YUNUS EMRE
Büyük halk sairi ve mutasavvifi olan ve siirleri Türk halkinin yüzyillar boyu mânevi besin kaynagi olan Yunus Emre’nin hayati efsânelerle doludur. O, ne zaman yasamis, nerede yasamis ve ne zaman ölmüstür; bunlar kesin olarak belli degildir. Bolu veya Sivrihisar’da dogdugu rivayet edilir.

Yunus’un ümmî yani hiç okumamis oldugu rivayeti meshurdur. Düzenli bir egitim görmedigi yazilarindaki dil hatalarindan da çikarilabilir. Ancak eserleri okundugunda, pek çok sey bildigi, zamaninin kiymet hükümlerini, inanis tarzlarini pek iyi kavradigi anlasilir.
Siirleri pek açik, gayet dogal, özellikle düsündürücü olanlari çoktur.

Yunus siirleriyle, ilâhileriyle, efsâneleriyle Türk halkinin yüzyillarca hâfizasinda yer etmis, dilinde canlanmis, ruhunda yasamis ve göz yaslarinda akmistir.

Yunus Emre, büyük, engin ve içten bir halk sâiridir. O, temiz bir Türkçe ile halka Allah sevgisinin erisilmez heyecanini duyurmaga ugrasmis ve bunda da basarili olmustur. Ona göre, tabiatta her sey Allah’i aramakta ve Allah’i anmaktadir.
Yunus’ta derin bir tasavvuf kültürü görülür. O, Oguz Türkmen lehçesinin en güzel eserlerini vererek Türk halk dilini edebi bir dil durumuna getirdi. Yasadigi dönemde Farsça edebî dil, Arapça ise ilim dili idi. Yunus Emre, sade ve basit bir dille ilâhî düsüncelerin en güzel anlatimini verdi.
diyen, gönüller ikliminin günesi, büyük âsik Yunus Emre için yazilanlar diziye gelmez, koca bir kütüphaneyi doldurur. Aslinda o yüzyillari kucaklar. Yüzyillar onu söyler, seven ve sevilen gönüller, yüzyillardir onu söylesir. O, yüzyillarin, âsk yüklü dertli dolabidir inleyen...
Yunus Emre’nin yasadigi devir, Anadolu'nun içine dönük, umutsuz, bezgin bir dönemidir. Mogol akinlari karsisinda yenik düsen Anadolu Selçuklu Devleti, Türkmen Boylarinin ikide bir ayaklanmasiyla tümden güçsüz kalmis, halktan koparak, kendi derdinde, kendi yasantisini sürdürme çabasina düsmüstür. Üst üste gelen kitlik ve sürekli kurakliklar, bitkin ve ezik halkin yasama umudunu kirmisti.
Halk, gerçek mutlulugun ölümden sonra var olacagini, bu geçici dünyada, ari-duru bir gönülle Tanriya yönelmeyi. telkin eden mutasavvif seyhlerin çevresinde küme küme toplanmistir. Yunus, bu ortamda, bir ask ve sevgi günesi olarak Anadolu'da dogmus, umutsuzlara umut vermis, Anadolu'nun gönlü ve dili olmustur.
Mevlâsini, her yerde, her zaman çagiran Yunus, gençlik yillarinda büyük mutasavvif Mevlâna Celâleddin'in sohbet meclislerine katilmis:
beytiyle himmet nazarinin gönlüne ayna oldugunu söylemistir.
Çesitli söylentiler, Yunus Emre'nin yasantisina renk katar. Bir kitlik günü Haci Bektas-i Velî'nin dergâhina varmis, bugday istemis. Ona, bugday yerine “himmet” teklif edilmis. “Hayir, demis bugday isterim.” Çuvallarini bugdayla doldurmuslar. Köyüne dönerken yari yolda akli basina gelmis. Geri dönerek Haci Bektas'tan “erenler himmeti” dilemis. “Senin kismetin Taptuk Emre'dedir” demisler ve Taptuk Emre'ye ismarlamislar.
Yunus, tam kirk yil Taptuk Emre'nin Dergâhi'na odun tasimis. “Taptuk Dergâhi'na odunun egrisi bile gerekmez” diyerek, kirk yil tek bir egri odun getirmemis. Sonunda, muradina ermis ve kendisine izin verilmis.
diyerek, diyar diyar dolasmis, içinde yanan atesin közüyle, siirler söylemege baslamis.
Bundan sonra, Yunus'un gönlünde ilâhî ask'tan baska bir seye yer yoktur artik. Bu askin potasinda yanip yakilmakta, bu yanisin iniltileri Yunus'u ozanlastirmaktadir.
Artik Yunus yok, ortada ask var, askin terennümleri var. Yunus, bu ask harmaninda savrulan bugday taneleri gibi estikçe ask, döküldükçe ask:

Yunus Emre, Anadolu'da dogan, yine Anadolu'da batan bir tasavvuf günesidir. Yasadigi çagda Türkçe bir kenara itilmis, hor görülmüsken, Yunus, Türk dilini, bütün incelik ve güzellikleriyle sirtlamis, ayaga kaldirmis, kendinden sonra gelen ozanlara öncülük etmistir.
Yunus Emre’nin dili, Anadolu'nun öz dilidir. Anadolu Türklügünün yüregi Yunus'ta çarpar, bu yürek, tüm kükrekligiyle Yunus'ta dile gelir :

Onun doyumsuz sevgisinde, tüm insanligin sesini duyarsiniz. Bu seste gerçek inanç, Tanri sevgisi, insan degeri ve var olmanin sevinci vardir. Tüm kötülüklerden arinmis, duru bir gönülle seslenir insanliga:

derken, insanlari anlayis ve dayanismaya, birlige ve dirlige davet eder. Onun bu çagrisi “sevgi” ocaginadir. Seslenir:

Yunus Emre’nin bilinen iki eseri vardir. Biri, Risaletü’n-Nusiyye ya da (Ögüt Risalesi) adiyla aruz ölçüleri içinde yazilmis, tasavvufî, ahlâkî, dinî bir eserdir. Ötekisi ise, asil büyük siir gücünü yansitan Dîvân’idir.
Son arastirmalara göre, Yunus Emre, 1321 yilinda, yetmis yaslarinda oldugu halde, hayata gözlerini kapamistir. Porsuk suyu ile Sakarya’nin birlestigi yerde bir zaviyesi oldugu ve oraya gömüldügü rivayetler arasindadir. Bursa’da gömülü oldugu da söylenir.
Erzurum’daki Tuzcu Köyü yakininda, Manisa’nin Salihli ve Kula kazalari arasindaki Emre Köyü’nde, Keçiborlu kasabasi civarindaki bir köyde Yunus Emre’nin mezari diye gösterilen yerler varsa da onun asil mezarinin seven ve sevilenlerin gönlü oldugu bir gerçektir.
UNESCO, 1971-1972 yilini bütün dünyada Yunus Emre Yili olarak kabul etmistir.