglar, bir karakterler dizisini bir coğrafik noktadan diğerine taşımak için birkaç yöntem sunar. Osi’nin üçüncü katmani ola ag katmanı, ağın durumuna, servisin önceliğine ve diğer faktörlere göre verinin hangi fiziksel yolla iletileceğine karar verir.(3. Katman) Taşıma katmanı ( transportation layer) : Ağ katmanının yaptığ işleri yapar. Farkı bu işleri yerel olarak yapar. Ağ yazılımındakı sürücüler taşıma katmanının görevlerini yerine getiriler. Ağda bir arıza olduğu zaman, taşıma katmanı alternatif yollar arar veya gönderilecek veriyi ağ baglantısı yeniden kuruluncaya kadar bekletir. Alınan verilerin doğru biçimde ve sırada olup olmadığını kontrol eder. (4. Katman) Oturum Katmanı (session layer) : Özellikle PC tabanlı sistemlerde önemlidir. Ağda iki uygulamanın haberleşmesini sağlar. Güvenlik, isim tanıma, yönetme ve diğer benzeri fonksiyonları yerine getirir. (5. Katman) Sunma katmanı (presentation layer): Ekranda yanıp sönen karakterler, özel veri-giriş biçimleri, grafikler ve diğer şeyler gördügünüzde sunma katmanında olduğunuzu beliritir. Bu katman aynı zamanda şifreleme ve özel dosya biçimlendirme işlemlerini de yapar. Dosyaları programcıların istediği şekilde biçimlendirir. Sunma katmanı kontrol kodlarının, özel grafiklerin ve karakter tablolarının bulundugu yerdir. (6. Katman) Uygulama katmanı (application layer): Bu katman kullanıcıya hizmet verir. Ağ işletim sistemi ve uygulama programlarının bulundugu katmandır. Dosya paylaşımından yazılacak iş birikimine, elektronik postadan veri tabanı yönetimine kadar olan her sey burada bulunur.(7. Katman)
Son düzenleyen CrasHofCinneT; 1 Ocak 2013 01:42
