FAT 32
Sabit diski 2 GB'ın üstünde olanlar, dikkat!
Her şeyi ile mükemmel, yeni bir PC aldınız. Tabii günümüz programlarının, Web'de sörf yaparken diskinize kopyalanan geçici dosyaların veya Internet'ten download ettiğiniz yüzlerce shareware ve freeware programın 1-2 GB'lık sabit diskleri bile kısa sürede dolduracağını düşünerek 3-4GB'lık bir sabit disk almayı da unutmadınız. Veya performansını yeterli bulduğunuz eski sisteminiz sadece daha büyük bir sabit diske ihtiyaç duyuyor; işte bu yüzden yüksek kapasiteli bir disk alacaksınız. Peki, 3-4GB'lık bir sabit disk alarak tüm depolama problemleriniz bir günde sona erecek mi? Pek öyle söylenemez. Daha büyük bir disk daha büyük ' cluster'lar anlamına gelir; daha büyük cluster'lar ise bu büyük kapasitenin daha verimsiz kullanılacağı anlamına...
SABİT disk fiyatları her yıl %50 oranında düşer. Bu düşüşün, şu iki teknoloji sayesinde gelecek 3-4 yıl boyunca aynı oranda devam edeceği bekleniyor: alan yoğunluğu (areal density) ve MR (magnetoresistive) okuma kafası. Alan yoğunluğu disk yüzeyinde belirli bir alana sığabilen bilgi miktarı anlamına geliyor. 1990'dan beri alan yoğunluğu yılda %60 arttı. Yeni sabit disklerin alan yoğunluğu 600-700 MB/inç civarında. Bu rakam daha bir yıl önce 200 MB/inç'ti. 2000 yılına kadar 10GB/inç yoğunluğa ulaşılması bekleniyor. MR okuma kafası teknolojisi ise okuma ve yazmayı iki ayrı işleve ayırıyor ve manyetik enerjiyi odaklamak için iki geçirgen manyetik alan kullanıyor.
Bu iki teknoloji üretim teknolojisindeki gelişmelerle birleştiğinde günümüzün 1.6GB kapasiteli ortalam bir sabit diskinin 2000 yılında aynı fiyata 12GB'lık bir kapasiteye karşılık geleceğini söyleyebiliriz. Tabii o zamana kadar kibrit kutusundan küçük, çok ucuz 1-2 GB'lık sabit diskler de çıkabilir. Hatta bunların bir düzinesi bir baskılı devre üzerine monte edilerek, aynı ekran kartı gibi anakartımıza takabileceğimiz şekilde satışa sunulabilir.Hele hele 16 bitlik bir FAT sisteminiz varsa 2GB'ın üstündeki sabit diskleri olduğu gibi kullanmanız mümkün değildir: diskinizi mutlaka iki veya daha fazla parçaya bölmeniz gerekir. 32 bitlik FAT32 dosya sistemi ise 2 terabayt (2048GB) büyüklüğe kadar sabit diskleri destekler. FAT 32, daha küçük cluster'lar kullandığından diskinizi de daha verimli kullanabilmenizi sağlar. Bu hızlı girişten sonra isterseniz FAT kavramını biraz daha açarak, bugün değilse bile gelecekte - yani daha büyük kapasiteli sabit diskler kullandığınızda - mutlaka ihtiyaç duyacağınız bilgileri açıklayalım.
NEDİR ŞU FAT DEDİKLERİ?
BİRAZ eski bir kullanıcıysanız FAT'in (File Allocation Table - Dosya Atama Tablosu) ne anlama geldiğini bilirsiniz. Hani şu dosyalarla ilgili tüm bilgileri barındıran, ara sıra bozulduğunda veya dosya adreslerini karıştırdığında sistemimizi çökerten, Norton Disk Doctor ile boğuşarak düzeltmeye çalıştığımız meşhur FAT. İşte bu FAT, yakın zamanlara kadar 16 bitlik bir sisteme dayanıyordu. DOS, Windows 3.x ve ' Klasik' Windows 95 sürümü hala bu sistemi kullanıyor. Windows 95, 32 bit'lik bir işletim sistemi olmasına karşın 16 bitlik kodlar barındırır ve uzun dosya isimleri için VFAT (Virtual FAT) adı verilen bir sistem kullanır. Evet, çeşitli nedenlerle oluşan VFAT hataları bizim de başımıza geldi ve oldukça tehlikeli sonuçlar doğuruyor. Örneğin Windows dizini altındaki pek çok önemli klasörü iz bırakmadan yok ediyor ve Windows'u tekrar yüklemenizi gerektiriyor.
