Nazilli Hakkında
TARİHÇE Her şehrin tarihçesi iki şekildedir. Bunlardan birincisi belgelere dayalı gerçek; diğeri ise nesilden nesile, ağızdan ağıza anlatıla gelen efsanelere dayalı tarihçedir. İlkini tarihçiler, ikincisini halk kendisi yazar. - Nazillinin adı üzerinde de pek çok söylenti ve ileri sürülen görüşler vardır. Tanınmış Yunan tarihçisi Strabona göre, Büyük Menderes Irmağının sağ yakasında (Bu günkü aşağı Nazillinin alt kısmında) Nazi diye anılan bir alan olduğu ve Nazi Sitesini Batı Anadoludan akıp gelen göçmenlerin kurduğunu ve buna göre çok eskiden Nazillinin (Nozi - Nazi) Noz-ili,Naz-ili adını aldığını belirtir.
-Hammer tarihini yazan tanınmış tarihçi Hammere göre; İlçemizin adının Bazarköy (Pazarköy) iken Nazilli adını sonradan aldığı belirtilir.
- Büyük Türk gezgini Evliya Çelebiye göre; Nazilli adını sonradan aldığı. 17. Yüzyılda Nazilli büyük bir şehirdi. Güzelleri çok ve bu güzellerinin naz ve isteğnaları boldu. Bundan ötürü şehre Naz-İli adı verildiğini belirtir.
- Başka bir görüşe göre ise: 12.Yüzyılda büyük menderes vadisine gelen Türkler buradaki Bizans egemenliğine son verdiler. O devirde gelen Türk boyları arasında Nazlu adını taşıyan bir boyun oymağı da bu çevreye yerleşti. İlk kurduğu köye de kendi boyunun adı olan Nazlu adını verdiği.
- Nazlu Köy 12.Yüzyıl sonlarında bugünkü Nazillinin 5 kilometre kuzeyinde Menderes ovasına bakan ufak bir tepede kurulan bu köy, doğudan ve batıdan gelen yollar üzerindeydi. Köyün adı önce Nazluydu daha sonra ise Nazlı olduğu.
Nazilli adı üzerinde pek çok görüş ileri sürülürken, halk Nazilli adını bir aşk hikayesine bağlayarak açıklar. İster yaşanmış gerçek bir olay olsun, ister olmasın sonu hazin biten bu aşk hikayesi ile halk, sanki yaşadığı şehrin adını bilinçli bir şekilde sevgiye bağlamış, Nazlı kızın adını Nazilli adına taşıyarak aşkı ve sevgiyi ölümsüzleştirmek istemiştir. Nazilli bugünkü adını hiç şüphesiz şehir Türklerin eline geçtikten sonra almıştır. Şehrin ilk kurucuları Trakyadan gelen göçmenlerdir. Yanında Nissa adındaki eski Yunan şehirlerinin yıkıntıları vardır. Nazilli Bölgesi; Eski Türklerden, Yunanlılara, İranlılara, İonlara, Lidyalılara, Romalılara, Bizanslılara, Hrıstiyanlara, Büyük Selçuklu İmparatorluğuna daha sonra Anadolu Selçuklu Beylikleri olan Menteşeoğulları, Osmanoğulları ve Aydınoğulları arasında el değiştirdikten sonra Osmanlı İmparatorluğuna katıldığı belirtilmektedir.
KURULUŞU Nazilli bölgenin en eski yerleşim yerlerinden biridir. Nazilli çevresinde ilk yerleşim merkezinin Lidyalıların kurduğu Mastaura olduğu söylenmektedir. Lidyalılar döneminde bölgenin batısındaki İonya şehirlerinin ekonomik alanda gelişmesi, şehrin Ege ve Ön Asya ülkeleri arasındaki ticaret yolu üzerinde bulunması, Nazilli ve çevresinin önem kazanmasını sağlamıştır. Mastaura ticaret yolu güzergahında, para basma ayrıcalığına sahip önemli bir kentti. Bölge topraklarının çok verimli olması insanları bu bölgeye çekmiştir. Devir devir onları bir araya toplayarak medeniyet kurmalarına yardım etmiştir. Büyük göçlerin eski durak ve barınak yeri olmuş, yüzyılları kucaklayan en canlı medeniyet izlerini taşımaktadır. Selçuklu Devletinin uç beylerinden biri olan Menteş Bey 1280 tarihinde buraları kati olarak topraklarına katmıştır. Selçukluların son döneminde Nazilli, Muğla ili dolaylarında kurulan Menteş beyliğinin denetimi altına girmiştir. Daha sonra bu bölgeye hakim olan Aydınoğulları Nazilliyi kendi beyliğine katmıştır. 1425 yılında Sultan II. Murat buraları yeniden Osmanlı topraklarına katmıştır. Osmanlı yönetimi sırasında günümüzdeki Nazilli kent merkezinin bulunduğu yer çevre köylerin alış veriş merkezi ve İlçe merkezinin ise ilçenin doğusunda bulunan Kestel köyü olduğu, tarihçiler tarafından ifade edilmektedir. Nazilli 19.Yüzyıldan itibaren Aydın sancağına bağlı bir ilçe merkezi olarak yönetilmiş, 1831 yılında ilçe merkezi olmuştur. 1881 yılında belediye teşkilatı kurulmuştur.
