Sanat Postası (Mail Art)

Sanat postası, posta sistemini mecra olarak kullanır.
Sanat postasında ileti eş zamanlı gönderilir ve sanat postası, iletildiği ortam açısından tarihteki en uzun ömürlü sanat hareketidir. Netleştirmek gerekirse uluslararası düzensiz bir sanat postası şebekesi elliyi aşkın ülkeden binlerce katılımcıyla 1950′ler ve 1990’lar arasında Ray Johnson’ın çalışmasıyla evrilmiş ve Dada ve Johnson’ın Fluxus’daki çağdaşlarını içeren önceki gruplardan etkilenmiştir. Sanat postasının içerdiği bir konu da ticaretle ilgili olarak serbest değişimdir. Erken dönem sanat şebekesinde galeri sanatını hor görme, jürili gösteriler ve sanatta sınırsızlık vardı. Sanat postasının bir vaadi de “göndericinin alımlaması”dır, yani harekete aktif şekilde katılmayan kimsenin sanat postası beklememesi gerektiğidir.
Posta sanatçıları kısa ömürlülüğü görselleştirilmiş harflerle, zinlerle; lastik mühür yapılmış, süslenmiş, resimlendirilmiş zarflarla, ticari sanat kartlarıyla, posta kartları, sanatçı pulları (’artistamps’), mektup görüşmeleri ve üç boyutlu nesneler aracılığıyla değiştirir.
Posta sanatçısı tarafından yapılmış olsun veya olmasın, kullanılmak üzere posta yoluyla gönderilen yaratıcı örnekler açısından zengin bir tarih sözkonusudur. En tanıdık örnek pul ilk günler için hazırlanmış işlere gönderme yapanların gönderimidir. Ancak sanat postası diğer işlemler ve medyanın yarattığı işlemler kadar “süslü zarfları” da kucaklar. Sanat postası geleneksel olarak ama yine de her zaman olmamak üzere tam anlamıyla posta hizmetini kullanmayan, sadece sıradan sanat gönderiminin mail yoluyla gönderildiği “postalanmış sanat”tan basitçe ayrılır.
Posta sanatçıları sanat postasının başlangıcının Kleopatra’nın kendini sarıldığı bir halıyla Julius Caesar’a sunması olduğunu iddia etmekten hoşlanırlar ( bunun ne posta ne da sanat olmamasına rağmen). Hatta posta sanatının ilk başlangıcı şimdi tipik posta sanatından ayrılan (en geniş anlamıyla tanımlanmadığı halde) antiye ile olmuştur. İlk antiye örneği İngiliz sanatçı William Mulready (1786–1863) tarafından 1840’da İngiltere’de Penny Post gemisin suya bırakılışı için üretilmiş ancak yeterince beğeni toplamamış hatta hicvedilmiştir. Sonraki 50 yıl boyunca sağlam bir iletişime büyük katkı sağlayan ulaşım gereçleriyle (trenlerdeki posta vagonları) posta servislerinden dünya çapında milyonlarca, çeşit çeşit desenli, resimli zarf taşınmıştır.
Serbest ticaret, dünya barışı, kardeşlik, köleliğin kaldırılması gibi sosyal koşullar ve olaylardan kaynaklı esprili ve taşlama içeren ticari ve endüstriyel reklâm promosyonları yüksek ve orta düzeyde işler üretmiştir. Amerikan İç Savaşında iki tarafın da vatansever motiflerle süsleyip ürettiği propaganda zarfları buna örnektir.
Vagonlarla taşınan sanat hareketi 19. yüzyılın ikinci yarısına kadar hararetli biçimde kullanılagelmiştir, ta ki posta servisi yönetimleri bu işe el atınca kadar. Avusturya İmparatorluğundaki posta idaresi resimli posta kartlarının satışında söz sahibi olan ilk yönetimdir (1 Ocak 1869).
Bir anlamda bu olay resimli zarf döneminin parlak döneminin artık geride kaldığının işaretidir. Artık kartlar düz dikdörtgenlerdir. Çeşitli hazır zarf üretimi ticari zarf baskısını, o da bu baskı için gerekli makinelerin üretimini gerektirmiştir. Ekonomik olarak en etkili yanı bu sürecin uzamasıdır.
1960’lardan 1970’lerin başına, dijital elektroniğe kadar olan sürede durum böyleydi. Bu teknolojinin telefonla birleşmesi, 1990’ların başında Internet diye bilinen sosyal değişim motorunun ilerlemesine de neden olmuştur. Böylece 20. yüzyılın sonunda bilgisayar ve yazıcı artık ev eşyası haline gelmiştir. Uygun programlarla evdeki yazıcı ihtiyaca uygun, kendine özgü, renkli metin ve grafiklerle süslü makine yapımı zarflar üretebilir olmuştur.
İlke olarak bu, resimli ve görselleştirilmiş zarf aracısıyla yapılabilecek ve sanat postası olarak kategorize edilebilecek en biçimsel meydan okumadır.( yazıcıda kullanılabilecek bir kâğıttan standartlara uygun bir zarf yapımı her ne kadar zor olsa da. Çünkü ISO standartlarında bir A4 kâğıdıyla ISO standartlı bir C6 zarfı yapılırken kâğıdın %30’u atılır.)
Posta yönetimleri tarafından tercih edilen standart ölçüler anlamlıdır. Bilgisayar yardımıyla olsun ya da olmasın bazıları aklında dağıtım standartlarıyla zarf üretir, bazıları ise posta servisini sanatçılar arasındaki ‘yazışma sanatı’ çalışmalarını ya da işbirliğini kolaylaştırmak için kullanır.
