Jeopolitik ve Jeostratejik
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Jeopolitik Nedir?
İsveçli bir coğrafyacı olan R. Kjellen "coğrafi teşekkül veya yer içinde, ilmî olarak devletin araştırılması" olarak jeopolitiği tanımlamaktadır. Bir başka deyişle devlet varlığının tabiat kanunları ve insanların davranışları açısından araştırma ve değerlendirilmesine jeopolitik olarak ifade etmiştir. Bir ülkenin arz üzerinde işgal ettiği konum dolayısıyla sahip olduğu askerî, siyasî ve ekonomik önemi jeopolitik olarak tanımlayanlar da vardır. C.Haushofer ise jeopolitiği "coğrafî bölgenin ve tarihî gelişmelerin etkisi altında devletin üzerinde yaşadığı yer ile ilişkisi" olarak ifade etmiştir. Yine Haushofer'e göre jeopolitik; yeryüzü ilişkilerinin siyasî gelişmelerle olan bağlantısının ilmi'dir.
Suat İlhan jeopolitiği; "coğrafyanın bütün türleri ve verileri ile aktifleşmesi" olarak tanımladıktan sonra sürecin, bugünkü ve gelecekteki politik güç ve politik amaç ilişkisinin coğrafî gücü esas alarak incelenmesini kapsadığını ifade etmektedir. Burada coğrafî platform üzerinde güç merkezlerini karşılaştırmalı olarak değerlendirmek esastır. Böylece politik düzeyde güç ve hedef ilişkisi kurulur. Devletlerin güvenlik, gelişme ve kalkınma politikası da bu zemin üzerine oturtulur.
Strateji Nedir?
Strateji daha çok askerî bir kavram olarak bilinir. Ancak günümüz dünyasında disiplinler arası ilişkilerin yoğunluğu ve sistem anlayışı stratejiden hemen hemen her alanda yararlanma imkânını doğurmuştur. Askerî bir kavram olarak stratejiyi şöyle tanımlayabiliriz: "Düşman kuvvetlerinin niyetleri ve araçlarının bir kısmının bilindiği farzedilerek, savaşın cereyan edeceği arazinin durumunu dikkate alıp, askerî birliklerin ve araçların genel kullanım ve görev planını belirleyerek, yapılacak hareketleri ve manevraları zaman içinde düzenlemekten ibaret savaş san'atıdır". Askeri kuvvetlerin ekonomik biçimde kullanılmasından tutun da, yapılacak hareketlerin ve manevraların zaman içindeki hiyerarşisini düzenlemeye kadar her şey stratejiyle ilgilendirilmiştir.
Askerî strateji, askerî konularda hareket tarzı üretilmesi, üretilen hareket tarzları arasından seçim yapılması ve seçilen hareket tarzının uygulanmasını içerir. Politika, politik hareket tarzı üretilmesi, üretilen hareket tarzları arasından seçim yapılması ve seçilen hareket tarzının uygulanmasıyla ilgilenir ve stratejiye göre bir üst hareket tarzıdır. Jeopolitik ise, politikanın bu işlevi yerine getirebilmesi için gerekli yol ve yöntemi belirler, verileri değerlendirerek bilimsel bir zemin oluşturur. Askerî stratejistlerin jeopolitikle ilgileri politikanın, bunun doğal sonucu olarak da askerî stratejinin dünya politikasını kapsayacak kadar genişlemesinden kaynaklanır. Bir askerî stratejinin düşünce ve uygulama sınırı, her çağda, askerî birliklerin hareket yetenekleri ve o gün kullanılan silahların etkili menzillerine bağlı olmuştur.
