İlk okuma ve yazmanın genel amacı, çocuğu yaşamı boyunca kullanacağı okuma ve yazmanın temel becerilerini kazandırmaktır. Nasıl ilkokul her şeyin temeli ise, ilk okuma ve yazma öğretimi de ilkokulun temelidir.
Öğretmen, her şeyden önce neyi öğreteceğini ve nasıl öğreteceğini bilmelidir. Başarılı bir öğretmen, dilin bilgi işinden çok beceri işi olduğunu bilir. Öğretim çalışmalarını önceden iyice plânlar. Görsel ve işitsel araçlara özellikle yer verir. Öğrencilerin derslere katılımını sağlar. Bireysel ayrılıkları görür ve dikkate alır. Öğrenciyi isteklendirir.
İlk okuma ve yazma öğretiminde kullanılanı yöntemlerin başında çözümleme yöntemi gelir. Bu, cümlelerle yola çıkarak, sözcük, hece ve harflere doğru gidilerek okuma-yazma öğretme yoludur.
Cümle öğretimine geçmeden önce, hazırlık çalışmaları yapılır. Böylece çocuklar okul ortamına ısındırılır. Okuma ve yazma için gerekli ön hazırlıklar yapılır. Çocuğa bir takım el ve zihin becerileri kazandırılır.
Cümle öğretimi için kullanılacak cümleleri çok iyi seçmek gerekir. Cümle öğretimi yapılırken belli noktalara ve basamaklara dikkat edilmelidir.
Cümle öğretiminden sonra cümle çözümlemesi, sözcük çözümlemesi, hece çözümlemesi çalışmaları yapılır. Büyük bir özenle yapılması gereken bu çalışmaların ardından metin çalışmalarına geçilir.
Dördüncü ünite "Okuma Ve Dinleme Öğretimi" başlığını taşımakta ve alt başlıklar şu şekilde verilmektedir:
1. Giriş
2. Okuma Öğretimi (okumanın niteliği, okuma türleri, sesli okuma, sessiz okuma, inşat)
3. Dinleme Öğretimi
4. Okuma ve Dinleme Etkinlikleri (okuma etkinlikleri, dinleme etkinlikleri, anlama etkinlikleri)
5. Gelişme Düzeyine Göre Alınacak Önlemler (okumada başarısızlık gösteren öğrenciler, okumada ileri derecede başarı gösteren öğrenciler, dinleme gücü bakımından yetersiz öğrenciler)
Ünite sonundaki özet şöyledir:
"Okumanın insan yaşamındaki yeri çok önemlidir. İyi bir okuma becerisi ve alışkanlığı kazanmış bir kimse, öğretimi sırasında başarılı olur; iş ve mesleğinde rahatça ilerler; boş zamanlarını değerlendirmesini bilir.
İlkokulda yapılan okuma çalışmalarının amacı, öğrencilere hızlı, doğru ve anlayarak okuma becerisi kazandırmak, okuma zevki vermek ve onların sözcük dağarcığını zenginleştirmektir.
Okuma, sesli ve sessiz olmak üzere başlıca ikiye ayrılır. Öğrencilerin, her iki okuma tekniğini de bilmeleri gerekir. Bunun için ilkokulun ilk sınıflarından başlayarak çocuklara bu iki okuma türüyle ilgili beceri ve alışkanlıkları kazandırmaya çalışmalıyız.
Okulda dinleme ve okuma bakımından başarısızlık gösteren çocuklar ile okumada ileri derecede başarılı olan öğrencilere her zaman rastlanabilir. Öğretmen olarak bizim bütün bu öğrencilere durumlarının gerektirdiği biçimde yardım etmemiz gerekir."56
Beşinci ünitede sözlü ve yazılı anlatım ele alınmıştır. Konular şu şekildedir:
1. Giriş
2. Anlatım Etkinliklerinin Amaçları (Birinci devre: Birinci, ikinci, üçüncü sınıflar, İkinci devre: Dördüncü ve beşinci sınıflar.)
3. Anlatım Çeşitleri (sözlü anlatım, yazılı anlatım.)
4. Anlatım Etkinlikleriyle Kazandırılacak Beceriler ve Davranışlar (Birinci sınıfta, ikinci sınıfta, üçüncü sınıfta, dördüncü sınıfta, beşinci sınıfta.)
5. Anlatım Yetersizlikleri
6. Anlatımı Geliştirme Yolları (Sözlü anlatım becerisini kazandırma yolları, yazılı anlatım becerisini kazandırma yolları.)
Eserde bu ünite şöyle özetlenmiştir:
Türkçe dersi, her şeyden önce bir ifade dersidir. Anlatımın ise bir yönü konuşma, sözlü anlatım; öbür yanı yazma, yazılı anlatımı oluşturur.
Sözlü ve yazılı anlatım çalışmalarında temel amaç, çocukların gördüklerini, yaşadıklarını, duyduklarını, düşündüklerini söz ve yazı ile doğru, amaca uygun güzel bir biçimde anlatma becerisini kazandırmaktır.
Öğrencilerimize, hangi sınıfta hangi beceri ve davranışları kazandırmamız gerektiğini çok iyi bilmeliyiz. Böylece hem onları izlememiz kolaylaşır, hem de kendimizi ve öğretim etkinliklerimizi daha iyi değerlendiririz. Öğretmen, her şeyden önce kendi anlatım gücüyle çocuklara örnek olmalıdır. Anlatım becerisini kazandırmada oyunlaştırma çalışmaları ayrı bir değer taşır. Alıcı ile verici arasında tam bir iletişim kurulamıyor, anlaşma sağlanamıyorsa anlatım yetersizliği var demektir. Bunu belirleyen temel öğe ise cümlelerdir. Cümleleri doğru ve sağlam kurmak, sözcükleri doğru yazmak ve yerinde kullanmak, yazım kurallarına uymak, noktalama işaretlerini gerektiği yerde kullanmak, söyleyecekleri bir düzene koymak ve yazıları gözden geçirmek, düzgün anlatma için büyük bir önem taşır. Bunlardan biri ya da birkaçı olmazsa, anlatım yetersizliği doğar.