Microsoft'un bu tür sorunları gidereceği düşünülen yeni FAT sistemi ise ilk kez Windows 95'in OSR2 (OEM Service Release 2) sürümünde yer aldı. Ekim 96 yılında çıkan bu sürüm bilgisayar mağazalarında satılmadı, Microsoft'un Web sitesinde yer almadı, ancak bu tarihten itibaren Microsoft ile OEM anlaşması olan PC firmaları sattıkları sistemlerle birlikte Windows'un bu sürümünü vermeye başladılar. Bu ay geniş yer ayırdığımız Windows 98 de elbette FAT32'yi kullanacak. Buraya kadar her şey yolunda gibi görünüyor. Ancak her güzelin bir kusuru var: FAT32'yi kullanacaksanız disk yönetim araçlarınızı ve anti-virüs yazılımlarınızı da FAT32 uyumlu sürümleri ile değiştirmeniz gerekecek. Office 95 ve Office 4.3 dahil bazı eski uygulamaların OSR2 sürüm Windows 95'te uyum sorunları çıkardığı da gözlendi. Dahası, OSR2 altında yaratılan FAT32 disk bölümleri eski DOS sürümleri, ' klasik' Windows 95 ve Windows NT altında görülemiyor. Ayrıca OSR2, FAT16 disk bölümleriniz olsa bile, Windows'un çok kullanılan dual-boot (F4 tuşu ile DOS'a geçme) özelliğini ortadan kaldırıyor.
Kısacası, FAT32'ye akıllıca yaklaşmanız gerekli. İşte bu yazının devamında FAT32'nin nasıl çalıştığını ve FAT32'den nasıl maksimum fayda elde edeceğini açıklıyoruz. Windows'un yeni sürümünde de yer alması kesinleşen OSR2, ilk kez Ekim 96'da çıkarıldı ve PC üreticileri Microsoft ile yaptıkları anlaşmalar çerçevesinde bu sürümü sattıkları PC'lere ' bundle' etmeye başladılar. OSR2 Türkiye'ye biraz daha geç girdi ancak, şu sıralar yanında Windows 95 verilen yeni bir PC aldıysanız OSR2 sürümü olması büyük ihtimal. Hangi Windows sürümünü ve hangi dosya sistemini kullandığınızdan emin değilseniz şu yöntemlerle bulabilirsiniz: Bilgisayarım (My Computer) simgesine sağ tıklayıp menüden Özellikler'i (Properties) seçin. OSR2 sürümüyse, açılan ileti kutusunun Sistem bölümünde Microsoft Windows 95 4.00.950B kodunu göreceksiniz. Sürücü olarak tanımlanmış bir disk bölmesinin dosya sistemini kontrol etmek içinse Bilgisayarım (My Computer) penceresinde ilgili sürücü harfinin üzerine sağ tıklayıp menüden Özellikler'i seçin. Tür (Type) kısmında Yerel Disk (Local Disk) yazıyorsa FAT16, bunun yanında parantez içinde FAT32 yazıyorsa FAT32 dosya sistemi kullanılıyordur.
FAT32 NASIL ÇALIŞIR?
FAT32 büyük sabit diskleri desteklediği gibi, cluster'ları FAT16'deki kadar verimsiz de kullanmıyor FAT16 dosya sisteminde 1 ila 2 GB'lık bir sabit disk 32KB'lik cluster'lara ayrılır. 1 cluster'a normalde birden fazla dosya yerleşemez. Dolayısıyla 1KB'lik küçük bir dosya 32KB'nin tümünü işgal eder. Aynı şekilde 33KB'lik bir dosya bir cluster'ı doldurup ikincisine taşar ve bu sefer 64KB'lik bir alan işgal eder. Bu şekilde yüzlerce hatta binlerce dosyanız olduğunu varsayarsak sabit diskinizde boşa harcanan alanı düşünebiliyor musunuz? İşte FAT32'nin marifeti burada ortaya çıkıyor: 260MB ile 8GB arasındaki diskler FAT32 dosya sistemi altında 4KB'lik cluster'lara bölünüyor. (260MB'nın altındaki disklerde veya disk bölümlerinde 0.5KB.) FAT32 kullanılıyorsa bu boyut 8GB ile 16GB arasında 8KB, 16 ile 32GB arasında 16KB, 32GB'ın üzerinde ise 32KB. (FAT16 ve FAT32 dosya sistemi, sabit disk kapasitesi ve cluster boyutları arasındaki ilişkiyi daha iyi anlamak için ' Cluster Boyutları' başlıklı çizelgemize bakabilirsiniz.) FAT32'nin getirdiği başka avantajlar da var. FAT32'de kök dizin (root directory) sıradan bir cluster zincirinden farksız; yani disk üzerinde herhangi bir yere yerleştirilebiliyor. Bu FAT16'da böyle olmadığı için, FAT16 dosya sistemini kullanan sabit disklerde kök dizinde 512'den fazla dizin ve dosya yer alamıyordu. Ayrıca FAT32 sürücülerde boot kaydı (boot record) genişletildiğinden kritik veri yapılarının yedeklenmesine izin veriyor.
