Zona nedir?

Zona, su çiçeği geçirmiş olan insanlarda yıllar sonra ortaya çıkabilen , belli bir bölgede ağrı, kızarıklık ve döküntülerle seyreden bir hastalıktır. Su çiçeği sonrasında sinir köklerinde gizlenen virüs, vücut direnci düştüğü zaman aktif hale gelerek, bir sinir boyunca yayılan ZONA isimli hastalığa sebep olur.A.B.D de her yıl 2 milyon kişide ZONA ortaya çıkmaktadır. Zona nın en kötü özelliği yaşla birlikte oranı artan geçmeyen, kalıcı ağrılara sebep olmasıdır.
60 yaşından sonra ağrılar % 50; 70 yaşında % 70 ihtimalle kalıcı hale gelir. 60 ve üstü yaş grubunda Zona sonrası geçmeyen ağrılar intihar sebeplerinin başında gelmektedir.

Nasıl oluşur?
Su çiçeği hastalığı, çocukluk çağının sık görülen bir hastalığıdır. Hastalık geçtikten sonra virüs, vücutta sinir köklerinde gizlenir.Vücut direnci düştüğü zaman virüs yeniden aktif hale gelir.
Zona da su çiçeğinin aksine bütün vücuda yayılan döküntüler yerine genelde tek bir sinirin yayıldığı bölgede ortaya çıkar.
Zona'nın döküntüleri iyileştikten sonra sinirde hasar ortaya çıkar , iyileşme olmaz ve ağrı devam ederse bu duruma "Zona Sonrası Geçmeyen Ağrıları yani Post Herpetik Nevralji" denir.

Zonanın belirtileri nelerdir?
Zona da ilk önce, belirli bir bölgede yanma, karıncalanma, iğnelenme, elektriklenme, rahatsızlık hissi ve halsizlik olur. 2-3 gün sonra ağrıların olduğu bölgede kızarıklık ve daha sonra da kabarcıklar ortaya çıkar. Bu şikayetler yaklaşık 4 - 6 hafta içinde geçer.
Eğer döküntüler tamamen iyileştikten sonra hala ağrı devam ediyorsa artık Post Herpetik Nevralji gelişmekte demektir.
Post Herpetik Nevralji de Zona nın oluşup geçtiği bölgede devamlı, kıvrandırıcı, yanıcı, delici, çok şiddetli ağrılar olur. Günlük kıyafetler, hatta iç çamaşırlarının cilde dokunması bile şiddetli ağrıya sebep olur. Ağrıları kontrol altına alınamayan hastalar kısa sürede çaresizlik içine düşerler ve ABD de yapılan bir araştırmaya göre çareyi intiharda aramaya kadar giderler.
Bu sebepten dolayı, Zona sonrası ağrının kalıcı olmasının önlenmesi için ne gerekirse yapılmalıdır.

Tedavi nasıldır?
Zona nın tanısının erken dönemde konması çok önemlidir. Bu konuda, doktorlar kadar halkın da bilinçlenmesi gerekmektedir. Erken dönemde virüsün sinirde yapacağı tahribat ne kadar az olursa ağrının kalıcı olması ihtimali de o kadar az olur. Bu yüzden;
1 ) Hastalığın ilk 3-4 gününde, başlanabilirse antiviral ilaçlar kullanılmalıdır. İlk 3 gün içinde tedavi başlanırsa ağrının kalıcı olmasını engellemede önemli bir adım atılır.
2 ) Sinir blokları ile erken dönemde müdahale edilirse hem hasta rahatlar hem de ağrının kalıcı olması ihtimali çok azalır.
3 ) Bu tür ağrılarda kullanılan özel anti-depresan ve anti-epileptik ilaçlar kullanılabilir.
4 ) Bölgesel uygulamalar yapılabilir (TENS, soğuk uygulama, yüzeyel kremler, bantlar) ama bunların etkileri sınırlı ve geçicidir.
Post Herpetik Nevralji geliştikten sonra tedavi çok daha zordur. Çeşitli ilaçlar ve sinir blokları tedavide uygulanır ama hangi hastada hangi yöntemin daha faydalı olacağı hastadan hastaya büyük farklar gösterir. Çoğu zaman da tedaviye yanıt alınamayabilir.
TÜM BU SEBEPLERDEN DOLAYI ZONA, ERKEN DÖNEMDE HER TÜRLÜ İMKANIN DEĞERLENDİRİLİP, KALICI HALE GELMEDEN TEDAVİ EDİLMESİ GEREKEN BİR HASTALIKTIR.
Zona ile ilgili doğru bilinen yanlışlar:
5 ) Zona çıkıp iyileştikten sonra bir problem kalmaz! Zona ile ilgili en büyük sıkıntı, ağrıların yaşla aynı oranda kalıcı hale gelmesi ihtimalidir. 70 yaşında Zona geçiren bir insanda erken dönemde müdahale edilmezse, ağrılar % 70 oranında kalıcı olabilir.
6 ) Zona bulaşır mı ? Zona, insandan insana temas ile bulaşmaz. Eğer temasta olunan insan su çiçeği hastalığı geçirmemişse, su çiçeği olarak bulaşabilir.
7 ) Aşı işe yarar mı ? Geliştirilmiş olan aşı , ancak su çiçeği geçirmemiş insanlarda etkili olur. Bir insan suçiçeği geçirdiyse onun Zona geçirmesine engel olmaz. Bu yüzden, mümkün olduğunca fazla çocuğun su çiçeği geçirmeden aşılanması gelecek nesiller için çok önemlidir.