kayra

İNAYET olarak da bilinir, Hıristiyan ilahiyatında, günahkârların kurtuluşu için Tanrı’nın insanlara sunduğu karşılıksız lütuf, insanın içsel yenilenmesini ve kutlulaşmasını sağlayan tanrısal etkilenim.

Kayra (Yunancada kharis) terimi, üçte ikisi Aziz Paulus’a atfedilen yazılarda olmak üzere, Yeni Ahit’te yaklaşık 150 kez kullanılır. Kilisenin ilk dönemlerinden bu yana, Hıristiyan ilahiyatçılar Kitabı Mukaddesteki kayra kavramını geliştirmeye çalışmışlardır. Kayra kavramı çevresinde gelişmiş üç büyük ilahiyat tartışması şunlardır:
1) insanın yozlaşmasının ve yenilenmesinin niteliği (Pelagiusçuluk),
2) kayra ve özgür irade arasındaki ilişki (Arminiusçuluk; kader)
3) kutsal ayinlerin kayranın akışındaki etkisinin insanın işlediği iyi işlerle ya da kişinin imanıyla bağlantısı.

Geleneksel Hıristiyan inancına göre Tanrı ile insan arasındaki kayra ilişkisinde öncelik her zaman Tanrı’dadır. Ama Tanrı bir kez “ilk kayra”yı sunduktan sonra, insan buna bir yanıt vermek zorundadır ve ilişkinin sürekliliğinden o da sorumludur. “Kayraya hak kazanma” düşüncesi kendi içinde çelişkili olmakla birlikte ne Aziz Augustinus, ne de inananın yalnızca kayrayla aklandığını savunan Protestanlar, kayraya hak kazanma sorununu tümüyle yok sayabilmişlerdir.

Gerçekten de Yeni Ahit’in bazı bölümlerinde kharis sözcüğünün “ödül” anlamında kullanıldığı görülmektedir. Katolik Kilisesi’nin kayra kuramına göre kayranın insan yaşamına verdiği biçim bir alışkı niteliği kazanır; dolayısıyla insanın bu yaşam biçimiyle kayranın sürekliliğine hak kazanması da Tanrı yasalarına boyun eğmesinin ürünüdür. Klasik Protestanlık kayranın akışında insan etkinliğine de yer açabilmek için, inanan kişinin kiliseye üye olduktan sonra kayraya katkıda bulunduğunu öne sürer; ama insanın kayraya boyun eğerek bir şeyler kazanabileceği anlamına gelecek terimler kullanmaktan kaçınır.

Katolikler, Ortodokslar ve bazı Protestanlar kutsal ayinleri kayranın akışını sağlayan
birer “araç” olarak görürler. Ama Reform Kilisesi ile Özgür Kilise’ye bağlı Protestanlar kayra ile kutsal ayinler arasında Katolikler, Ortodokslar, Anglikanlar ve Lutherciler kadar yakın bir bağ kurmazlar. Baptistler ve genel olarak öteki Protestanlar, kayranın, kutsal ayinlere katılarak değil, ancak kişisel iman yoluyla elde edilebileceğini savunurlar.