Böylece FAT32 sistemine dayanan sürücüler hatalara karşı daha dayanıklı oluyor. FAT32 sistemini içeren OSR2 sürümünün sadece yeni PC'lerle birlikte geldiğini söylemiştik. Ancak bir şekilde bir OSR2 sürümünü elde ettiyseniz - örneğin yeni aldığınız anakartla veya sabit diskle birlikte geldiyse - aşağıdaki noktalara dikkat etmenizde fayda var: PC'niz ile birlikte gelmemiş bir OSR2'yi yüklemek teknik destek hakkınızı ortadan kaldırabilir. PC'niz işletim sisteminden kaynaklanan bir sorun çıkarırsa Microsoft veya PC'nizin satıcısı destek vermeyebilir. OSR2 daha önce kurulmuş Windows 3.x veya Windows 95 sürümlerini terfi etmek için kullanılamaz. Boş ve temiz bir sabit diskle işe başlamazsanız normalde program kurulmayı reddedecektir. Silindir sayısı 1024'ü geçen (512MB'tan büyük) bir IDE sabit diskte FAT32 dosya sistemini kullanmak için anakartınızın BIOS'u LBA (Logical Block Addressing - Mantıksal Blok Adresleme) modunu tümüyle desteklemelidir. SCSI arabirimli çoğu sistemde ise tek bir disk bölmesi için üst limit 8GB'tır. Henüz bu kapasitede sabit diskler yeni çıkmaya başladı ama, 8GB'ı aşan bir IDE veya SCSI sabit disk 8GB'dan küçük bölmelere ayrılmamışsa, BIOS'un INT 13 eklentilerini desteklemesi gerekir.
FAT32 İLE NASIL ÇALIŞACAĞIZ?
UYUMLULUK ile ilgili tüm bu sorunlar sizi korkutmadıysa FAT32 ile çalışmaya hazırsınız demektir. Donanımınız FAT32'yi destekliyorsa, bir OSR2 başlangıç disketi yaratıp bu disketten FDISK'i çalıştırarak sabit diskiniz üzerinde en az 512MB'lık bir FAT32 bölmesi oluşturabilirsiniz. Başlangıç disketi yaratmak için OSR2'yi CD-ROM'undan boş bir disk bölmesi (partition) üzerine kurmaya başlayın. Kurulumun başlarında bir başlangıç disketi (start-up disk) yaratmak isteyip istemediğiniz sorulunca disket sürücünüze formatlı, boş bir disket takarak ' Evet' (Yes) diye cevaplayın ve başlangıç disketini yaratın. Bunun ardından Windows 95 OSR2 kurulumunu iptal edebilirsiniz. Daha sonra sisteminizi başlangıç disketi ile açın ve disketten FDISK'i çalıştırın. ' Large disk support' (' büyük disk desteği' ) özelliğinin aktif hale getirilmesini isteyip istemediğiniz sorulduğunda ' Evet' (Yes) diye cevaplayın.
OSR2 CD-ROM'unuz varsa ve sisteminizde zaten ' klasik' Windows 95 yüklüyse, OSR2 başlangıç disketini buradan da yaratabilirsiniz: Denetim Masası*Program Ekle/Kaldır'ı (Control Panel*Add/Remove Programs) çalıştırın, Başlangıç Disketi (Startup Disk) bölmesine geçip Başlangıç Disketi Yarat (Create Startup Disk) düğmesine tıklayın. Sizden Windows 95 CD-ROM'u istendiğinde ise OSR2 CD'sini takıp disketinizi yaratın. Windows 95 OSR2'yi DOS/Windows 3.x veya diğer işletim sistemleri ile birlikte çalıştırmak için, C: sürücüsünde FAT32 olarak tanımlanmış bir bölme yerine FAT16 olarak tanımlanmış bir bölmeye kurun. (Tüm disk zaten FAT32 olarak tanımlanmışsa, FDISK ile tekrar bölümlendirmeniz gerekir; bu da diskinizdeki verilerin kaybolmasına yol açar. PowerQuest firmasının Partition Magic 3.03 yazılımı verileri kaybetmeden herhangi bir FAT32 bölmeyi FAT16'ya çevirebilmektedir; ancak bu yazılım henüz Türkiye'de satışa sunulmamıştır.) OSR2 yüklü bir sistemi DOS ile dual-boot edebilecek (hem OSR2'yi hem DOS'u çalıştırabilecek) şekilde düzenlemek için şu adımları takip etmeniz gerekir:
Eski DOS sistem dosyalarınızın ve başlangıç dosyalarınızın FAT16 olarak tanımlanmış C: sürücüsü üzerinde bulunduğundan emin olun veya buraya taşıyın. Bir DOS disketinden COMMAND.COM, IO.SYS ve MSDOS.SYS dosyalarını C: sürücüsünün kök dizinine COMMAND.DOS, IO. DOS ve MSDOS. DOS adları ile kopyalayın. C: kök dizinindeki MSDOS.SYS dosyasını bir metin editörü ile açıp [Options] bölmesi altında BootMulti parametresinin değerinin 1 olmasına dikkat edin. Bu girdi yoksa buraya BootMulti=1 satırını ekleyin.
