Ethem Bey

ÇERKEZ ETHEM olarak da bilinir
(d. 1886, Emreköy, Bandırma - ö. Eylül 1948, Amman),
Kurtuluş Savaşı sırasında iç ayaklanmaların bastırılmasında önemli rol oynayan, daha sonra düzenli ordunun buyruğu altına girmeyerek Yunanlılara sığınan Kuvayı Seyyare komutanı.

Kafkasya’dan göç ederek Bandırma’ya yerleşen Ali Bey’in oğlu, birinci dönem Saruhan (Manisa) milletvekili Reşid Bey ile Yüzbaşı Tevfik Bey’in kardeşidir. Balkan Savaşı sırasında Bakırköy Küçük Zabit Mektebi’ini bitirerek zabit vekili oldu ve süvari kıtası komutanı olarak Bulgar Cephesi’nde savaştı, I. Dünya Savaşı’nda Teşkilat-ı Mahsusa’da görev aldı; Hamedan ve Kâbil üzerine yapılan seferlere, Irak harekâtına katıldı. Mütarekeden sonra İzmir valisi Rahmi Bey’in oğlunun kaçırılması ve fidye karşılığı serbest bırakılması olayına adı karıştı.

15 Mayıs 1919’da Yunanlıların İzmir’i işgal etmesi (Bakınız: İzmir'in İşgali ve Tepkiler) üzerine Poyraz Ağa ve Alaşehirli Mustafa Bey gibi çete reisleri ile birleşerek Salihli’de bir direniş cephesi kurdu. Bir süre sonra Mustafa Bey’in yerine bu cephenin komutanı oldu. Daha sonra Kuva-yı Seyyare (Gezici Güçler) adını alan çetesini güçlendirerek Kütahya’yı merkez edindi. 1919- 20’de Düzce, Adapazarı ve Yozgat ayaklanmalarının bastırılmasında büyük rol oynadı. Öte yandan Yeşil Ordu’nun kurucuları arasında yer aldı. Halk İştirakiyun Fırkası ile ilişki kurdu ve Arif Oruç’un Eskişehir’de çıkardığı Bolşevizm yanlısı Yeni Dünya gazetesinin yayımına destek oldu. Yozgat’taki ayaklanmayı bastırdığı sırada Çapanoğullarma yumuşak davrandığı gerekçesiyle Ankara vali vekili Yahya Galip Bey’i yargılamaya kalkışması üzerine TBMM Hükümeti’yle ilişkileri gerginleşen Ethem Bey, İstiklal mahkemelerine ve bütün milis güçlerinin düzenli ordu birliklerine dönüştürülmesi doğrultusundaki hükümet kararına karşı çıktı.

1920 sonlarında kardeşleri ve bir grup yandaşıyla birlikte ayaklanarak kendisini “Umum Kuva-yı Seyyare ve Kütahya Havalisi Komutanı” ilan etti. Üzerine birlikler gönderilince Kütahya’dan Gediz’e çekilmek zorunda kalan Ethem Bey sonunda Yunanlılara sığındı (Şubat 1921). Atina’da bir süre tedavi gördükten sonra Suriye’ye yerleşti. 1938’de affedilmesine karşın Türkiye’ye dönmedi. Ölünce Amman’da Kabartay Mezarlığı’na gömüldü. Anıları ölümünden sonra Cemal Kutay tarafından Çerkez Ethem’in Hatıraları (1962) adıyla yayımlanmıştır.