Elektronik telekomünikasyon şebekesi Internet, e-posta sanatının gelişmesine neden olduğunda geleneksel sanat postası sanatçıları uluslararası posta servisine “paper net” deme kararı aldılar. Ancak sonradan bu sanat, Sanat Postası Şebekesi (Mail Art Network) diye anıldı.
Sanat Postası Şebekesi kavramının temeli Fluxus sanatçıları ve ‘çokluk’ düşüncesi veya yayınlanan sanat çalışmalarını da içeren önceki gruplara dayanır. Genelde Sanat Postası Şebekesi sanatçıları posta kartı yapıp birbirleriyle değiştirmiş, özel pullar ya da sanatçı pulları (artistamps) tasarlamış, süslü ve resimli zarflar tasarlamıştır. Ancak Sanat Postası Şebekesi sanatçıları tarafından çoğunlukla iletisi ve ortamı benzer geniş ve hantal üçboyutlu nesneler de gönderildiği bilinir.
Temelde Sanat Postası Şebekesi bağlamında sanat postası kavramsal bir sanatın bir biçimidir. Üyesi ve lideri olmayan bir harekettir.
Uluslararası Posta Sanatçıları Birliği (IUOMA) değişik ülkelerde bu işi yapan sanat postası sanatçıları grubudur. IUOMA 1988’de kuruldu ve kendi çevrimiçi forumu vardır. Katılmak isteyen herkese açıktır, böylece birleşmişlik sadece kavramsaldır.
Önceki çevrimiçi sunucu Prodigy’de 1990’da posta servisi yoluyla sanat postası yaratma ve deneyimlemek için çok geniş bir grup vardı. Çoğu kendine sanatçı demekte tereddütlüydü ancak sanat postası işine girdikçe arto posto (Dorothy Harris) tarafından cesaretlendirildiler. World Wide Web’in şebeke olanaklarını ilk kez 1992’de kullandılar. İnternet aslında nesne gönderimi mümkün olmadığından çok fazla yenilik sağlayamıyordu. Sanat postası sanatçıları genelde duvar yazıları ve poster sanatçıları gibi anonim ya da kod adlarla çalışırlar. Ticari sanatçı kartları (ATC) posta yoluyla gönderilebiliyor ve birçok sanat postası sanatçısı tarafından satılabiliyordu.
Bu iki yaratıcı alan, Sanat Postası ve Ticari Sanatçı Kartları arasında benzerlikler olduğu gibi belirgin farklar da vardır. Ticari Sanatçı Kartları için en belirleyici ticari olmasıdır, özellikle de yüz yüze bir alışveriş. Eğer bu kartlar posta yoluyla gönderilirse CMA’nın (Yaratıcı Posta Sanatı) bir türü olurlar, ancak bu Ticari Oturuma biri katılırsa kartlar hayata döner.
Ticari Sanatçı Kartlarının (ATC) diğer kendine özgü yanı Ticari Oturumda yüz yüze bir alış veriş yapılan bir sosyal aktivite olmasıdır. ATC ve CMA arasında biçimsel bir fark yoktur yani iki durumda da sanat medyası ve disiplinlerinin alanları birleşir. Kübizm gibi biçimsel yenilik de değillerdir. ATC’ler kavramsal olarak CMA’lara yakındır, ikisi de sanat dünyasının arayüzü olmaksızın sanat değişimidir ve para konusunu içermezler. Derin bir ayırım olan Ticari Oturum kavramı dışında. Bu iki aktivite niyetleri ve amaçları ile tamamen özdeştirler ancak, bir ATC Ticari Oturumuyla kıyaslandığında posta yoluyla ticaret büyütülecek bir deneyim değildir.
En geniş sanat postası projeleri:
— Ryosuke Cohen’in 1985’te başlayan Brain Cell projesi, 1998’de 400’den fazla yayın yaratıldı.
— Robin Crozier’in Memo(random)/Memo(ry) projesi, 1980’lerin başında başladı.
— Ruud Janssen’in The TAM Rubberstamp Archive çalışması, 1983’te başladı, standart sayfaların dağıtımıyla sanat postası şebekesinde lastik mühür kullanımını belgeledi.
— Fluxus Bucks 1994’te Garland TX ABD’de eski-posto facto’ya başladı. Halen binlerce Fluxus Bucks toplanmakta ve belgelerle döünüşüme sokulmakta (2006).

Posta sanatçıları
Sanat postası döngüsünün birkaç yıldızı var, ancak aşağıda bunların arasından en çok iş çıkaranlarının adı var:

* Ray Johnson
* Guy Bleus
* Mark Bloch
* Hans Braumüller
* Al Williams
* Crackerjack Kid
* Snowflake
* John Held Jr.(not to be confused with illustrator John Held Jr.)
* Honoria
* Ruud Janssen
* Henning Mittendorf
* Shozo Shimamoto
* Ryosuke Cohen
* Dobrica Kamperelic
* Kiyotei
* Jean Kusina
* Anna Banana (VILE magazine)
* Monte Cazazza (VILE)
* Sean Woodward aka Planet Dada
* Genesis P-Orridge
* Geert de Decker
* ex posto facto
* buZ blurr
* BuBu
* Linda Hedges
* Litsa Spathi
* Clemente Padin
* Simone Rondelet
* Robin Crozier
* Keith Bates
* Michael Leigh
* Ko de Jonge
* Luc Fierens
* Sam Six
* Guglielmo Achille Cavellini
* Nadia Russ
* Fabio Sassi