FAT32 disk bölmesi üzerindeki OSR2 ile FAT16 üzerindeki DOS'u dual-boot olarak bir arada kullanmak istiyorsanız, D: veya daha üstü bir sürücü harfi vererek bir FAT32 bölmesi yaratmış olmanız gerekir. Bu sürücüye OSR2'yi yükleyin. Ortak bir FAT16 bölmesi yani FAT16 olarak tanımlanmış C: sürücüsü üzerinde DOS ve OSR2'yi birlikte kullanabilirsiniz, ancak bu durumda FAT32'nin avantajlarından yararlanamazsınız. C: kök dizinindeki MSDOS.SYS dosyasına BootMulti=1 satırını ekledikten sonra, sisteminiz açılırken F4 tuşuna basarak eski DOS oturumunuza geçebilirsiniz.
OSR2'nin problemi, Windows 95/OSR2 açılış (boot) dosyalarını kilitlemesidir. İşte bu yüzden, dual-boot'a göre ayarlanmış bir sistemde ilk seferde DOS'a geçiş yapabilirken, ondan sonraki denemelerde C: sürücüsünden hiçbir şey boot etmeyecektir. Bu problemi çözmek için, ilk kez açtığınız DOS oturumunu kapatmadan DOS 6x altında aşağıdaki BOOT95.BAT adlı yığın dosyasını (batch file) yaratmanız ve çalıştırmanız gerekir:
REN CONFIG.SYS CONFIG.DOS
REN AUTOEXEC.BAT AUTOEXEC.DOS
ATTRIB -R -H -S MSDOS.SYS
ATTRIB -R -H -S IO.SYS
ATTRIB -R -H -S WINBOOT.SYS
ATTRIB -R -H -S MSDOS.W40
REN IO.SYS IO.DOS
REN MSDOS.SYS MSDOS.DOS
REN MSDOS.W40 MSDOS.SYS
REN WINBOOT.SYS IO.SYS
REN AUTOEXEC.W40 AUTOEXEC.BAT
REN CONFIG.W40 CONFIG.SYS
Bu dosyayı çalıştırdıktan sonra Ctrl+Alt+Del tuşlarına basın; sistem OSR2'den boot edecektir. Artık F4 ile DOS'a geçebilirsiniz, ancak DOS oturumundan çıkarken mutlaka BOOT95.BAT dosyasını çalıştırmalısınız. Bazı program geliştiricileri bu işlemin bir benzerini, C: sürücüsünde FAT16 üzerine yüklenmiş klasik Windows 95 ile D: sürücüsünde FAT32 veya FAT16 üzerine yüklenmiş Windows 95 OSR2 sürümünü veya FAT16 ya da NTFS üzerine yüklenmiş Windows NT'yi dual-boot çalıştırmak için uygulayabilirler. Tüm bu uyum problemlerine ve sorunlara bakarak FAT32'inin hayatınızı pek fazla değiştirmeyeceğini düşünebilirsiniz
Microsoft FAT32'nin disk alanını FAT16'dan %10-15 daha verimli kullandığını söylüyor; bu da size pek önemli gelmeyebilir. Ancak pek de uzak olmayan bir gelecekte her gün kullandığımız sabit disk kapasiteleri terabaytlarla ifade edildiğinde, yeni bir dosya sisteminin gerekli olduğunu kavrayacaksınız. Hele hele FAT16'nın izin verdiğinden daha büyük disklere ihtiyaç duyduğunuzda mutlaka FAT32'yi denemek isteyeceksiniz.
alintidir....
