Nuri İyem

(d. 1915, İstanbul)
Toplumsal gerçekçi içerikli figüratif resimleriyle tanınan ressam.

İlköğrenimini, babasının görevi nedeniyle çeşitli Anadolu kentlerinde yaptı. Daha sonra İstanbul’a gitti ve Nazmi Ziya Güran'ın özendirmesiyle 1933’te Güzel Sanatlar Akademisi’nin orta bölümüne girdi. Önce Güran’ın, ardından da Hikmet Onat ve İbrahim Çallı’nın öğrencisi oldu. 1937’de mezun olduktan sonra bir süre resim öğretmenliği yaptı; 1940’ta yeni açılan yüksek bölümü tamamlamak üzere akademiye geri döndü ve Leopold Levy’nin öğrencisi oldu. Bu yıllarda akademiden bir grup arkadaşıyla birlikte Yeniler Grubu’nukurdu. 1941’de grubun ilk sergisi olan Liman Sergisi’ne katıldı. 1944’te “Nalbant” adlı yapıtı ile Güzel Sanatlar Akademisi’nin birincilik ödülünü alarak mezun oldu. Devlet Resim ve Heykel Müzesi’nde görev aldı. 1946’dan sonra çalışmalarını bağımsız olarak sürdürdü.

Türk resminde önemli yeri olan Yeniler Grubu içinde etkin rol oynayan İyem toplumsal eleştiri yönü ağır basan figüratif yapıtlar gerçekleştirdi. 1949’ da geometrik soyut anlatıma yönelerek 1951’den sonra soyut dışavurumcu düzenlemeler yapmaya başladı. Doğadan yola çıkarak soyutu ararken, figüratif çalışmalarını da sürdürdü. 1960’tan sonra zaman zaman soyut çalışmalar da yapmakla birlikte çoğunlukla figüratif yapıtlar gerçekleştirdi. Bu sıralarda kendine özgü bir üslup oluşturmaya başladı. 1960’lann ortalarına doğru soyut anlayıştan bütünüyle uzaklaştı.

Yapıtlarında Anadolu’yu ve büyük kente göç olgusunu işleyen İyem, yalın ve kütlesel bir biçim anlayışıyla çalışır. İkili, üçlü ya da beşli figür gruplarını, geleneksel giysileriyle bazen doğa içinde, bazen de soyut bir fon önünde betimlemiş, konuya yer yer doğakent, gecekondu zengin mahallesi gibi karşıtlıklar katarak daha vurucu olmayı amaçlamıştır. Işık ve rengi, resmin anlamını güçlendirecek ve yer yer kabartma etkisi yaratacak biçimde kalın bir boya hamuruyla vermiştir. İyem’in çok sayıda tuval resminin yanı sıra, en önemlileri İstanbul Belediye Sarayı’nda (1960-61) ve Ankara Ulus Çarşısında (1970) olmak üzere birçok duvar panosu uygulaması da vardır.